Në Gaza, Izraeli shkatërroi reputacionin e tij. Sulmi ndaj Iranit është një përpjekje e vonuar dhe e rrezikshme për ta rivendosur atë

Nesrine Malik/ The Guardian

Ekzistojnë dy mënyra për t’i parë ngjarjet në Lindjen e Mesme gjatë një viti e gjysmë të kaluar. Njëra është se përgjigja ndaj 7 tetorit 2023 ishte një ndarje nga e kaluara. Sulmi i Hamasit shkaktoi një përgjigje izraelite aq hakmarrëse saqë ka qenë e pamundur të futet brenda kufijve të përcaktuar nga ligjet ndërkombëtare ose të përmbahet gjeografikisht – gjenocidi në Gaza, pushtimi i Libanit jugor, pushtimi i zonës tampon në Sirinë jugperëndimore dhe sulmet ajrore në të gjithë atë vend, dhe tani sulmet e tij kundër Iranit.

Pastaj është shpjegimi se këto ngjarje janë pjesë e një vazhdimësie historike. Paqja rajonale ishte rezultat i një status quo-je të paqëndrueshme që ishte gjithmonë e ndjeshme ndaj përçarjes. Ajo dukej e qëndrueshme vetëm sepse mbështetej në një sërë faktorësh që, duke punuar së bashku, dukeshin si një zgjidhje. Ky ekuilibër i hollë është përmbysur nga një qeveri izraelite që tani është e fiksuar në ndjekjen e axhendës së vet, duke rishkruar e vetme të ardhmen e rajonit në mënyra që nuk është në gjendje t’i shpjegojë dhe nuk është e gatshme t’i kontrollojë.

Një nga elementët e kësaj paqeje të brishtë ishte prania e fuqive të Gjirit si ndërmjetës. Afrimi i Gjirit me Iranin nuk ishte i motivuar nga tregtia apo ndjenjat e përbashkëta, por më tepër nga nevoja pragmatike për stabilitet. Disa shtete të Gjirit gjithashtu kaluan një vijë të kuqe historike dhe ose e njohën Izraelin me nënshkrimin e marrëveshjeve të Abrahamit ose filluan një proces normalizimi. Tani këto vende e gjejnë veten të zënë midis dy palëve në konflikt dhe në rrezik të armiqësojnë aleatin kryesor të Izraelit, SHBA-në, me të cilën ka lidhje të ngushta ushtarake dhe ekonomike.

Status quo-ja mbështetej gjithashtu në shtypjen e të drejtave palestineze në një shkallë me të cilën të gjithë ishin të kënaqur; të gjithë përveç palestinezëve, sigurisht. Në një farë mënyre, problemi palestinez ishte neutralizuar gjithashtu. Kur filloi sulmi ndaj Gazës, ai i ekspozoi pikëpamjet dhe qëllimet e Izraelit para botës, duke ngritur spektrin e një Nakba të re. Ai gjithashtu solli në lojë Iranin dhe përfaqësuesit e tij, Hezbollahun dhe Huthët e Jemenit, si mbrojtës të të drejtave palestineze. Pasi Irani hyri në kornizë dhe Izraeli u ndje i fuqizuar për të vepruar pa ndërprerje ose censurë, nuk kishte kthim prapa.

Diçka tjetër ka shpërthyer – justifikimi për veprimet e Izraelit është shtrirë përtej çdo besueshmërie. Me sigurinë e popullit hebre si arsyetim për mbështetje të pakufizuar dhe rëndësinë e Izraelit si një partner i ngushtë në një rajon strategjik, SHBA-të dhe aleatët e tjerë i kanë dhënë vendit carte blanche për të mbrojtur veten. Por kjo mbështetet në përgjigjen e Izraelit ndaj çdo kërcënimi në një mënyrë proporcionale, në mënyrë që të mos krijojë paqëndrueshmëri të mëtejshme. Izraeli jo vetëm që është përgjigjur në mënyrë të papërshtatshme ndaj kërcënimeve, por i ka armatosur ato në një masë të tillë sa është bërë një faktor kryesor në pasigurinë e vet dhe atë të pjesës tjetër të rajonit.

Mbështetja nga aleatët mbështetet gjithashtu në transparencën midis kampeve. Mbulesa kolosale ushtarake, ekonomike dhe politike ofrohet me mirëkuptimin se kushdo që është në krye të qeverisë izraelite nuk ka motive të tjera për t’u angazhuar në konflikt përveç sigurimit të sigurisë për qytetarët e saj. Besimi është thyer nga kryeministri aktual, Benjamin Netanyahu, i cili po e përdor luftën për të rritur mbështetjen publike për karrierën e tij politike. Ai jo vetëm që po i bën izraelitët më pak të sigurt, por po përfiton më tej nga kjo pasiguri ndërsa luan rolin e mbrojtësit.

Marrëdhëniet me aleatët kryesorë po viheshin në provë për shkak të Gazës, ndërsa presioni publik nga brenda vendeve perëndimore rritej, i ushqyer nga imazhe të vazhdueshme të fëmijëve të uritur, spitaleve të djegura dhe rreshtave me kufoma. Duke hapur një front të ri dhe duke u angazhuar me një armik tjetër, qeveria izraelite ka një shans si për të rivendosur kushtet e paktit të saj me sponsorët e saj, ashtu edhe për narrativën historike se është viktima, duke vepruar me mirëbesim të paqortueshëm. Ja ku është, edhe një herë në nevojë për mbështetje, duke vuajtur sulme dhe viktima civile në duart e një fqinji luftarak.

Historitë e njerëzve që vdesin nga uria në Gaza ose të të uriturve që vriten ndërsa presin në radhë për ushqim, janë zhdukur nga titujt kryesorë. Sulmi i pamëshirshëm në Bregun Perëndimor dhe zgjerimi i vendbanimeve të paligjshme është zhdukur nga sytë. Presioni që po fillonte të shtohej mbi Izraelin për të lejuar më shumë ndihmë dhe për të respektuar një armëpushim është zëvendësuar me të njëjtat mbrojtje të ashpra që pamë në ditët e para të luftës në Gaza, plus të njëjtën mori thirrjesh për “përmbajtje”. Ora është rivendosur.

Lidhur me sulmet ndaj Iranit, Izraeli duket se është mbështetur në mësimet e luftës në Irak, duke pretenduar se ka vepruar në mbrojtje në bazë të inteligjencës që bota duhet t’i besojë. Sa i afërt ishte kërcënimi? Kush ka të drejtë të vendosë kur një “sulm parandalues” është i justifikuar? Dhe kush ka të drejtë t’i përgjigjet një sulmi të paligjshëm unilateral? Ajo që dimë deri më tani është se politika globale drejtohet në bazë të përjashtimeve dhe standardeve të ndryshme të sovranitetit. Po, Irani ka shkelur detyrimet e tij për mospërhapjen bërthamore, por Izraeli refuzoi t’i nënshkruante ato tërësisht.

Këto dallime në të kaluarën mund të zbuteshin më lehtë, sepse Izraeli dhe SHBA-të ishin “djemtë e mirë” dhe Irani ishte pjesë e një “boshti të së keqes”. Por erozioni i besueshmërisë së Izraelit dhe SHBA-ve si bashkëbisedues të ndershëm, të mençur në konsideratat e tyre të sigurisë dhe në përputhje me ligjin ndërkombëtar, i ka bërë këto fushata më pak të drejtpërdrejta.

Kjo është lufta e vërtetë që po zhvillon Izraeli. Irani ende ruan një masë vullneti politik dhe aftësie ushtarake që është shumë e lartë për t’u ngushëlluar për Izraelin. Dhe kështu, ndërsa dritarja e besueshmërisë izraelite mbyllet, bëhet më e nevojshme që ajo të zvogëlojë besueshmërinë politike dhe aftësitë ushtarake të Iranit. Por cili është qëllimi përfundimtar? A parashikon Izraeli një fushatë me fund të mbyllur, pas së cilës tërhiqet, i kënaqur me rezultatet? Apo nuk është ky një skenar i besueshëm, duke marrë parasysh kundërsulmet që ka provokuar. Gjithçka duket shumë si ajo e Gazës: përshkallëzim pa fund; ose ndryshim regjimi pa plan.

Të dyja fushatat e Izraelit – ajo e propagandës dhe ajo në terren – kanë një gjë të përbashkët: ato e konsiderojnë Lindjen e Mesme si një teatër për politikën e brendshme, menaxhimin e reputacionit dhe eksperimentimin në sjelljen e “sigurisë” me kushte ende të pacaktuara. Por rajoni nuk është vetëm oborri i shtëpisë së Izraelit. Është shtëpia e njerëzve të tjerë dhe ata kanë politikën, historitë, popullsitë dhe nevojat e tyre të sigurisë që, gjithnjë e më shumë, i nënshtrohen një vendi që ka vendosur se vetëm axhenda e tij ka rëndësi.

Fraksion.com