“Vdekje dhe uri”: Videot, analizat e ekspertëve dhe dëshmitarët tregojnë për të shtënat me armë zjarri izraelite në të shtënat në vendin e ndihmës në Gaza

Hetimi i CNN për incidentin vdekjeprurës pranë një vendi shpërndarjeje ndihmash në Gazën jugore të dielën tregon se ushtria izraelite hapi zjarr ndaj turmave të palestinezëve ndërsa ata përpiqeshin të shkonin drejt rrethimit të rrethuar për të marrë ushqim.

Më shumë se një duzinë dëshmitarësh okularë, përfshirë ata të plagosur në sulm, thanë se trupat izraelite qëlluan ndaj turmave me breshëri armësh që ndodhën sporadike gjatë orëve të para të mëngjesit të së dielës. Fondacioni Humanitar i Gazës (GHF), iniciativa e ndihmës e mbështetur nga SHBA-të dhe Izraeli që drejton vendin, tha se forcat izraelite po vepronin në zonë gjatë së njëjtës periudhë.

Video të shumta të gjeolokuara nga mediat ndërkombëtare i vendosin të shtënat me armë pranë një rrethrrotullimi ku qindra palestinezë ishin mbledhur rreth gjysmë milje (800 metra) larg vendit të militarizuar të ndihmës në Tel al-Sultan në Rafah. Rruga e caktuar për në vendin përgjatë bregdetit, Rruga Al-Rasheed, është në një zonë nën kontrollin e ushtrisë izraelite dhe trupat izraelite veprojnë në një bazë aty pranë.

Ekspertët e armëve thanë se shkalla e të shtënave të dëgjuara në pamjet filmike, si dhe imazhet e plumbave të marrë nga viktimat, ishin në përputhje me mitralozat e përdorura nga ushtria izraelite që mund të montohen në tanke. Dëshmitarë të shumtë okularë thanë se panë të shtëna që dilnin nga tanket izraelite aty pranë.

Asnjë nga videot nuk tregon përfundimisht se kush qëlloi jashtë kampit të ndihmës. Megjithatë, shqyrtimi i materialit audiovizual nga mediat hedh dritë të re mbi mënyrën se si kërkimi i ndihmës u bë kaotik dhe më pas i rrezikshëm, mbi veprimet e forcave izraelite dhe pasojat e mekanizmit të ri të ndihmës, i cili është përfshirë në polemika.

Forcat e Mbrojtjes së Izraelit (IDF) fillimisht thanë të dielën se forcat e tyre nuk qëlluan ndaj civilëve “ndërsa ata ishin afër ose brenda vendit të ndihmës”. Një burim ushtarak izraelit më vonë pranoi se trupat kishin qëlluar “të shtëna paralajmëruese” ndaj të dyshuarve rreth 1 kilometër (1,093 jardë) larg.

Ushtria izraelite refuzoi t’u përgjigjej pyetjeve në lidhje me gjetjet. Gjatë një konference për shtyp m 3 qershor, zëdhënësi i IDF-së, gjeneral brigade Effie Defrin tha se ushtria hetoi dhe zbuloi se trupat e saj nuk luajtën asnjë rol në ndonjë ngjarje me viktima masive. Defrin tha se “Këtë javë, u pretendua se IDF qëlloi civilët në një zonë shpërndarjeje ndihmash. Ky raport është tërësisht i rremë dhe pasqyron propagandën e organizatës terroriste Hamas. Lidhur me incidentin e datës 1 qershor, thjesht nuk ndodhi!”

Defrin gjithashtu sugjeroi që shifrat e viktimave të ofruara nga ministria palestineze e shëndetësisë ishin të fryra, por nuk dha detaje se sa njerëz besonte ushtria se ishin vrarë ose plagosur.

Të shtënat masive të 1 qershorit, të cilat sipas ministrisë palestineze të shëndetësisë vranë të paktën 31 palestinezë dhe plagosën dhjetëra, ishin incidenti më vdekjeprurës që përfshinte shpërndarjen e ndihmave në muajt e fundit. Kjo vjen mes paralajmërimeve nga Kombet e Bashkuara se mekanizmi i ri i shpërndarjes së ndihmave është bërë një “kurth vdekjeprurës” për njerëzit e dëshpëruar që kërkojnë ushqim në Rrip. Mijëra palestinezë të uritur ishin mbledhur në zonën me rërë të buldozerizuar pranë vendit të drejtuar nga GHF para se portat të hapeshin të dielën, duke përballuar skena kaotike kur të shtënat me armë goditën turmën.

Videot, të shqyrtuara dhe të gjeolokuara kapin palestinezët duke u strehuar mes shpërthimeve të përsëritura të të shtënave, dhe ato që duket se janë dy municione shpërthyese që shihen duke rënë pranë turmës.

Një 43 vjeçar tha në një intervistë se ai i shpëtoi vdekjes mezi, duke parë njerëzit përreth tij të qëlloheshin në kokë ndërsa ai ishte i përkulur në tokë, duke shpresuar të mbijetonte mjaftueshëm gjatë për të arritur në vendin e drejtuar nga GHF dhe për të marrë ushqim për familjen e tij.

Pasi fondacioni privat i mbështetur nga SHBA-të më në fund hapi vendin në orën 5:00 të mëngjesit, dëshmitarët thanë se të shtënat e ushtrisë izraelite vazhduan aty pranë. Pamjet e kamerave të sigurisë të ndara nga GHF tregojnë turma palestinezësh që nxitojnë të arrijnë kutitë e kufizuara të ushqimit ndërsa zjarri gjurmues shpërthen në qiellin e natës në distancë.

Deri në lindjen e diellit, shkalla e katastrofës ishte e pamohueshme. Videot kapën trupa të përgjakur palestinezësh të shpërndarë nëpër rërë, afërsisht gjysmë milje larg qendrës së shpërndarjes së ushqimit.

Incidente të ngjashme vdekjeprurëse më 2 dhe 3 qershor pranë të njëjtit vend kanë ngritur pyetje të mëtejshme nëse iniciativa e ndihmës së militarizuar e mbështetur nga SHBA-të dhe e miratuar nga Izraeli mund të shpërndajë furnizime ushqimore në mënyrë të sigurt. Në episodet pasuese, IDF pranoi se trupat izraelite kishin qëlluar me të shtëna paralajmëruese në zonë. GHF tha se asnjë nga të shtënat nuk ndodhi brenda ose ngjitur me vendet e tyre të shpërndarjes, duke shtuar se vendndodhja e të shtënave ishte “një zonë shumë përtej vendit tonë të sigurt të shpërndarjes”.

Një banor, i cili tha se më në fund arriti të arrinte në vendin e ndihmës dhe iku me gjithçka që mund të mbante me vete, nata e tmerrshme ende e rëndon rëndë. “Ne i mbijetuam një nate që ishte më e keqe nga sa mund ta imagjinonim,” tha ai. “Realiteti për njerëzit ishte ai i vdekjes dhe urisë në kërkim të ushqimit.”

 

Videot kapin kaos vdekjeprurës

 

Kur GHF njoftoi planet e saj të shpërndarjes për të dielën, 1 qershor, udhëzimet ishin të drejtpërdrejta: vetëm një vend ndihme do të ishte i hapur duke filluar nga ora 5:00 e mëngjesit, dhe IDF do të ishte e pranishme në zonë për të siguruar kalimin në një rrugë të caktuar. Gjithashtu paralajmëroi, megjithëse pasi thuhet se kishin shpërthyer të shtënat, se ushtria izraelite do të ishte “aktive” në zonë përpara hapjes së vendit.

“Përdorimi i kalimit para orës 5:00 të mëngjesit është i ndaluar, pasi u informuam nga ushtria se do të jetë aktiv në zonë para dhe pas orarit të sigurt të specifikuar,” tha GHF në një njoftim në Facebook në orën 4 të mëngjesit. “U kujtojmë të gjithë banorëve të qëndrojnë në rrugë – largimi prej saj përbën një rrezik të konsiderueshëm.”

Pasi i duruan një bllokadë 11-javore izraelite të ndihmës humanitare, mijëra palestinezë të dëshpëruar filluan të ecnin nëpër Rrugën Al-Rasheed me shpresën se do të ishin ndër të parët që do të arrinin në vendin e ndihmës – i vetmi që vepronte në të gjithë Gazën atë ditë, përpara se furnizimet e kufizuara të mbaronin.

Ndërsa njerëzit përpiqeshin të përparonin ngadalë drejt vendit të ndihmës nga rrethrrotullimi Al-Alam, më shumë se një duzinë dëshmitarësh të intervistuar nga gazetarët përshkruan se IDF hapi breshëri zjarri intensiv mbi turmën që në orën 3:30 të mëngjesit.

“Mund të dëgjoja britmat e të rinjve dhe të tjerëve nga plagët e tyre,” tha Saqer. “Përpara meje ishin katër të rinj me lëndime të drejtpërdrejta në kokë… pranë meje ishte një person i cili ishte plagosur nga një plumb në sy.” Ai dhe të tjerë thanë se një dron me kuadkopter u shfaq mbi turmën, me zërin në altoparlantin e tij që u thoshte njerëzve të ktheheshin. Por mes paralajmërimit, të shtënat u dëgjuan përreth tyre. “Edhe tërheqja ishte pothuajse e pamundur, dhe të gjithë ishin shtrirë përtokë, të paaftë të ngrinin kokën sepse nëse do ta ngrije kokën, do të të qëllonin.”

Ndërsa kaosi shpërthente pranë zonës së Al-Alam, vendi i ndihmës GHF u hap zyrtarisht në orën 5:00 të mëngjesit. Videoja e sigurisë e vendndodhjes e publikuar nga organizata, e cila u etiketua si fillim në orën 5:02 të mëngjesit, tregon turma palestinezësh që vrapojnë drejt qendrës së rrethuar të shpërndarjes.

Tre minuta më vonë, në sfondin e videos, shihen shpërthime të të shtënave me armë zjarri me gjurmë gjurmuese sipër kokës, të cilat ekspertët e forenzikës i thanë gazetarëve se duket se po vijnë nga një zonë pranë vendit të shpërndarjes. Në video, e cila nuk ka audio, turmat mund të shihen duke vrapuar në një drejtim tjetër aty pranë. Nuk është e qartë nëse po ikin nga të shtënat me armë.

Rreth të njëjtës kohë, në zonën e Al-Alam, afërsisht 800 metra (874 jardë) larg, 30-vjeçari Ameen Khalifa po filmonte ndërsa fshihej. Disa video të shpërndara në TikTok nga Khalifa tregojnë grupe palestinezësh të shtrirë përtokë dhe duke u fshehur nga shpërthimet e vazhdueshme të armëve automatike. CNN e gjeolokoi videon në zonë duke përdorur reflektorë të dukshëm në kufirin egjiptian dhe spitalin e papërfunduar që u bë një bazë ushtarake izraelite.

Robert Maher, një profesor i inxhinierisë elektrike dhe kompjuterike në Universitetin Shtetëror të Montanës, i specializuar në analizën audio mjeko-ligjore, shqyrtoi dhe tha se shpërthimet e armëve ishin me një shpejtësi prej 15 dhe 16 të shtënash në sekondë (ose 900 dhe 960 në minutë), të qëlluara nga një distancë prej rreth një të katërtës së një milje (450 metra). Bazuar në natyrën e çrregullt të zërit, Maher tha se të shtënat dukeshin të shpërndara, të qëlluara në mënyrë të përsëritur në një drejtim. “Meqenëse çarjet janë të parregullta, duket më shumë sikur të shtënat po spërkateshin mbi zonën.”

Trevor Ball, një ish-anëtar i lartë i ekipit të asgjësimit të municioneve shpërthyese të Ushtrisë Amerikane, tha se shpejtësia e të shtënave ishte në përputhje me FN MAG, një mitraloz shumë i përdorur në arsenalin e ushtrisë izraelite. FN MAG zakonisht është i pajisur me tanket Merkava të IDF-së, të cilat disa dëshmitarë okularë thanë se i panë të hapnin zjarr mbi turmat.  Ball i tha se nuk mund të konfirmonte armët specifike të përdorura, ose kush i qëlloi ato, por shpejtësia e zjarrit, tha ai, tregonte se nuk ishte në përputhje me mitralozët e përdorur nga Hamasi. Ball tha gjithashtu se zjarri me gjurmues – municione që përmbanin një ngarkesë piroteknike që ndriçonte trajektoren e tyre, i parë në pamjet e GHF-së është në përputhje me përdorimin e mitralozëve. “Zakonisht mitralozët e ushqyer me rrip kanë fishekë gjurmues të futur çdo disa fishekë. Pra, ndërsa vetëm 3 gjurmues janë të dukshëm në video, u qëlluan më shumë fishekë.”

Pamjet video të shqyrtuara kapën skenën e tmerrshme pranë bregdetit, me disa trupa të shpërndarë në rërë. Ministria palestineze e shëndetësisë tha se më shumë se 200 viktima arritën në spitale, përfshirë dhjetëra me lëndime serioze. Ajo shtoi se të gjithë të vrarët ishin qëlluar në kokë ose në gjoks.

Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq tha se spitali i tij fushor aty pranë ishte i mbipopulluar nga pacientët, duke e përshkruar masakrën si “numrin më të lartë të të plagosurve me armë në një incident të vetëm” që nga hapja e tij më shumë se një vit më parë. Të vdekur dhe të plagosur të tjerë u dërguan në Spitalin Nasser. “Është e vështirë të përshkruhet ajo që pamë me të rinjtë dhe të moshuarit, kishte lëndime të rënda në kokë, lëndime të rënda në mushkëri”, kujtoi Dr. Ahmad Abou-Sweid, një australian që punonte në kompleksin mjekësor Nasser. “Pati një përqindje të lartë të lëndimeve të synuara në kokë nga plagët me plumb.”

Mjekët që punojnë në Spitalin Nasser ndanë foto të plumbave të marrë nga pacientët e plagosur dhe të vrarë në sulm, të cilat ekspertët e armëve thonë se duket se përputhen me llojin e municionit të përdorur në mitralozët e ushtrisë izraelite. “Ky plumb është në përputhje me standardin e NATO-s 7.62 mm M80, i cili do të qëllohej nga armët IDF 7.62×51 mm, duke përfshirë Negev 7.62 dhe FN MAG,” tha Ball për njërën nga imazhet. GHF, e cila drejton vendin, këmbënguli: “Nuk pati të shtëna me armë në qendrën (e shpërndarjes) dhe gjithashtu jo në zonën përreth.” “E gjithë ndihma u shpërnda sot pa incidente. Kemi dëgjuar se këto raportime të rreme janë nxitur në mënyrë aktive nga Hamasi. Ato janë të pavërteta dhe të fabrikuara.”

IDF tha se akuzat se ushtarët izraelitë qëlluan mbi banorët e Gazës pranë ose brenda vendit të shpërndarjes së ndihmës ishin “raporte të rreme”. Shtoi se “Gjetjet nga një hetim fillestar tregojnë se IDF nuk qëlloi mbi civilët ndërsa ata ishin pranë ose brenda vendit të shpërndarjes së ndihmës humanitare dhe se raportet për këtë qëllim janë të rreme.”

Një burim ushtarak izraelit i tha CNN se trupat e IDF-së qëlluan me armë zjarri drejt të dyshuarve që po i afroheshin pozicionit të tyre afërsisht një kilometër (1,100 jardë) larg vendit të shpërndarjes së ndihmave, në një incident që ndodhi disa orë para se vendi të hapej.

Ai tha se kishte marrë dy djemtë e tij të vegjël me vete në qendrën e shpërndarjes së ndihmave. Kur u tha atyre të qëndronin në një kodër aty pranë ndërsa ai hynte brenda vendit, dëgjoi më shumë të shtëna dhe nxitoi të dilte. Nj♪7 tjetër, 13 vjeç, u qëllua në stomak nga të shtënat e një tanku izraelit dhe i mbijetoi plagëve të marra, sipas babait të tij. “Ai po tundte duart drejt tankut dhe brenda sekondave, u godit me armë zjarri dhe ra në tokë,” tha Musleh, duke folur për gazetarët nga spitali ku po trajtohej djali i tij. Dëshmitarë të tjerë thanë se ose ishin plagosur ose panë të shtëna intensive në zonë pasi vendi i ndihmës u hap.  “Kemi parë shumë ushtarë në këtë luftë. Kur duan të pastrojnë një zonë ose të paralajmërojnë, qëllojnë përreth teje. Por dje, ata qëllonin për të na vrarë.

CNN pyeti IDF-në në lidhje me pretendimin e dëshmitarëve se trupat e saj po qëllonin drejtpërdrejt në turma, duke qëlluar për të vrarë, por nuk dhanë komente të mëtejshme përtej deklaratës së publikuar.

 

Jo një incident i izoluar

 

Kaosi në orët e para të mëngjesit të 1 qershorit nuk ishte një incident i izoluar. Në ditët e njëpasnjëshme që atëherë, palestinezët që përpiqeshin të arrinin në vendet e shpërndarjes së ndihmave të GHF-së janë sulmuar nga ushtria izraelite. Pas të shtënave intensive pranë rrethrrotullimit Al-Alam të dielën, postimet e GHF-së në Facebook përfshinin harta të azhurnuara të rrugës së sigurt për ditët në vijim. Hartat e reja përfshinin një shenjë të madhe të kuqe ndalimi në Al-Alam.

Më 3 qershor, gati 30 persona u vranë dhe dhjetëra të tjerë u plagosën ndërsa po shkonin drejt vendeve të ndihmës në Tel al-Sultan në Rafah, sipas Ministrisë Palestineze të Shëndetësisë dhe Spitalit Nasser.

Ushtria izraelite tha se forcat e saj hapën zjarr disa herë pasi identifikuan “disa të dyshuar që lëviznin drejt tyre, duke devijuar nga rrugët e përcaktuara të hyrjes”. “Trupat kryen zjarr paralajmërues dhe pasi të dyshuarit nuk arritën të tërhiqeshin, të shtëna shtesë u drejtuan pranë disa të dyshuarve individualë që përparuan drejt trupave”, tha IDF në një deklaratë, duke shtuar se po shqyrtonin raportet për viktima. Ndërsa ushtria izraelite ka pranuar se ka qëlluar me të shtëna paralajmëruese në zonë për tre ditë rresht, postimet nga faqja e GHF në Facebook tregojnë se organizata punon në koordinim të ngushtë me IDF për të krijuar rrugë të sigurta dhe të përcaktuara.

GHF u krijua mes akuzave izraelite se Hamasi po vjedh ndihmën në Gaza dhe po përfiton nga shitjet, megjithëse Izraeli nuk ka paraqitur publikisht asnjë provë për të mbështetur pretendimin. Grupet e ndihmës së OKB-së, të tilla si UNRWA, zakonisht kontrollojnë identifikimin dhe mbështeten në një bazë të dhënash të familjeve të regjistruara kur shpërndajnë ndihmë. Por GHF nuk po i kontrollon palestinezët në vendet e shpërndarjes së ndihmës, pavarësisht se zyrtarët izraelitë thanë se masat shtesë të sigurisë ishin një arsye kryesore për krijimin e programit të ri.

Agjencitë e ndihmës së OKB-së kanë kritikuar mekanizmin e ndihmës së GHF-së, duke thënë se ai shkel parimet humanitare dhe rrit rreziqet për palestinezët. Kritikat janë shtuar si kundër Izraelit ashtu edhe kundër GHF-së pasi shpërtheu kaosi javën e kaluar kur dhjetëra mijëra palestinezë të uritur mbërritën në dy vende të reja të shpërndarjes së ushqimit.

Shefi humanitar i OKB-së, Tom Fletcher, ishte i ashpër në vlerësimin e tij për Këshillin e Sigurimit të OKB-së në fund të muajit të kaluar. “Ai kufizon ndihmën vetëm në një pjesë të Gazës, ndërsa lë të paplotësuara nevojat e tjera të ashpra,” tha ai. “E kushtëzon ndihmën me qëllime politike dhe ushtarake. E bën urinë një mjet negociues. Është një shfaqje cinike anësore. Një shpërqendrim i qëllimshëm. Një gjethe fiku për dhunë dhe zhvendosje të mëtejshme.”

 

Fraksion.com