Shpërndarja e ndihmave në Gaza është bërë vdekjeprurëse
Një program i ri për të çuar ushqimin e nevojshëm në duart e palestinezëve të uritur në Gaza edhe pse vetëm prej disa ditësh, tashmë është kthyer në kaos dhe tragjedi.
Dhjetëra palestinezë janë vrarë gjatë ditëve të fundit, ndërsa po përpiqeshin të merrnin ndihmë nga Fondacioni Humanitar i Gazës (GHF). Ky grup, i mbështetur nga Izraeli dhe SHBA-të, synon të zëvendësojë sistemin e udhëhequr nga OKB-ja për shpërndarjen e ndihmës në Gaza, për të adresuar një krizë urie të shkaktuar nga një bllokadë disamujore izraelite.
Gjatë javës së kaluar, dhjetëra mijëra palestinezë janë mbledhur në pikat e shpërndarjes të drejtuara nga GHF, duke shpresuar të kapin një nga numri i kufizuar i pakove para se të mbarojnë.
Autoritetet palestineze dhe dëshmitarët akuzuan forcat izraelite se kanë qëlluar për vdekje dhjetëra civilë pranë një prej vendeve të ndihmës në Rafah më 1, 2 dhe 3 qershor 2025.
Më 2 dhe 3 qershor, ushtria izraelite tha se qëlloi “të shtëna paralajmëruese” drejt atyre që u përshkruan si “të dyshuar” që po i afroheshin një pozicioni ushtarak, dhe ushtria po shqyrtonte raportet e viktimave. Të dielën, gjatë të shtënave të para vdekjeprurëse, ushtria tha se nuk qëlloi ndaj civilëve “afër ose brenda” vendit të shpërndarjes, edhe pse një burim ushtarak pranoi se forcat izraelite qëlluan drejt individëve rreth një kilometër larg vendit.
GHF njoftoi se vendet e shpërndarjes do të mbyllen 4 qershor për shkak të përgatitjeve logjistike për të përballuar më mirë numrin masiv të njerëzve që mbërrijnë dhe që ushtria izraelite të bëjë “përgatitje në rrugët e hyrjes në qendra”. Mbyllja pritet të zgjasë për një ditë,
ndërsa që dënimi ndërkombëtar është rritur.
Cila është situata me ushqimin në Gaza
Izraeli ndaloi të gjithë ndihmën humanitare në Gaza në fillim të marsit, me zyrtarë qeveritarë që thanë se qëllimi i tyre ishte të detyronin Hamasin të pranonte kushte të reja armëpushimi dhe të lironte pengjet e marra gjatë sulmit terrorist të grupit militant ndaj Izraelit më 7 tetor 2023. Ndalimi nënkuptonte se asnjë furnizim nuk hyri në territor për 11 javë, duke i shtyrë 2.1 milion banorët e Gazës më thellë në një krizë urie. Një raport i mbështetur nga OKB-ja paralajmëroi në fund të prillit se një në pesë persona po përballej me urinë dhe se i gjithë Rripi i Gazës po i afrohej më shumë urisë.
Përballë presionit ndërkombëtar në rritje, Izraeli e lehtësoi bllokadën e tij dy javë më parë, duke lejuar që një sasi e vogël ndihme të hynte në Gaza, e cila do të shpërndahej përmes kanaleve të OKB-së, si dhe përmes GHF-së. Por sasia e ndihmës që po vjen nuk është aspak e mjaftueshme për të përmbushur nevojat e popullsisë, sipas zyrtarëve palestinezë dhe grupeve ndërkombëtare të ndihmës.
Në ditën e parë të shpërndarjes së GHF-së në Gazën jugore të martën e kaluar, shpërtheu kaosi, ndërsa mijëra palestinezë nxituan të merrnin furnizime ushqimore, me trupat izraelite që qëlluan paralajmëruese në ajër dhe kontraktorët amerikanë që mbikëqyrnin vendin u tërhoqën për pak kohë. Megjithatë, kriza e urisë në Gaza i parapriu shumë kohë bllokadës totale të Izraelit. Që nga sulmi i Hamasit, Izraeli e ka kufizuar rëndë sasinë e ndihmës që mund të hyjë në Rrip. Dhe edhe para tetorit 2023, Izraeli dhe Egjipti kishin vendosur një bllokadë të pjesshme në Gaza, që do të thotë se 63% e popullsisë ishte e pasigurt për ushqim, sipas OKB-së.
Çfarë është GHF, Fondacioni Humanitar i Gazës
GHF është një organizatë private, jofitimprurëse e krijuar me mbështetjen e Izraelit dhe SHBA-së për të marrë përsipër shpërndarjen e ndihmës në Gaza, pas akuzave izraelite se Hamasi po vidhte një pjesë të ndihmës humanitare që ishte destinuar për civilët. GHF mbështetet në kontraktorë privatë ushtarakë për sigurinë dhe synon të zëvendësojë metodat tradicionale të shpërndarjes së ndihmës në Gaza të përdorura nga organizatat humanitare.
Më 3 qershor, organizata dyfishoi mekanizmin e saj, duke thënë se puna e saj vazhdon “me furi të plotë përpara”, ndërsa pohon se ka shpërndarë miliona vakte në kuti të parapaketuara për palestinezët. “Në një mjedis operativ aq kompleks dhe të paqëndrueshëm sa Gaza, kjo lloj shpërndarjeje ndihme e sigurt, e drejtpërdrejtë dhe në shkallë të gjerë është e pashembullt”, tha GHF në një deklaratë.
Grupi është përballur me trazira të brendshme, drejtori i saj ekzekutiv, Jake Wood, dha dorëheqjen një ditë para se GHF të fillonte operacionet në Gaza, dhe në një goditje të mëtejshme, Boston Consulting Group konfirmoi më 3 qershor se kishte anuluar kontratën e saj me GHF. Organizata emëroi udhëheqësin e krishterë ungjillor Rev. Johnnie Moore si drejtorin e saj të ri ekzekutiv të martën. Një mbështetës i fortë i Presidentit të SHBA-së Donald Trump, Moore ka vizituar Shtëpinë e Bardhë në shumë raste dhe është lutur për Trump në Zyrën Ovale në fillim të këtij viti.
Moore gjithashtu ka lavdëruar më parë një propozim të diskutueshëm të Trump që SHBA-të të “marrin kontrollin” e Gazës, duke deklaruar në X në shkurt se “SHBA-të do të marrin përgjegjësi të plotë për të ardhmen e Gazës, duke u dhënë të gjithëve shpresë dhe një të ardhme.”
Fondacioni ngriti katër “Vende të Sigurta Shpërndarjeje” në Gazën jugore dhe qendrore me qëllim ushqimin e rreth 1.2 milionë banorëve të Gazës, të cilët vlerësohet se janë 2.1 milionë. Kjo është shumë e vogël në krahasim me sistemin e Kombeve të Bashkuara, i cili mbështetet në rreth 400 pika shpërndarjeje ndihmash të shpërndara përgjatë Gazës.
Fondacioni koordinohet me ushtrinë izraelite për të përcaktuar rrugë specifike për palestinezët që udhëtojnë, shumë prej të cilëve duhet të ecin gjatë nëpër rripin e shkatërruar për të marrë ushqim dhe lëshon paralajmërime në Facebook kundër devijimit nga rrugët e përcaktuara. Por është e paqartë se sa prej këtyre njerëzve janë në dijeni të këtyre udhëzimeve të hollësishme, as se si qasja në njërën nga qendrat, e caktuar SDS-01, i çon ata afër pozicioneve të Forcave të Mbrojtjes së Izraelit (IDF).
Gjatë tre netëve të fundit, palestinezët duket se janë afruar shumë pranë këtyre pozicioneve, dhe IDF tha të martën, më 3 qershor se kishte hapur zjarr drejt njerëzve që kishin lënë rrugën e caktuar.
Kombet e Bashkuara kishin paralajmëruar se përfshirja e ushtrisë izraelite në sigurimin e zonave përreth vendeve mund të dekurajonte pjesëmarrjen ose të çonte në përballjen me hakmarrje të marrësve.
Si ka ndryshuar shpërndarja e ndihmës dhe pse
Përpara se GHF të mbërrinte në Gaza, Agjencia e Ndihmës dhe Punës së Kombeve të Bashkuara për Refugjatët Palestinezë (UNRWA) dhe Programi Botëror i Ushqimit i OKB-së (WFP) ishin shpërndarësit kryesorë të ndihmës në enklavë. Përveç kësaj, UNWRA mori një rol udhëheqës në ofrimin e shërbimeve arsimore dhe shëndetësore.
Por Izraeli ka pasur prej kohësh një marrëdhënie të diskutueshme me UNRWA-n dhe OKB-në në përgjithësi. Kjo marrëdhënie u ndërpre plotësisht pas sulmit të 7 tetorit.
Parlamenti i Izraelit më pas e ndaloi UNRWA-n të vepronte në vend, duke e bërë çdo përpjekje humanitare të udhëhequr nga OKB-ja jashtëzakonisht të vështirë.
Si Izraeli ashtu edhe SHBA-ja kishin akuzuar gjithashtu Hamasin për vjedhjen e ndihmës së shpërndarë nga OKB-ja. Hamasi i ka hedhur poshtë këto pretendime, dhe organizatat e ndihmës humanitare thonë se pjesa më e madhe e ndihmës ushqimore arrin tek civilët.
OKB-ja ka refuzuar të marrë pjesë në iniciativën e re të ndihmës për Gazën, duke thënë se modeli i GHF-së shkel disa parime themelore humanitare. Ajo paralajmëroi se vendosja e pikave fillestare të shpërndarjes vetëm në Gazën jugore dhe qendrore mund të perceptohet si inkurajim i qëllimit të deklaruar publikisht të Izraelit për shpopullimin e Gazës veriore.
GHF ka thënë se po punon për të hapur vende të reja, duke përfshirë edhe në Gazën veriore, por ende nuk janë hapur pika të tilla shpërndarjeje.
Çfarë ka ndodhur kohët e fundit dhe Cili ka qenë reagimi
Nuk ka ushqim të mjaftueshëm për të gjithë ata që kanë nevojë për të. Dhjetëra mijëra palestinezë janë detyruar të kërkojnë ndihmë nga një numër i vogël vendesh – dhe ndërsa disa me fat kanë arritur të sigurojnë pak ndihmë, për shumicën, rezultatet kanë qenë katastrofike.
Autoritetet palestineze kanë thënë se më shumë se 60 persona janë vrarë nga forcat izraelite në tre ditët e fundit pranë një vendi ndihme të GHF pranë qytetit jugor të Rafah. Përcaktimi i saktë i asaj që ndodhi në të gjitha këto incidente është i vështirë, pasi Izraeli pengon median ndërkombëtare të hyjë në Gaza.
Më 3 qershor, gati 30 persona u vranë dhe dhjetëra të tjerë u plagosën, sipas Ministrisë Palestineze të Shëndetësisë dhe spitalit Nasser. Ushtria izraelite tha se forcat e saj hapën zjarr disa herë pasi identifikuan “disa të dyshuar që lëviznin drejt tyre, duke devijuar nga rrugët e caktuara të hyrjes”.
Kurse një ditë më parë më 2 qershor 2025, tre palestinezë u qëlluan për vdekje dhe dhjetëra të tjerë u plagosën ndërsa po shkonin drejt ndihmës, thanë autoritetet palestineze dhe spitalore. IDF tha se forcat izraelite qëlluan me armë zjarri afërsisht një kilometër (rreth 1,100 jardë) nga vendi i shpërndarjes së ndihmave.
Ndërsa më 1 qershor, Ministria palestineze e Shëndetësisë, zyrtarët e spitalit dhe gjashtë dëshmitarë okularë thanë se ushtria izraelite ishte përgjegjëse për të shtënat me armë zjarri që zyrtarët palestinezë thanë se vranë 31 persona.
Në atë kohë, ushtria izraelite tha se forcat e saj “nuk qëlluan ndaj civilëve ndërsa ishin afër ose brenda” vendit të ndihmës, por një burim ushtarak izraelit pranoi se forcat izraelite qëlluan drejt individëve rreth një kilometër larg, përpara se të hapej vendi i ndihmës. E GHF tha se asnjë nga të shtënat me armë zjarri nuk ishte në vetë qendrën e shpërndarjes ose në zonën përreth. Pas të shtënave të 3 qershorit, organizata i drejtoi pyetje në lidhje me të shtënat pranë vendit të ndihmës IDF-së.
“Kjo ishte një zonë shumë përtej vendit tonë të sigurt të shpërndarjes. Ne e njohim natyrën tragjike të situatës dhe mbetemi të përkushtuar për të siguruar sigurinë e të gjithë civilëve gjatë operacioneve humanitare në të gjitha vendet tona”, tha GHF në një deklaratë.
Lidhur me sa ka ndodhur ka pasur dënim të gjerë ndërkombëtar, veçanërisht nga OKB-ja.
Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres, tha më 2 qershor se ishte “i tmerruar” nga raportet për vdekje dhe lëndime të dielën, ( më 1 qershor).
“Është e papranueshme që palestinezët po rrezikojnë jetën e tyre për ushqim”, tha Guterres në një deklaratë, duke bërë thirrje për “një hetim të menjëhershëm dhe të pavarur” për ngjarjet dhe “që autorët të mbahen përgjegjës”.
Shefi i të drejtave të njeriut i OKB-së, Volker Turk, tha më 3 qershor se palestinezëve u janë dhënë “zgjidhjet më të zymta: të vdesin nga uria ose të rrezikojnë të vriten ndërsa përpiqen të kenë akses në ushqimin e pakët që po vihet në dispozicion përmes mekanizmit të ndihmës humanitare të militarizuar të Izraelit”.
Në një postim në X, Philippe Lazzarini, drejtor ekzekutiv i UNRWA-së, gjithashtu kritikoi mekanizmin e ri, duke thënë se “shpërndarja e ndihmës është bërë një kurth vdekjeprurës. Viktima masive, përfshirë dhjetëra të plagosur dhe të vrarë midis civilëve të uritur për shkak të të shtënave me armë këtë mëngjes. Kjo është sipas raporteve nga mjekët ndërkombëtarë në terren”.
Shefeja e politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, Kaja Kallas, javën e kaluar kritikoi mekanizmin e ri të ndihmës të drejtuar nga GHF, duke thënë se BE nuk mbështet “asnjë lloj privatizimi të shpërndarjes së ndihmës humanitare”.
Udhëheqësit e Mbretërisë së Bashkuar, Francës dhe Kanadasë kanë kërcënuar gjithashtu të ndërmarrin “veprime konkrete”, duke përfshirë sanksione të synuara, nëse Izraeli nuk ndalon ofensivën e tij të ripërtërirë ushtarake dhe vazhdon të bllokojë ndihmën nga hyrja në Gaza.
Fraksion.com
