Fortifikimi i Detit Baltik -Strategjia e NATO-s për mbrojtje dhe parandalim nga kërcënimet hibride

Nga Klaudia Maciata

 

 Ngjarjet e fundit e kanë forcuar Detin Baltik si një zonë me rëndësi kritike strategjike. Ai shërben si një rrugë tregtare detare jetësore, strehon rrjete të konsiderueshme të Infrastrukturës Kritike Nënujore (CUI) dhe ka potencial të konsiderueshëm për zhvillimin e burimeve të reja të energjisë. Si rezultat, është gjithashtu një zonë shumë e ndjeshme ndaj kërcënimit gjithnjë e më të përhapur të sulmeve hibride, domethënë, sulmeve pak nën pragun e luftës kinetike, të cilat i turbullojnë vijat ndarëse midis paqes dhe konfliktit, siç është sabotimi i infrastrukturës kritike.

Ndërkohë gjatë 15 muajve të fundit, të paktën 11 kabllo nënujore, thelbësore për komunikimin ndërkombëtar dhe transmetimin e energjisë, janë dëmtuar, duke ngritur shqetësime në lidhje me sabotimin e qëllimshëm ose aktivitetet armiqësore të zonës gri nga aktorët shtetërorë dhe jo-shtetërorë. Incidentet e fundit gjithashtu provokuan diskutime euroatlantike rreth dobësive të lidhjeve energjetike dhe CUI në rajon, duke e vendosur Detin Baltik në qendër të vëmendjes ndërkombëtare dhe duke theksuar rëndësinë e tij strategjike.

Fokusi i Aleancës është zhvendosur veçanërisht drejt rajonit që nga pranimi i Finlandës dhe Suedisë në NATO (gjë që ka bërë që disa ta quajnë Detin Baltik “liqeni i NATO-s”). Mjedisi i ndryshuar i sigurisë kërkon një përgjigje më proaktive nga NATO pas incidenteve të fundit të dëmtimit të kabllove të komunikimit dhe energjisë nënujor, sulmeve kibernetike në portet kryesore evropiane, anijeve të “flotës në hije” nga shtetet armiqësore, kërcënimeve të koordinuara të informacionit dhe luftës së vazhdueshme të agresionit në shkallë të plotë të Rusisë kundër Ukrainës. Në përgjigje, NATO ka miratuar një qëndrim “parandalimi me mohim”, të përmblidhur nga logjika strategjike e “spraps, mos dëbo”. Kjo strategji thekson nevojën për të penguar në mënyrë proaktive agresionin duke rritur praninë ushtarake të Aleancës në rajon dhe duke nënvizuar se çdo sulm do të përballet me një përgjigje të shpejtë dhe të fuqishme, në krahasim me reagimin ndaj një sulmi pasi të jetë tepër vonë për ta penguar.

 

Pranimi i ripërcaktuar, pika strategjike e NATO-s në rajonin e Baltikut

 

Samiti i Madridit i NATO-s në vitin 2022 shënoi një pikë kthese vendimtare në qëndrimin kolektiv të pengimit dhe mbrojtjes së NATO-s, veçanërisht përgjatë krahut lindor të Aleancës. Në Konceptin e saj Strategjik të vitit 2022, NATO e identifikoi zyrtarisht Rusinë si “kërcënimin më të rëndësishëm dhe të drejtpërdrejtë” për sigurinë e aleatëve dhe zonën më të gjerë Euro-Atlantike. Kjo njohje katalizoi një ndryshim nga një qëndrim sigurie, i karakterizuar nga një numër i vogël grupesh beteje të vendosura përpara që veprojnë si një “lidhës”, drejt një mbrojtjeje të fuqishme përpara, që kërkon një kundërpeshë mbrojtëse më të madhe dhe më të fortë ndaj çdo agresioni të mundshëm. Objektivi është të sprapsë agresionin, jo thjesht t’i përgjigjet, që në fillim, duke i siguruar popullatat e NATO-s dhe duke riafirmuar gatishmërinë dhe vullnetin e NATO-s për të mbrojtur zonën e saj të përgjegjësisë kundër kundërshtarëve të mundshëm.

Megjithatë, ky transformim nuk kufizohet vetëm në kërcënimet tradicionale ushtarake. Meqenëse rajoni i Baltikut është bërë po aq një vijë e parë e luftës hibride, urgjenca e adresimit të kërcënimeve jo-kinetike ka ndikuar edhe në qëndrimin më të gjerë të NATO-s për parandalimin. Këto zhvillime u reflektuan në vitin 2024 me Strategjinë e parë të NATO-s për Zbatimin e Transformimit Dixhital, një plan gjithëpërfshirës për të modernizuar infrastrukturën dhe aftësitë dixhitale të Aleancës dhe strategjinë e saj për luftimin e kërcënimeve hibride, e cila përshkruan përgjigjen e NATO-s ndaj kërcënimeve jo-kinetike, siç janë sulmet kibernetike dhe kërcënimet e informacionit. Strategjia për kërcënimet hibride thekson gjithashtu mbrojtjen e infrastrukturës kritike, duke përfshirë kabllot nënujore dhe nyjet e energjisë, si një shtyllë e mbrojtjes kolektive. Ky ‘parandalim me anë të mohimit’ i miratuar është zgjeruar në hapësirën hibride për të përfshirë sisteme të azhurnuara të paralajmërimit të hershëm kundër sulmeve hibride, bashkëpunimin e forcuar civil-ushtarak dhe ndërgjegjësimin e përmirësuar të situatës në fushat detare dhe kibernetike.

 

Polonia- fortesa lindore

 

Si një aleat i NATO-s përgjatë kufirit më lindor të Aleancës, Polonia vepron si një qendër logjistike, pret trupa aleate brenda një grupi beteje shumëkombësh të NATO-s dhe është një fuqi detare në rritje. Investimet e Polonisë në mjetet e ndërgjegjësimit për situatën detare, bazat detare përgjatë bregdetit Baltik dhe infrastrukturën strategjike të energjisë, duke përfshirë terminalin e saj të LNG-së në Świnoujście dhe parqet eolike në det të hapur, e bëjnë atë një aktor kyç rajonal. Përpjekjet e përparuara të Polonisë për energji të rinovueshme në rajonin e Detit Baltik e bëjnë vendin një lider kritik në qëllimin midis vendeve të NATO-s për diversifikimin e burimeve të energjisë dhe pavarësinë nga lëndët djegëse fosile ruse.

Përballë kërcënimeve ushtarake dhe jo-ushtarake në rritje, jo më pak e rëndësishme prej të cilave është lufta e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës, e cila vazhdon të zhvillohet përgjatë kufirit lindor të Polonisë, Varshava vendosi në vitin 2024 një rritje të konsiderueshme dhe të pashembullt të shpenzimeve të saj të mbrojtjes. Tani ajo ndan më shumë se 4% të PBB-së së saj për modernizimin ushtarak, më e larta, si përqindje e PBB-së së saj, midis të gjitha vendeve anëtare të NATO-s. Në veçanti, blerja nga Polonia e sistemeve moderne si fregatat MIECZNIK dhe bateritë e mbrojtjes ajrore Patriot, ofron një shembull të fortë të angazhimit të vendit për frenim dhe mbrojtje të integruar, duke përfshirë edhe në fushën detare.

Iniciativat ushtarake polake, të cilat mundësohen më tej nga shpenzimet e rritura të mbrojtjes, plotësojnë ushtrimet e NATO-s dhe forcojnë policimin ajror dhe praninë detare të NATO-s në Detin Baltik. Si rezultat, Polonia po e vendos veten si një ofrues sigurie rajonale me një strategji të fortë mbrojtjeje dhe parandalimi për sigurinë kolektive të të gjithë aleatëve të NATO-s që kufizohen me Detin Baltik. Në veçanti, Polonia po punon në bashkëpunim të ngushtë me Gjermaninë, një vend i cili gjithashtu kohët e fundit ka ndërmarrë hapa të rëndësishëm për të rritur shpenzimet e saj të mbrojtjes dhe aftësitë e saj ushtarake , si pjesë e Planit të Veprimit Gjermano-Polak. I nisur në korrik 2024, Plani i Veprimit vendosi bashkëpunim të intensifikuar midis marinave polake dhe gjermane në rajonin e Detit Baltik dhe një angazhim për të përmirësuar Komandën dhe Kontrollin Tokësor dhe Detar të Aleatëve (C2) përmes një qendre të re komanduese detare të NATO-s në Rostock, e cila u hap në tetor 2024. Gjermania dhe Polonia gjithashtu marrin pjesë në stërvitjen vjetore shumëkombëshe BALTOPS, e cila demonstron angazhimin e përbashkët të Aleatëve për të forcuar gatishmërinë e NATO-s në rajon. BALTOPS 2024 përfshinte 20 vende dhe më shumë se 9,000 personel.

 

Integrimi dhe inovacioni, vendet nordike

 

Anëtarësimi i Finlandës dhe Suedisë në NATO ka transformuar dinamikën e fuqisë së Detit Baltik. Ajo që dikur ishte një zonë gjeografikisht e ndjeshme për NATO-n është bërë një zonë detare pothuajse e mbyllur e Aleancës, duke e shndërruar Baltikun në një hapësirë ​​të mbrojtshme dhe duke forcuar qëndrimin mbrojtës dhe parandalues ​​të Aleancës.

Kufiri i gjerë i Finlandës me Rusinë, modeli i fuqishëm i mbrojtjes territoriale dhe forcat ajrore të përparuara (përfshirë F-35) rrisin qëndrimin parandalues ​​të NATO-s. Për më tepër, strategjia kombëtare e energjisë e Finlandës, e cila është ndërtuar mbi burime të larmishme, lidhje ndërkufitare të rrjetit dhe mbrojtje të fortë kibernetike-fizike, është shfaqur si një pikë referimi elasticiteti. Raporti i Friedrich-Ebert-Stiftung Energjia pa Rusinë: Rasti i Finlandës vëren se modeli i Finlandës ofron mësime kritike për NATO-n, veçanërisht në sigurimin që sistemet e energjisë mund t’i rezistojnë ndërhyrjeve kibernetike dhe sabotimit, të cilat janë komponentë në rritje të manualit hibrid të Rusisë.

Sa i përket Suedisë, përveç fuqisë së saj të konsiderueshme detare, vendi është një lider në furnizimin e energjisë së rinovueshme të korporatave përmes Marrëveshjeve të Blerjes së Energjisë. Këto lloje marrëveshjesh, të cilat janë veçanërisht të përhapura në industritë me intensitet të lartë energjie si prodhimi i letrës, çelikut dhe automobilave, ofrojnë siguri financiare afatgjata për prodhuesit e energjisë së rinovueshme, duke inkurajuar investimet dhe, kështu, duke rritur furnizimin. Kjo forcon qëndrueshmërinë dhe pavarësinë energjetike të NATO-s.

Danimarka gjithashtu ofron kontribute të rëndësishme në mbrojtjen e NATO-s me fregatat e saj të përparuara dhe aftësitë e saj të specializuara në luftën kundër nëndetëseve. Së bashku me Norvegjinë, Danimarka është një portier i Veriut të Epërm dhe plotëson sigurinë e Baltikut me ekspertizën e saj në fushën e mbrojtjes së infrastrukturës nënujore, veçanërisht përmes rrjeteve të përparuara sonare dhe partneriteteve me sektorin privat. Pavarësisht se nuk kufizohet vetë me Detin Baltik, propozimi i Norvegjisë për të krijuar një qendër të NATO-s për mbrojtjen e Infrastrukturës Kritike Nënujore në Atlantikun e Veriut dhe Arktik pasqyron një njohje në rritje se kërcënimet hibride janë të ndërlidhura, trans-rajonale dhe ndër-domenale.

Po kështu, Bashkëpunimi i Mbrojtjes Nordike (NORDEFCO), i cili tani është plotësisht i ndërveprueshëm brenda kornizës së NATO-s, forcon planifikimin e përbashkët operativ dhe ndarjen e informacionit, duke përfshirë mbrojtjen kibernetike dhe koordinimin civil-ushtarak. Ky bashkëpunim i institucionalizuar shton kohezion në arkitekturën më të gjerë të sigurisë së Detit Baltik, duke mundësuar një reagim të shpejtë ndaj incidenteve hibride – qoftë një prerje kabllosh, një sulm kibernetik apo një kërcënim informacioni.

 

Kombe të vogla, mbrojtje e zgjuar- vendet baltike

 

Estonia, Letonia dhe Lituania janë aktorë të domosdoshëm në strategjitë e parandalimit të NATO-s. Pavarësisht madhësive të tyre më të vogla territoriale, këto vende baltike kanë bërë hapa të rëndësishëm në përgatitjen ushtarake, rezistencën shoqërore dhe mbështetjen e vendit pritës që nga pranimi i tyre në NATO.

Secili prej tre vendeve me krenari pret një grup beteje shumëkombëshe të NATO-s, që paraqet kontribute të fuqishme nga Aleatë të tjerë, përfshirë Gjermaninë, Kanadanë dhe Mbretërinë e Bashkuar, ndër të tjera. Si pjesë e modelit inovativ të forcës së NATO-s, këto grupe beteje po transformohen në formacione në nivel brigade të pajisura me mbështetje gjithëpërfshirëse luftarake dhe asete thelbësore. Ato gjithashtu plotësojnë grupet shumëkombëshe të betejës të vendosura në Bullgari, Rumani, Hungari dhe Sllovaki brenda kornizës së zgjeruar të Aktiviteteve të Vigjilencës të NATO-s.

Përveç aftësive të tyre ushtarake konvencionale, vendet baltike janë në ballë të mbrojtjes civile, rezistencës kibernetike dhe kundërshtimit të kërcënimeve hibride. Lituania ka lançuar një Qendër Kombëtare të Sigurisë Kibernetike, Estonia strehon Qendrën e Ekselencës së NATO-s për Bashkëpunimin e Mbrojtjes Kibernetike (CCDCOE), dhe Letonia pret Qendrën e Ekselencës së Komunikimeve Strategjike. Si një shembull i ndikimit të këtyre organeve, CCDCOE ka kryer teste të ndryshme operacionesh emergjente për të ndihmuar në përgatitjen për sulme të mundshme hibride të synuara në sistemet e energjisë dhe domenet kibernetike bazuar në incidentet e mëparshme të sabotimit në rajon.

Përveç kësaj, shkëputja e fundit nga rrjeti energjetik ish-sovjetik BRELL duhet të konsiderohet një moment historik, pasi integron vendet baltike në rrjetin e përbashkët sinkron të Evropës kontinentale dhe shkëput infrastrukturën e tyre energjetike nga ajo e Bjellorusisë dhe Rusisë, duke forcuar autonominë e tyre strategjike.

 

Mbrojtja e Infrastrukturës Kritike Nënujore të cenueshme

 

Cenueshmëria e infrastrukturës nëndetëse, duke përfshirë kabllot, tubacionet dhe asetet energjetike, është bërë një shqetësim qendror për NATO-n dhe Aleatët. Sabotimi i tubacioneve të gazit Nord Stream dhe Balticconnector, disa ndërprerje të kabllove gjatë muajve të fundit dhe zbulimi i flotës ruse në hije në pellgun e Baltikut kanë shërbyer të gjitha si thirrje zgjimi, duke demonstruar se si sulmet hibride mund të shkaktojnë përçarje strategjike pa përballje të hapur ushtarake.

Në përgjigje, NATO krijoi një Qelizë Koordinimi të Infrastrukturës Kritike Nënujore në Selinë e NATO-s në Bruksel. Gjithashtu, ajo lançoi një Qendër Detare për Sigurinë e Infrastrukturës Kritike Nënujore në Komandën e saj Detare në Northwood, Britani të Madhe, e cila rrit ndarjen e inteligjencës dhe reagimin ndaj incidenteve. Përveç kësaj, në janar 2025, NATO lançoi Baltic Sentry, një aktivitet të ri ushtarak në Detin Baltik që synon të përmirësojë aftësinë e Aleatëve për t’iu përgjigjur akteve destabilizuese. Aktiviteti bashkon marinat aleate, asetet e mbikëqyrjes detare dhe operatorët e sektorit privat për të siguruar ndërgjegjësim për situatën në kohë reale dhe aftësi reagimi të shpejtë në të gjitha zonat e cenueshme të Detit Baltik, duke forcuar qëndrimin e Aleancës për parandalim dhe mbrojtje.

Po ashtu, projektet e NATO-s si HEIST, i cili synon të ridrejtojë komunikimet kritike nëpërmjet satelitëve, dhe takimi i parë i Rrjetit të ri të Infrastrukturës Kritike Nënujore të NATO-s në maj 2024 tregojnë një ndryshim më të gjerë strategjik dhe nxjerrin në pah se si mbrojtja e infrastrukturës së shtratit të detit është tani pjesë integrale e strategjisë hibride të mbrojtjes së NATO-s.

 

Përfundime

 

Në fund të fundit, strategjia e parandalimit e NATO-s në Detin Baltik varet nga prania e saj e vazhdueshme ushtarake dhe ndërgjegjësimi i shtuar i situatës. Aleanca mban një qëndrim të fortë detar përmes dy forcave të saj detare të përhershme të fokusuara në Atlantikun e Veriut, Grupi 1 Detar i Përhershëm i NATO-s (SNMG1) dhe Grupi 1 Kundër Masave Kundër Minave të Përhershme të NATO-s (SNMCMG1), të cilat kanë kontribuar në ushtrimet e fundit si BALTOPS dhe aktiviteti Baltic Sentry. Këto ushtrime dhe aktivitete testojnë aftësitë e luftimit të nivelit të lartë dhe aftësitë mbrojtëse hibride, duke integruar forcat ajrore, tokësore dhe detare të Aleatëve të NATO-s. Duke parashikuar operacione shumë-domenesh, ato përfshijnë gjithashtu skenarë të tillë si sulmet kibernetike dhe sabotimi i infrastrukturës, duke siguruar gatishmëri në të gjitha fushat. Së fundmi, përmes iniciativës së Oqeanit Dixhital 2023, NATO po rrit ndërgjegjësimin detar përmes ndarjes së të dhënave me partnerët dhe industrinë. Brenda këtij kuadri, gjurmimi i anijeve në kohë reale, hartëzimi i shtratit të detit dhe mjetet kibernetike lidhin marinat, rojet bregdetare dhe operatorët komercialë në një pamje të përbashkët operacionale.

Në mjedisin e sotëm të ndryshuar të sigurisë, mbrojtja e Infrastrukturës Kritike Nënujore është bërë një shtyllë integrale e parandalimit. Dhe në përgjigje të aktiviteteve armiqësore në rritje në Detin Baltik nga kundërshtarët, NATO po ofron një përgjigje të fuqishme. Komanda e saj Detare (MARCOM) dhe Qelia e Koordinimit të Infrastrukturës Kritike Nënujore po udhëheqin përpjekjet për të siguruar asetet kritike të shtratit të detit si tubacionet dhe kabllot, dhe Aleatët komunikojnë unitet dhe gatishmëri duke u trajnuar në luftën kundër minave, zbarkimet amfibe dhe operacionet anti-nëndetëse.

Ndërsa NATO shënon 76 vjet të parandalimit dhe mbrojtjes kolektive, bashkëpunimi i Aleatëve në Detin Baltik është dëshmi e forcës së unitetit dhe vendosmërisë kolektive përballë të gjitha kërcënimeve të mundshme për rajonin. Siç e identifikon saktë Koncepti Strategjik i NATO-s i vitit 2022, “siguria detare është çelësi i paqes dhe prosperitetit tonë” dhe, thjesht, përgjigja e zgjeruar e NATO-s ndaj kërcënimeve tradicionale ushtarake dhe hibride në Detin Baltik është me vlerë ekzistenciale për sigurinë e kontinentit evropian dhe të zonës më të gjerë euroatlantike.

Shënim: Klaudia Maciata është një specialiste ndërkombëtare e operacioneve në det të hapur e fokusuar në sigurinë detare dhe tranzicionin energjetik në Detin Baltik. Ajo zotëron një diplomë në Çështjet Globale dhe Diplomaci nga Universiteti i Buckingham dhe një Certifikim Pasuniversitar në Menaxhim dhe Negociata nga LSE. Ekspertiza e saj përfshin qëndrueshmërinë energjetike, kërcënimet hibride, infrastrukturën nënujore dhe parandalimin detar të NATO-s.

 

Fraksion.com