SHBA-të dhe Ukraina nënshkruajnë marrëveshjen e shumëpritur për burimet natyrore

SHBA-të kanë nënshkruar një marrëveshje me Kievin për të ndarë fitimet nga shitja e ardhshme e rezervave minerale të Ukrainës, pas muajsh negociatash të tensionuara.

Të dy vendet kanë rënë dakord të krijojnë një fond investimesh në rindërtim për të nxitur rimëkëmbjen ekonomike të Ukrainës nga lufta me Rusinë.

Sekretari i Thesarit i SHBA-së, Scott Bessent, tha se kjo tregonte se të dyja palët ishin të përkushtuara për paqe dhe prosperitet të qëndrueshëm në Ukrainë. Për Kievin, marrëveshja shihet si thelbësore për të aksesuar ndihmën ushtarake amerikane.

Besohet se Ukraina ka rezerva të mëdha mineralesh kritike si grafiti, titani dhe litiumi. Ato janë shumë të kërkuara për shkak të përdorimit të tyre në energjinë e rinovueshme, teknologjinë ushtarake dhe infrastrukturën industriale.

Marrëveshja vjen në mes të një lufte tregtare të SHBA-së me Kinën, nga e cila vijnë 90% e rezervave aktuale të metaleve të rralla në botë.

Sipas deklaratës së Thesarit të SHBA-së të mërkurën pasdite, Fondi i Investimeve për Rindërtim SHBA-Ukrainë, i sapokrijuar, njeh “mbështetjen e konsiderueshme financiare dhe materiale” që SHBA-të i kanë dhënë Ukrainës që kur Rusia pushtoi vendin në shkurt të vitit 2022.
Sekretari i thesarit të SHBA-së tha në një deklaratë video se marrëveshja do të ndihmonte në “zhbllokimin e aseteve të rritjes së Ukrainës”.
Gjuha e njoftimit tregon shumë më tepër solidaritet me Ukrainën sesa është zakonisht për administratën Trump.
Ai i referohet “pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë” dhe shton se “asnjë shtet ose person që financoi ose furnizoi makinën ruse të luftës nuk do të lejohet të përfitojë nga rindërtimi i Ukrainës”.
Kremlini ende nuk i është përgjigjur marrëveshjes.

Zëvendëskryeministrja e Ukrainës, Yulia Svyrydenko – e cila fluturoi për në Uashington për të nënshkruar marrëveshjen të mërkurën – tha në një postim në X se fondi i ri do të “tërheqë investime globale në vendin tonë”.
Duke renditur dispozitat e marrëveshjes, ajo tha se ajo do të përfshijë projekte në minerale, naftë dhe gaz, megjithëse burimet do të mbeten pronë e Ukrainës.
Partneriteti do të jetë i barabartë, në bazë 50:50, shtoi ajo, dhe duhet të ratifikohet nga ligjvënësit në Kiev.
Sipas marrëveshjes, SHBA-të do të kontribuojnë me ndihmë të re për Kievin, shtoi ajo, duke përfshirë, për shembull, sisteme të mbrojtjes ajrore.

Presidenti Donald Trump ka këmbëngulur vazhdimisht për marrëveshjen si një parakusht për ofrimin e çdo garancie sigurie në të ardhmen për Kievin.
Çështja kryesore është se drafti i marrëveshjes tregon se Ukraina do t’i japë Uashingtonit akses në disa nga burimet e saj natyrore në këmbim të ndihmës së ardhshme të sigurisë nga SHBA-ja.
Por kjo është dukshëm më pak se ajo që Trump kishte dashur, e cila ishte të merrte mbrapsht të gjithë ndihmën ushtarake amerikane të dhënë që nga fillimi i luftës.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka arritur të sigurojë disa lëshime nga Uashingtoni.
Marrëveshja u vonua pasi autoritetet amerikane thanë se Kievi po përpiqej të bënte ndryshime të minutës së fundit.
Të mërkurën pasdite, një burim amerikan i njohur me bisedimet kritikoi Ukrainën për përpjekjen për të rihapur disa kushte që me sa duket ishin finalizuar gjatë fundjavës.
Burimi tha se pikat e ngërçit kishin përfshirë qeverisjen e fondit, problemet me transparencën dhe hapat për të siguruar që të gjitha fondet do të ishin plotësisht të gjurmueshme.
Dokumentet teknike u nënshkruan javën e kaluar nga përfaqësuesit e të dy vendeve.

Marrëveshja fillestare duhej të nënshkruhej në shkurt, por u prish pas një shkëmbimi të nxehtë në Shtëpinë e Bardhë kur Trump akuzoi Zelenskyn se “luante me Luftën e Tretë Botërore”.
Zbulimi i madh vjen disa ditë pasi Trump dhe Zelensky zhvilluan një takim ballë për ballë në prag të funeralit të Papa Françeskut, dhe ndërsa bisedimet midis Moskës dhe Uashingtonit mbi një armëpushim të mundshëm në Ukrainë vazhdojnë.
Duke telefonuar në rrjetin NewsNation të mërkurën në mbrëmje, Trump tha se i kishte bërë presion Zelenskyt në Qytetin e Vatikanit për të nënshkruar marrëveshjen.
“I thashë atij se është një gjë shumë e mirë nëse mund të prodhojmë një marrëveshje që ju ta nënshkruani atë,” tha ai, “sepse Rusia është shumë më e madhe dhe shumë më e fortë. Rusia thjesht po ecën përpara.”
Presidenti amerikan tha se marrëveshja do të rikuperonte ndihmën shumëmiliardë dollarëshe të SHBA-së për Ukrainën që nga fillimi i luftës dhe “shumë më tepër në teori”.
“Kështu që shkova tek ata dhe u thashë: ‘Shikoni, duhet të marrim tokë të rrallë.’ Ata kanë tokë të rrallë të shkëlqyer, që do të thotë minerale dhe materiale të caktuara,” tha Trump.
“Ata kanë gjëra që shumë vende nuk i kanë. Është një aset i madh që ata kanë.”

Fraksion.com