Negociatat Trump-Putin

Nga George Friedman 

Unë normalisht shmang personalizimin e ngjarjeve gjeopolitike, pasi i konsideroj kombet, jo udhëheqësit, si agjentë të historisë. Por ka momente kur fokusi duhet të jetë te liderët, veçanërisht në rrjedhën e konflikteve ndërkombëtare në të cilat asnjëra palë nuk mund të pretendojë një fitore vendimtare. Negociatat për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë janë një moment i tillë.

Në disa mënyra, bisedimet janë të ngjashme me Marrëveshjen e Paqes së Parisit, e cila i dha fund luftës në Vietnam. SHBA-të nuk ishin mundur ushtarakisht, por duke mos fituar luftën, ajo në fakt humbi. Viet Kongu fitoi duke mos u mundur. Një luftë në të cilën askush nuk fiton është lloji më i vështirë i konfliktit për t’u dhënë fund. Ballafaqimi me Japoninë dhe Gjermaninë pas Luftës së Dytë Botërore ishte i thjeshtë në atë që të dyja u mundën plotësisht. Bisedimet e paqes në Paris ishin shumë më të ndërlikuara. Por rezultati ishte i pashmangshëm: secila palë do të manovronte për arsye të brendshme politike për të ruajtur reputacionin e saj kombëtar. Qëndrimi i SHBA-së ishte se ishte e përgatitur të vazhdonte luftën nëse nuk arrihej një zgjidhje e arsyeshme. Pozicioni i Viet Kongut ishte i njëjtë. Dallimi ishte se Viet Kongët ishin shumë më të interesuar për rezultatin sesa Uashingtoni. Ata kishin luftuar për të pushtuar kombin e tyre. SHBA-të kishin luftuar si një shfaqje vullneti dhe demonstrimi të fuqisë kombëtare. Vietnami i Veriut do të shkatërrohej duke bërë lëshime të mëdha. SHBA nuk do. Megjithatë, secila palë ishte e lodhur dhe e kujdesshme nga tjetra, kështu që përfundimi i pashmangshëm i bisedimeve nuk u përqendrua në rezultate, por në pamje: krenaria dhe pozita ndërkombëtare.

Në konfliktin në Evropën Lindore, Rusia ka në rrezik interesat strategjike – domethënë, parandalimin e një fuqie potencialisht armiqësore që të ketë forcat e saj 136 milje (219 kilometra) nga kufiri i saj. Ajo duhet të tregojë se ushtria e saj është një forcë për t’u llogaritur. Por Ukraina ka gjithçka në rrezik. Vetëm për Ukrainën kjo është një çështje ekzistenciale. Ajo kishte aleatë vetëm për aq sa edhe ata kishin frikë nga një fitore ruse dhe çfarë mund të pasonte.

Nën Presidentin Donald Trump, SHBA-të u përpoqën të vendoseshin thjesht si ndërmjetëse midis Rusisë dhe Ukrainës në negociatat për t’i dhënë fund luftës. Kjo ishte krijuar për të bindur Rusinë se për aq kohë sa ajo nuk përparonte në kufirin e Polonisë, Shtetet e Bashkuara nuk ishin një aleat i palëkundur i Ukrainës. Rusia mbeti e pakënaqur, por kjo marifet i dha Moskës aftësinë për të testuar Shtetet e Bashkuara duke rënë dakord për të negociuar përfundimin e luftës, duke vonuar një armëpushim dhe duke vazhduar me luftën. Nëse Uashingtoni është vetëm një ndërmjetës, atëherë ai nuk do të kërcënohej drejtpërdrejt nga operacionet e vazhdueshme. Uashingtoni ndjeu ose një përpjekje për të vënë në siklet SHBA ose një synim për të rifilluar luftën në shkallë të plotë. Kështu, Shtetet e Bashkuara janë përgjigjur me një njoftim se ose rusët duhet të rifillojnë negociatat serioze brenda disa ditësh ose Uashingtoni do të tërhiqet si ndërmjetësi i supozuar. E mbetur pa u thënë, por e qartë është se SHBA-ja tani mbështetet në mënyrë më aktive nga NATO, e cila është e angazhuar në stërvitje të rëndësishme në lindje. Ka raporte se forcat amerikane po përgatiten të vendosen, por ato nuk janë konfirmuar, dhe edhe nëse janë të vërteta, nuk do të thotë domosdoshmërisht se trupat do të vendosen. Edhe nëse këto raporte janë rrjedhje të qëllimshme nga qeveria, ato kanë për qëllim të frikësojnë rusët në një farë mase.

Rusia mund të frikësohet nga fakti se performanca e saj fillestare në luftë ishte e pasuksesshme. Por çështja më e madhe është se megjithëse Rusia ka tronditur shtabin e saj të përgjithshëm dhe ka përforcuar radhët, komanda e saj strategjike ishte përfundimisht përgjegjëse për dështimet e ushtrisë, kështu që nuk ka asnjë garanci se një ofensivë e ripërtërirë do të shkonte më mirë se paraardhësit e saj. SHBA-të kanë një dilemë tjetër: futja e forcave të SHBA-së apo edhe të NATO-s do të kishte pasoja të rënda politike për SHBA-në dhe Evropën. Në SHBA, riinxhinierimi dramatik i tarifave u bazua në përfundimin e gjeopolitikës së Luftës së Ftohtë. Konfrontimi i ri me forcat ruse do të detyronte SHBA-në të forconte sistemin e aleancës, të cilin tarifat e kanë destabilizuar.

Por Trump ka një avantazh: një reputacion për paparashikueshmërinë radikale. Nëse presidenti Vladimir Putin përfiton nga negociatat për të pushuar dhe reflektuar, ose nëse ai madje tregon një gatishmëri për të përkushtuar më shumë forca në një ofensivë të re, ai nuk e di se çfarë do të bëjë Trump. Ose më shumë ka të ngjarë, ai dyshon për një përgjigje shumë të pakëndshme. Realiteti objektiv është se forcat ruse janë ende shumë më të dobëta se ato të Amerikës, dhe duke pasur parasysh realitetin e NATO-s, Evropa mund të detyrohet të ndërhyjë gjithashtu. Shërbimi inteligjent i Putinit duhet të jetë në kërkim të dëshpëruar për të dhëna për qëllimin e Perëndimit, por sipas të gjitha gjasave, qëllimi varet nga veprimet ruse dhe ndoshta është i paqartë edhe në anën perëndimore. Paparashikueshmëria e Trump krijon më shumë rreziqe sesa siguri. Por sa më gjatë që Putini t’i vonojë bisedimet, aq më i pasigurt do të jetë Perëndimi për qëllimet e tij dhe aq më shumë gjasa do të jetë të bindë veten se një ofensivë tjetër është në rrugë e sipër. Kjo do të minonte sigurinë e Perëndimit, si dhe pozicionin e brendshëm politik të Trump. Ai e ka bazuar presidencën e tij në ndërmarrjen e veprimeve mahnitëse dhe ndonjëherë të pakujdesshme. Veprimet e Putinit bazohen në dështime të planifikuara me kujdes, të ndjekura nga trazira, shtypje dhe rindërtim.

Këto përfundime do të sugjeronin se bisedimet po përparojnë. Gjeopolitika e situatës tregon për një zgjidhje ku Rusia mban atë që pushton dhe Ukraina pranon mbështetjen ekonomike perëndimore. Çështja politike është e paqartë. Liria e veprimit politik të Trump në vend varet nga frikësimi dhe tejkalimi i kundërshtimit të tij. Putini varet nga demonstrimi se lufta nuk ishte kot. Basti im është që Trump të shihet si më i fuqishëm dhe më i paparashikueshëm se Putini, dhe për këtë arsye do të ketë një zgjidhje. Putini mund të marrë më pak rreziqe dhe Trump nuk mund të ndërmarrë një iniciativë të dështuar. Problemi që kemi është se do të ndiqet i njëjti model nëse negociatat po dështojnë apo janë në prag të suksesit. E tillë është natyra e pazareve të përditshme, qoftë për blerjen e një shtëpie apo kryerjen e diplomacisë./GPF

Fraksion.com