“Presidenti i SHBA-së kryeson, nuk sundon”, Cikli i gjashtë socio-ekonomik i Amerikës

Nga George Friedman 

Në librat e mi “The Next 100 Years” dhe “The Storm Before the Calm”, unë prezantova një model të historisë së SHBA-së që përbëhet nga cikle politike dhe cikle socio-ekonomike – të parat ndjekin zgjedhjet presidenciale, e dyta duke shpjeguar një proces 50-vjeçar që përkon me zgjedhjen e presidentëve të rinj. Këto cikle përfshinin evolucione të gjera sociale, ekonomike dhe gjeopolitike. Tani do të parashtroj pritshmërinë e ciklit të gjashtë për 50 vitet e ardhshme. Qëllimi i tij është të lidhë evolucionin e politikës amerikane me modelet e përgjithshme sociale dhe ekonomike që ne parashikojmë.

Në Shtetet e Bashkuara, një cikël i ri socio-ekonomik tregon dorën e tij, të metat dhe fuqinë e tij me kalimin e kohës si president, ndonjëherë i pavëmendshëm ndaj realitetit në zhvillim, menaxhon sistemin politik që do ta qeverisë atë dhe, nga ana tjetër, do të riformohet prej tij.

Është e rëndësishme të mbani mend se presidenti i Shteteve të Bashkuara kryeson. Ai nuk sundon. Fuqia e tij qëndron në një ndërgjegjësim të thellë të frymës së kombit dhe forcave që do ta formësojnë atë, duke filluar nga ekonomia e brendshme deri te interesat globale. Janë këto forca dhe zotërimi i tyre nga presidenti që përcaktojnë presidencën, por forcat – qofshin inovacione teknologjike apo fatkeqësi ekonomike të paparashikuara – nuk janë të vetë presidentit. Ai kryeson dhe lehtëson domosdoshmërinë që shfaqet dhe përballet me të pashmangshmen. Presidenti Ronald Reagan projektoi politikisht themelin financiar të ciklit tonë aktual duke krijuar një klimë për të rritur kapitalin e investimeve dhe mbikqyri themelimin e një rendi të ri financiar dhe shoqëror, duke ndjekur një nga modelet që presidentët e rinj përdorin me marrjen e detyrës: përmbysjen e pamëshirshme dhe madje të pamatur të të vjetrit.

Rendi i vjetër daton para Luftës së Dytë Botërore. Franklin Roosevelt mori detyrën në 1933 në mes të Depresionit të Madh dhe ardhjes së një lufte të madhe. Ai nuk dinte si ta zgjidhte problemin; ai thjesht e dinte se siguria kombëtare kërkonte një ndryshim ekonomik dhe social në shoqërinë amerikane. Ai i vuri vetes një objektiv, i cili u shfaq i pamatur për armiqtë dhe mbështetësit e tij, për të krijuar një program për t’i dhënë fund Depresionit. Për ta bërë këtë, atij iu desh të thyente ortodoksinë ekonomike që kishte dominuar mendimin politik, një ortodoksi që në thelb argumentonte se një buxhet i balancuar, ndër shumë gjëra të tjera, ishte çelësi i prosperitetit. Ai ndërmori atë që shihej si një grup ndryshimesh të egra, të rastësishme dhe të pamatura në mënyrën se si funksiononte qeveria dhe sistemi financiar. Ai nuk i dha fund Depresionit pikërisht atëherë, por ai vendosi skenën për zgjidhjen e tij, duke sfiduar dhe shkatërruar ortodoksinë dhe duke hapur derën për një ndryshim themelor në ekonominë e SHBA-së që nga ana e tij vendosi skenën për riformësimin e mënyrës se si funksiononte bota. Opozita ishte e tmerruar, por publiku u qetësua që dikush e kishte kuptuar përmasat e krizës.

Me ose jo qëllimisht, Presidenti Donald Trump ka ndjekur modelin Roosevelt. Roosevelt u nis për të sinjalizuar se rendi i vjetër ishte shteruar dhe se gjithçka që kishte qenë e fortë duhej të përmbysej. Ai e kuptoi atë që opozita e tij nuk e bëri: se sistemi ishte prishur dhe se diçka duhej bërë. Ai u përball me kundërshtime të mëdha, nga ata që mohuan se Depresioni i Madh ishte rezultat i një dështimi sistemik që do të zgjidhej vetë, nga ata që i mendonin planet e tij shumë të buta dhe nga ata që mendonin se qëllimi i 100 ditëve ishte i lavdërueshëm, por ishin të bindur se kujdesi ishte ende thelbësor.

Zgjidhjet e Ruzveltit nuk ishin të përjetshme. Ata përfundimisht ranë me ardhjen e ciklit të nisur nga Reagan, por ata shpëtuan vendin duke krijuar një klasë të mesme dhe duke financuar një luftë globale. Edhe pse kundërshtarët e tij nuk e pranuan kurrë dhe vazhduan ta shanin, Roosevelt dhe trashëgimtarët e tij nuk bënë asnjë lëshim.

Trump tani është në periudhën e tij 100-ditore. Qëllimi i Ruzveltit ishte t’i hiqte pushtetit të vjetër pushtetit për të sunduar nga parimet morale të vjetruara dhe të dëmshme. Rastësia aktuale e dukshme, paparashikueshmëria dhe pamaturia duhet parë në këtë këndvështrim. Qëllimi i Roosevelt ishte të shkatërronte evolucionin e vjetër të bllokimit të elitës. Ky është qëllimi i Trump, megjithëse i shprehur rrënjësisht ndryshe. Për Ruzveltin, elita përfaqësonte ortodoksitë e vjetra mbi ekonominë dhe pabarazinë e pashmangshme që pasoi. Antagonisti kryesor i Trump-it është një ideologji, të cilën për hir të argumentit do ta quaja hiper-barazitarizëm, që në mendjen e tij ishte demonizimi i vendit dhe qytetarëve të tij dhe vendosja e një urdhri mbi institucionet dhe vlerat kulturore për të zgjidhur pabarazitë e rendit të vjetër. Gjithashtu po ripërcaktonte detyrimet morale dhe madje edhe normat mjekësore. Në një kuptim real, qëllimi i Trump nuk është të rikthejë vendin në atë që ishte, por të vendosë një kornizë të re, të cilën, dyshoj, ai ende nuk e ka krijuar. Ai, tani për tani, po kryeson çrregullimin e dukshëm në vend që të përafrohet me atë që kishte qenë normale.

Ajo që do të pasojë është një cikël i ri ekonomik, i cili do të zhvendoset tani si çdo 50 vjet. Çdo cikël u ankorua në një teknologji të re bazuar në domosdoshmëri. Andrew Jackson pa krijimin e kanaleve për të lidhur së bashku ekonominë e vendit. Rutherford B. Hayes kryesoi revolucionin hekurudhor, Roosevelt mbi revolucionin e automobilave dhe shfaqjen e klasës së mesme dhe Regani mbi rendin e ri financiar që do t’i hapte vendin asaj që unë e quaj epoka e mikroçipeve. Secila prej këtyre teknologjive i kishte rrënjët në nevojat ekonomike dhe sociale dhe u shoqërua me shumë risi të tjera, por ato janë simbole zgjidhjesh të padëgjuara që janë thelbi i Amerikës. Më e rëndësishmja, sapo një president kryeson transformimin, kombi nuk është i lidhur nga asnjë president, por vazhdon të zgjidhë dhe të krijojë probleme të reja me dëshirën e tij.

Epoka që po krijohet nën Trump do të ketë gjithashtu teknologji kryesore që do ta riformësojnë atë, shumë prej të cilave nuk mund t’i imagjinoj. Unë kam besim se ato do të lidhen me krizën e ardhshme demografike. Numri i amerikanëve të moshuar po rritet ndërkohë që lindshmëria po bie. Të moshuarit duhet të kujdesen fizikisht dhe financiarisht. Kjo do të thotë se një revolucion në mjekësi dhe kuptimi i saj është i domosdoshëm, jo ​​vetëm për disa sëmundje, por edhe për strukturën e jetës. Nëse jeta është thelbësore, atëherë do të shfaqet një kulturë dhe teknologji e re mjekësore, duke shkaktuar zemërimin dhe dhimbjen e zakonshme. Por kjo nuk është gjithçka që nevojitet. Fuqia punëtore në rënie do të duhet të mbështetet nga teknologji të reja që kombinojnë inteligjencën e vërtetë artificiale me një shkencë të re materiale, në mënyrë që të mund të ndodhë rishpikja e vazhdueshme e Amerikës, si një domosdoshmëri kulturore dhe ekonomike. Kjo do të kërkojë gjithashtu një rishqyrtim të gjithçkaje që ishte e dukshme në të kaluarën – që imigrimi nuk është thelbësor për një fuqi punëtore në tkurrje që plotësohet nga teknologjia.

Zgjidhjet që parashtroj rastësisht mund të jenë të gabuara, të pamjaftueshme, me imagjinatë të pamjaftueshme ose jo të menduara mirë. Megjithatë, e vetmja gjë që na siguron historia është se ato, në kohën e duhur, do të trajtohen. Tani është detyrë e presidentit, siç ishte e të gjithë presidentëve, të kryesojë procesin, t’u hapë rrugën të tjerëve për të zgjidhur problemet dhe për të dueluar me armiqtë e pashmangshëm në betejë. Presidentët nuk qeverisin, por pastrojnë terrenin. Probabiliteti historik është që sukseset e vazhdueshme në cikle që nga themelimi, dhe duke lejuar konfliktin e pashmangshëm, do të vazhdojnë./GPF

Fraksion.com