Situata në Korenë e Jugut dhe ligji ushtarak

Koreja e Jugut po tronditet nga përplasjejet e dhunëshme, pasi presidenti i vendit shpalli ligjin ushtarak, por që u detyrua  ta hiqte atë pas kundërshtimeve të përhapura, duke e futur peizazhin politik të vendit në kaos dhe pasiguri.

Gjithçka filloi të shpaloset më 3 dhjetor, ndërsa shumica e koreano-jugorëve përgatiteshin për të fjetur, duke nxitur ligjvënësit e tërbuar të kalonin ushtarët në parlament për të rrëzuar dekretin, ndërsa protestuesit kërkuan largimin e Presidentit Yoon Suk Yeol dhe mos kthim në të kaluarën e dhimbshme autoritare të vendit.

Në agim, presidenti ishte dorëzuar , duke rënë dakord për të hequr ligjin ushtarak. Por ekspertët thonë se ai ka hapur një varr politik; partitë opozitare po përpiqen ta fajësojnë atë, policia po e heton për tradhti dhe partia e tij po përpiqet ta rrëzojë atë.

Pyetjet ende vërtiten rreth të ardhmes së presidencës së Yoon, qeverisjes së partisë së tij dhe asaj që ndodh më pas në një nga ekonomitë më të rëndësishme të botës dhe në prej aleatëve të medhenj të Shteteve të Bashkuara.

 Çfarë është ligji ushtarak dhe si u shpall ai nga presidenti jugkorean

Presidenti Yoon shpalli gjendjen ushtarake rreth orës 22:30. Ora lokale më 3 dhjetor 2024 në një fjalim të paparalajmëruar në orët e vona të natës televizive, duke akuzuar partinë kryesore opozitare të vendit për simpati ndaj Koresë së Veriut dhe për aktivitete “anti-shtetërore”.

Ai përmendi gjithashtu një mocion nga Partia Demokratike e opozitës, e cila ka shumicën në parlament, për të fajësuar prokurorët e lartë dhe të refuzojë një propozim buxheti të qeverisë.

Ligji ushtarak i referohet dhënies së regjimit të përkohshëm ushtarak gjatë një emergjence, të cilën presidenti ka aftësinë kushtetuese ta deklarojë. Por njoftimi goditi si një bombë, duke dërguar valë tronditëse në një komb demokratik dhe duke ndezur një përballje të habitshme politike natën vonë.

Në një komb me një traditë të fortë bashkëkohore të fjalës së lirë, dekreti ushtarak i Yoon ndaloi të gjitha aktivitetet politike, duke përfshirë protestat, mitingjet dhe veprimet e partive politike, sipas agjencisë së lajmeve Yonhap. Ai gjithashtu ndaloi “mohimin e demokracisë së lirë ose përpjekjen për një përmbysje” dhe “manipulimin e opinionit publik”.

Në fund, dekreti zgjati vetëm disa orë.

Ligjvënësit u dyndën drejt parlamentit, duke kaluar rrugën e tyre përtej ushtarëve që ishin vendosur për të mbajtur ndërtesën të bllokuar.

Në një takim të jashtëzakonshëm urgjent natën vonë, të pranishmit votuan njëzëri për të bllokuar dekretin, një votim që presidenti është i detyruar ligjërisht t’i bindet. Blloqet politike të vendit u mblodhën për të kundërshtuar dekretin e presidentin Yoon, duke përfshirë anëtarë të partisë së tij, me shefin e partisë duke i kërkuar falje publikut dhe duke kërkuar një shpjegim nga presidenti.

Deri në orën 4:30 të mëngjesit, presidenti Yoon njoftoi se do të zbatonte dhe do të hiqte urdhrin e ligjit ushtarak, duke thënë se kishte tërhequr trupat e dislokuara më herët gjatë natës. Por ai dyfishoi akuzat se partia opozitare po frustronte lëvizjet e qeverisë së tij, duke u kërkuar ligjvënësve të ndalonin “manipulimin e tyre legjislativ”. Kabineti i Yoon votoi për të hequr dekretin menjëherë  më pas. Ndërkohë që Presidenti ende nuk ka bërë asnjë deklaratë publike.

Paraliza politike dhe përgjigja

 Koreja e Jugut ka qenë në një ngërç të hidhur politik prej muajsh, me partitë opozitare liberale të vendit që fituan një shumicë parlamentare në prill. Zgjedhjet u panë gjerësisht si një referendum për Yoon, popullariteti i të cilit ka rënë për shkak të një numri skandalesh dhe polemikash që kur ai mori detyrën në 2022.

Yoon, një konservator, është përplasur me opozitën për shumë nga politikat e tij që kërkojnë legjislacion, duke e penguar atë të ecë përpara në premtimet e fushatës për të ulur taksat dhe për të lehtësuar rregulloret e biznesit. Ai gjithashtu është bërë gjithnjë e më i frustruar me përpjekjet e opozitës për të fajësuar figurat e qeverisë, disa prej të cilëve ai i kishte emëruar, duke përfshirë kryetarin e mbikëqyrësit të transmetimit, kryetarin e auditorit të shtetit dhe disa prokurorë të lartë, sipas Yonhap.

Veçanërisht prokurorët janë një pikë e dhimbshme për presidentin Yoon. Ligjvënësit e opozitës argumentojnë se ata nuk arritën të paditisin gruan e Yoon, zonjën e parë, e cila është përfshirë në skandal dhe akuza për manipulim të aksioneve, të cilat zyra presidenciale i ka mohuar vazhdimisht.

Por menjëherë pas dekretit indinjata, tronditja dhe konfuzioni përshkuan vendin dhe botën. Protestuesit u mblodhën jashtë ndërtesës së parlamentit, duke bërë thirrje për shkarkimin e presidentit Yoon dhe përfundimin e ligjit ushtarak, ndërsa ligjvënësit u futën me forcë brenda rreth 300 trupave që ishin vendosur në terren. Edhe pasi Yoon hoqi ligjin ushtarak, protestat kanë vazhduar, dhe pritet të shtohen në përmasa gjatë fundjavës, me të gjithë sytë tani në procedurat e afërta të shkarkimit.

 Çfarë do të thotë për SHBA-në situata në Korenë e Jugut, demokracia në thelb të aleancës

SHBA shprehu “shqetësim të madh” pasi Yoon shpalli ligjin ushtarak dhe shprehu lehtësim pasi ai hoqi dekretin, duke thënë se demokracia ishte në thelb të aleancës SHBA-Kore e Jugut.

Të dy vendet kanë një traktat të mbrojtjes reciproke prej dekadash, që do të thotë që të dyja duhet t’i vijnë në ndihmë tjetrit nëse sulmohen ndonjëherë.

Ka rreth 30,000 trupa amerikane të stacionuara në Korenë e Jugut, nëpër instalimet kryesore ushtarake amerikane, duke përfshirë Camp Humphreys, bazën më të madhe ushtarake amerikane jashtë shtetit.

Krahas Japonisë dhe Filipineve, të cilat gjithashtu kanë traktate të mbrojtjes reciproke me SHBA-në, Koreja e Jugut është pjesë e një treshe partnerësh rajonalë që kanë ndihmuar për të forcuar fuqinë amerikane si në Azi ashtu edhe në Paqësor për dekada të tëra.

Avokatët argumentojnë se një prani e konsiderueshme e trupave amerikane në Gadishullin Korean është thelbësore për të penguar çdo sulm të mundshëm nga Koreja e Veriut, ndërsa regjimi i Kim Jong Un vazhdon të ndërtojë arsenalin e tij bërthamor dhe si një mënyrë për të forcuar praninë e SHBA në rajon për të kundërshtuar agresionin e Kinës. Koreja e Veriut është bërë gjithashtu një lojtar kyç në pushtimin rus të Ukrainës duke dërguar trupa për të ndihmuar në luftën për forcat e Moskës, duke sjellë një fuqi të izoluar aziatike në konfliktin më të madh të Evropës që nga Lufta e Dytë Botërore.

Ndërsa ajo që po  ndodh tani është se e ardhmja presidenciale e Yoon mbetet e pasigurt pasi protestuesit dhe figurat e opozitës kërkojnë largimin e tij, me pak aleatë të mbetur edhe brenda partisë së tij. Policia kombëtare e Koresë së Jugut po heton Yoon dhe zyrtarë të tjerë të lartë për tradhti të dyshuar. Ndërkohë, Partia Demokratike e Lee tha se kishte ngritur akuza kundër Yoon dhe zyrtarëve të tjerë për kryengritje.

Partitë opozitare kanë prezantuar masat e shkarkimit në Parlament, i cili mund të votojë për këtë çështje më 7 dhjetor. E nëse arrin shumicën e dy të tretave për t’u kaluar, atëherë do të shkojë në një nga gjykatat më të larta të vendit për miratim të mëtejshëm.

Megjithatë, Partia e Pushtetit Popullor të Yoon-it në pushtet po punon për të bllokuar masën me liderin e partisë Han Dong-hoon duke thënë se një shkarkim do të shkaktonte kaos në publik, megjithëse ai kritikoi “ligjin ushtarak jokushtetues” të presidentit.  Në vend të kësaj, ai po kërkon që Yoon të largohet tërësisht nga partia.

Ndërkohë një numër figurash qeveritare kanë dhënë dorëheqjen, duke përfshirë ish-ministrin e mbrojtjes dhe shefin e shtabit të Yoon, ndërsa figura të larta brenda ushtrisë ose janë distancuar nga dekreti i ligjit ushtarak ose kanë treguar se ata vetë janë kapur të pavetëdijshëm.

Sindikata më e madhe ombrellë e Koresë së Jugut tha gjithashtu më  4 dhjetor  se anëtarët e saj do të hynin në një grevë të përgjithshme të pacaktuar derisa presidenti Yoon të japë dorëheqjen.

Por kjo situatë është e pazakontë për Korenë e Jugut dhe veçanërisht duke pasur parasysh zvarritjen e gjatë dhe të dhimbshme të vendit drejt demokracisë pas dekadash sundimi autoritar.

Koreja e Jugut ka qenë një demokraci e  vërtetë që nga vitet 1980, me protesta të rregullta, fjalë të lirë, zgjedhje të ndershme dhe transferime paqësore të pushtetit. Skena e brendshme politike ka qenë prej kohësh e përçarë, me presidentë në të dyja anët e ndarjes politike që shpesh përballen me ndjekje penale gjatë dhe jashtë detyrës.

Ligji ushtarak është i padëgjuar në epokën moderne demokratike, e cila e ka parë Korenë e Jugut të bëhet një eksportues i madh dhe një fuqi kulturore.

Por Koreja e Jugut ka një të kaluar të errët politike. Përgjatë pjesës më të madhe të Luftës së Ftohtë, vendi kaloi nëpër një seri udhëheqësish të fortë dhe sundimtarësh ushtarakë, të cilët shpallën ligjin ushtarak disa herë, ndonjëherë në një përpjekje për të mbajtur pushtetin mes pakënaqësisë publike në rritje. Në atë kohë, protestat mund të ktheheshin lehtësisht vdekjeprurëse, me ushtrinë e vendosur për të goditur ata që tërhiqeshin.

Hera e fundit që një president i Koresë së Jugut shpalli gjendjen ushtarake ishte në vitin 1980, gjatë një kryengritjeje mbarëkombëtare të udhëhequr nga studentët dhe sindikatat. Vetëm në vitin 1988 Koreja e Jugut zgjodhi një president përmes zgjedhjeve të lira dhe të drejtpërdrejta.

Kjo është arsyeja pse protestuesit më 3 dhe 4 dhjetor mbajtën pankarta dhe brohoritën slogane duke u zotuar se nuk do të kthehen më kurrë në sundimin diktatorial, kujtimi i të cilit mbetet i freskët në mendjet e shumë njerëzve.

Fraksion.com