BE-ja hap “korridor ajror” për të dërguar ndihma në Liban, ndërsa NATO eksploron mënyra për të mbrojtur partnerët tregtarë në hapësirë

Nga Mimoza GOLIKJA

Bashkimi Evropian njoftoi më 9 tetor se kishte nisur një “korridor ajror humanitar” për të dërguar ndihma në Liban, ndërsa luftimet po përshkallëzohen midis Izraelit dhe Hezbollahut. Komisioni Evropian tha se janë planifikuar tre fluturime fillestare për të transportuar ndihma nga Italia dhe Dubai drejt vendit të shkatërruar nga konflikti, me fluturimin e parë që pritet të mbërrijë në Bejrut më 11 tetor. “BE-ja qëndron pranë njerëzve të prekur nga kriza në Liban”, shkroi në X presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen. “Që nga batanijet deri te pakot e strehimit dhe ilaçet. Më shumë ndihma do të vijnë”. Javën e kaluar, BE-ja tha se do ta shtonte ndihmën humanitare për Libanin për 30 milionë euro në përgjigje të dhunës në zhvillim.

Ndërsa Brukseli njoftoi nga java e kaluar, se “po koordinonte dërgesat e ndihmave për Libanin nga shtetet anëtare Belgjika, Franca, Polonia, Sllovakia dhe Spanja.”, në të njëjtë javë të mërkurën (2 tetor), NATO tha se ekspertët e saj, aleatët e hapësirës dhe përfaqësues të industrisë hapësinore u mblodhën në selinë e NATO-s në Bruksel për të trajtuar se si të rritet mbrojtja e partnerëve tregtarë kundër kërcënimeve hibride.

Gjatë dekadës së fundit, sektori i hapësirës komerciale është rritur ndjeshëm, i nxitur nga përparimet e shpejta në teknologji dhe kërkesa më e lartë nga përdoruesit civilë dhe ushtarakë. Megjithatë, mundësitë e reja në hapësirë ​​vijnë me rreziqe, dobësi dhe kërcënime të reja.

Gjatë Forumit të Hapësirës Tregtare në NATO, pjesëmarrësit diskutuan kërcënimet me të cilat përballen, nga sulmet kibernetike kundër sistemeve tokësore, te bllokimi ose mashtrimi i GPS dhe sinjaleve të tjera të komunikimit satelitor. Ata trajtuan gjithashtu rëndësinë e investimeve të mëtejshme në fusha të tilla si siguria kibernetike dhe shkëmbimi i informacionit rreth kërcënimeve.

Ndihmës Sekretarja e Përgjithshme e NATO-s për Investimet e Mbrojtjes, znj. Tarja Jaakkola, theksoi nevojën për një marrëdhënie të re midis sektorit ushtarak dhe atij tregtar, “ku të dyja palët mund të mësojnë nga tjetra dhe ku ne mund të mbështesim dhe shfrytëzojmë frymën e sipërmarrjes dhe inovacionin teknologjik thelbësor. për të mbajtur mbrojtjen tonë të fortë dhe efektive.”

Forumi do të ndihmojë në hartimin e Strategjisë së parë të Hapësirës Tregtare të NATO-s vitin e ardhshëm, e cila do të përfshijë drejtimin për mbrojtjen e partnerëve të industrisë.

Qasja e NATO-s ndaj hapësirës

 Hapësira është një zonë dinamike dhe me zhvillim të shpejtë, e cila është thelbësore për parandalimin dhe mbrojtjen e Aleancës. Në vitin 2019, aleatët miratuan Politikën Hapësinore të NATO-s dhe njohën hapësirën si një fushë të re operacionale, krahas ajrit, tokës, detit dhe hapësirës kibernetike. Kjo politikë drejton qasjen e NATO-s ndaj hapësirës dhe siguron mbështetjen e duhur të bazuar në hapësirë ​​për operacionet dhe misionet e Aleancës në fusha të tilla si komunikimi, navigimi dhe inteligjenca.

Hapësira është gjithnjë e më e rëndësishme për sigurinë dhe prosperitetin e Aleancës dhe Aleatëve. Aftësitë hapësinore sjellin përfitime në fusha të shumta, nga monitorimi i motit, mjedisi dhe bujqësia, tek transporti, shkenca, komunikimet dhe bankat. Informacioni i mbledhur dhe i shpërndarë përmes satelitëve është kritik për aktivitetet, operacionet dhe misionet e NATO-s, duke përfshirë mbrojtjen kolektive, reagimin ndaj krizave dhe kundër-terrorizmit. Nëpërmjet përdorimit të satelitëve, aleatët dhe NATO mund t’u përgjigjen krizave me shpejtësi, efektivitet dhe saktësi më të madhe. Në vitin 2019, aleatët miratuan një politikë të re hapësinore dhe e shpallën hapësirën një fushë operacionale dhe NATO mbetet një forum kyç për aleatët për të ndarë informacionin dhe për të koordinuar aktivitetet për çështje të ndryshme që lidhen me hapësirën.

Hapësira po bëhet më e mbushur me njerëz dhe konkurruese, dhe satelitët janë të prekshëm ndaj ndërhyrjeve. Disa vende, duke përfshirë Rusinë dhe Kinën, kanë zhvilluar dhe testuar një gamë të gjerë teknologjish kundërhapësirës. Aleatët e NATO-s kanë dënuar testin e pamatur dhe të papërgjegjshëm të raketave anti-satelitore të Rusisë më 15 nëntor 2021. Ndërsa NATO thotë se qasja e e saj ndaj hapësirës do të mbetet plotësisht në përputhje me të drejtën ndërkombëtare.

Në tetor 2020, ministrat e Mbrojtjes vendosën të krijojnë një Qendër Hapësinore të NATO-s në Komandën Ajrore Aleate në Ramstein, Gjermani dhe në Samitin e Brukselit të vitit 2021, NATO pranoi se sulmet në, nga ose brenda hapësirës paraqesin një sfidë të qartë për sigurinë e Aleancës dhe mund të çojnë në thirrjen e nenit 5 të Traktatit të Atlantikut të Veriut.

Nga ana tjetër Koncepti Strategjik 2022, dokumenti udhëzues i Aleancës dhe plani për përshtatje, nënvizon rolin jetik të hapësirës për parandalimin dhe qëndrimin mbrojtës të NATO-s dhe në shkurt 2023, NATO njoftoi planet për të krijuar nismën e Aleancës për “Mbikëqyrjen e Përhershme nga Hapësira (APSS) për të përmirësuar mbikëqyrjen dhe inteligjencën e bazuar në hapësirë ​​për Aleancën, e cila do të përmirësojë ndërgjegjësimin e situatës dhe vendimmarrjen.”

Roli i hapësirës në një mjedis sigurie në ndryshim

Hapësira është thelbësore për parandalimin dhe mbrojtjen e Aleancës. Hapësira mbështet aftësinë e NATO-s për të lundruar dhe gjurmuar forcat, për të pasur komunikime të forta, për të zbuluar lëshimet e raketave dhe për të siguruar komandim dhe kontroll efektiv. Më shumë se gjysma e satelitëve aktivë që rrotullohen rreth Tokës i përkasin anëtarëve të NATO-s ose kompanive të bazuara në territorin e tyre.

Aleatët e NATO-s mbështeten gjithnjë e më shumë në hapësirë ​​për detyra të ndryshme të sigurisë kombëtare, si dhe operacione ushtarake në mbarë globin. Të dhënat, produktet dhe shërbimet e hapësirës janë një mundësi kritike dhe mbështesin drejtpërdrejt fusha të tjera operacionale.

Evolucioni në përdorimin e hapësirës dhe përparimet e shpejta në teknologjinë hapësinore kanë krijuar mundësi të reja, por edhe rreziqe të reja, dobësi dhe kërcënime të mundshme. Ndërsa hapësira mund të përdoret për qëllime paqësore, ajo mund të përdoret gjithashtu për agresion. Përveç kësaj, satelitët mund të hakohen, bllokohen ose armatohen, dhe armët anti-satelitore mund të dëmtojnë komunikimet dhe të ndikojnë në aftësinë e Aleancës për të vepruar.

Disa vende, duke përfshirë Rusinë dhe Kinën, kanë zhvilluar dhe testuar një gamë të gjerë teknologjish kundërhapësirës që mund të kufizojnë aksesin dhe lirinë e aleatëve për të vepruar në hapësirë. Rreziqe të ndryshme për sistemet hapësinore po rriten dhe mund të dëmtojnë sigurinë dhe interesat tregtare të aleatëve.

Koncepti Strategjik i NATO-s 2022 përsërit shqetësimet që aleatët kanë shprehur më parë për kërcënimet në rritje në hapësirë, duke theksuar se “konkurrentët strategjikë dhe kundërshtarët e mundshëm po investojnë në teknologji që mund të kufizojnë aksesin dhe lirinë tonë për të vepruar në hapësirë, të degradojnë aftësitë tona hapësinore, të synojnë civilët tanë dhe infrastrukturës ushtarake, dëmtojnë mbrojtjen tonë dhe dëmtojnë sigurinë tonë.”

NATO nuk ka ndërmend të vendosë armë në hapësirë

NATO është një forum i rëndësishëm për aleatët për të shkëmbyer informacion, për të rritur ndërveprueshmërinë dhe për të koordinuar veprimet. Aleanca nuk synon të zhvillojë aftësitë e saj hapësinore dhe do të vazhdojë të mbështetet në asetet kombëtare hapësinore. Qasja e NATO-s ndaj hapësirës do të mbetet plotësisht në përputhje me të drejtën ndërkombëtare. NATO nuk ka ndërmend të vendosë armë në hapësirë.

Nga pikëpamja e sigurisë dhe e mbrojtjes, hapësira është kritike për Aleancën, duke përfshirë në fushat: pozicionimi, navigimi dhe koha, që mundëson goditje precize, gjurmim të forcave ose misione kërkim-shpëtimi; paralajmërimi i hershëm, i cili ndihmon në sigurimin e mbrojtjes së forcës dhe siguron informacion jetik për lëshimet e raketave; monitorimi mjedisor, i cili mundëson parashikimin meteorologjik dhe planifikimin e misionit; komunikime të sigurta satelitore, të cilat janë thelbësore për misionet për të mundësuar konsultimin, komandimin dhe kontrollin; inteligjencës, mbikëqyrjes dhe zbulimit, të cilat janë thelbësore për ndërgjegjësimin e situatës, planifikimin dhe vendimmarrjen.

Për të zbatuar hapësirën si një fushë operacionale, Aleanca po rrit ndërgjegjësimin e fushës së saj hapësinore dhe kuptimin e përbashkët të mjedisit hapësinor, duke përfshirë kërcënimet dhe rreziqet. Ruajtja e ndërgjegjësimit për situatën dhe aksesi i besueshëm në shërbimet hapësinore janë thelbësore për të garantuar suksesin e operacioneve, misioneve dhe aktiviteteve të NATO-s.

NATO po zhvillon një Sistemi Strategjik të Ndërgjegjësimit të Situatës në Hapësirë ​​(3SAS) në selinë e NATO-s. Kjo aftësi do t’i lejojë Aleancës të kuptojë më mirë mjedisin hapësinor dhe ngjarjet hapësinore, dhe efektet e tyre në të gjitha fushat. Sistemi mbështetet nga 6.7 milionë euro financime nga Luksemburgu.

Ndërsa 3SAS fokusohet në shikimin lart në hapësirë, është po aq e rëndësishme për Aleancën që të zhvillojë asete që shohin nga poshtë Tokën dhe ofrojnë një pamje të qartë të asaj që po ndodh në terren. Për këtë qëllim, në takimin e ministrave të mbrojtjes të shkurtit 2023, një grup aleatësh të NATO-s së bashku me ish-të ftuarit (tani vende anëtare) Finlanda dhe Suedia ranë dakord të zhvillonin nismën e Aleancës për Mbikëqyrjen e Përhershme nga Hapësira (APSS). APSS do të rrisë bashkëpunimin në mbikëqyrjen e bazuar në hapësirë ​​në mbështetje të zbatimit të politikës gjithëpërfshirëse hapësinore të NATO-s. Asetet e bazuara në hapësirë, të tilla si satelitët, mund të ofrojnë informacion në kohë reale mbi lëvizjen e forcave armike, kushtet e motit dhe terrenin, informacion thelbësor për të kuptuar fushën e betejës dhe marrjen e vendimeve të informuara. Ky mekanizëm i ri do të krijojë një plejadë virtuale në shkallë të gjerë të satelitëve të vëzhgimit kombëtar dhe komercial, të quajtur “Aquila”. Ai do t’i sigurojë Aleancës inteligjencë më të shpejtë dhe më të mirë, do të integrojë edhe më shumë të dhëna të bazuara në hapësirë ​​në ekosistemin e inteligjencës së NATO-s dhe do të shfrytëzojë përparimet teknologjike nga sektori tregtar. Kontributi i hershëm i Luksemburgut prej 16.5 milionë euro ka hedhur bazat për këtë nismë transformuese dhe do t’u lejojë vendeve pjesëmarrëse të kontribuojnë në Aquila përmes aseteve, të dhënave dhe/ose fondeve të tyre. Të 19 aleatët pjesëmarrës të NATO-s janë: Belgjika, Bullgaria, Kanadaja, Finlanda, Franca, Gjermania, Greqia, Hungaria, Italia, Luksemburgu, Holanda, Norvegjia, Polonia, Rumania, Spanja, Suedia, Turqia, Mbretëria e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara.

“Aleanca po integron gjithashtu hapësirën në trajnime dhe ushtrime, planifikim operacional, zhvillimin e aftësive, si dhe në përpjekjet e saj për inovacion. Teknologjitë në zhvillim po transformojnë fushën e hapësirës dhe NATO do të përfitojë nga këto zhvillime për të ruajtur avantazhin e saj teknologjik. Në këtë drejtim, rrjeti i Organizatës së Shkencës dhe Teknologjisë së NATO-s ndihmon në rritjen e kapacitetit shkencor dhe teknologjik midis aleatëve dhe partnerëve.”.  Për të lejuar forcat e NATO-s të komunikojnë më shpejt dhe më të sigurt, “NATO po investon mbi 1 miliard euro në prokurimin e shërbimeve të komunikimit satelitor për periudhën 2020-2034. Ky është investimi më i madh i Aleancës në komunikimet satelitore, i cili ofrohet nga vendet anëtare të NATO-s dhe mundëson komunikime më elastike dhe fleksibël me anijet në det, mjetet ajrore dhe trupat anembanë globit.

Hapësira fushë e pestë operacionale e NATO-s

Qendra Hapësinore e NATO-s u krijua në vitin 2020 në Komandën Ajrore Aleate në Ramstein, Gjermani. Kjo Qendër shërben si pikë qendrore për të mbështetur aktivitetet, operacionet dhe misionet e NATO-s; ndajë informacionin; dhe të ndihmojë në koordinimin e përpjekjeve të aleatëve në fushën e hapësirës.  Qendra Hapësinore u drejtohet njësive kombëtare hapësinore për të siguruar që komandantët e NATO-s të kenë akses në të dhënat dhe shërbimet e kërkuara hapësinore. Përshtatja e kërkesave për produkte hapësinore përmes një entiteti të vetëm rrit reagimin e NATO-s dhe mbështet vendimmarrjen në kohë. Qendra Hapësinore ndjek nga afër zhvillimet në mjedisin e sigurisë hapësinore.

Që në Samitin e Brukselit të korrikut 2018, udhëheqësit e NATO-s pranuan se hapësira është një zonë shumë dinamike dhe me zhvillim të shpejtë, e cila është thelbësore për sigurinë e Aleancës dhe ranë dakord të zhvillojnë një politikë gjithëpërfshirëse hapësinore të NATO-s. Ndërsa në takimin e ministrave të mbrojtjes të qershorit 2019, aleatët miratuan Politikën Hapësinore të NATO-s.

Në Takimin e Liderëve të dhjetorit 2019 në Londër, aleatët shpallën hapësirën një fushë të pestë operacionale, krahas ajrit, tokës, detit dhe hapësirës kibernetike. Në deklaratën e tyre, liderët e NATO-s deklaruan se “Ne e kemi shpallur hapësirën një fushë operacionale për NATO-n, duke njohur rëndësinë e saj për të na mbajtur të sigurt dhe për të trajtuar sfidat e sigurisë, duke respektuar të drejtën ndërkombëtare.”. Më 22 tetor 2020, ministrat e Mbrojtjes vendosën të krijojnë një Qendër Hapësinore të NATO-s në Komandën Ajrore Aleate në Ramstein dhe në Samitin e Brukselit të qershorit 2021, udhëheqësit e NATO-s deklaruan se “sulmet në, nga ose brenda hapësirës paraqesin një sfidë të qartë për sigurinë e Aleancës, ndikimi i së cilës mund të kërcënojë prosperitetin, sigurinë dhe stabilitetin kombëtar dhe euroatlantik, dhe mund të jetë po aq i dëmshëm për shoqëritë moderne sa një sulm konvencional. Sulme të tilla mund të çojnë në thirrjen e nenit 5 dhe se Vendimi se kur sulme të tilla do të çonin në thirrjen e nenit 5 do të merrej nga Këshilli i Atlantikut të Veriut rast pas rasti.”.

Në nëntor 2021, aleatët e NATO-s dënuan testin e pamatur dhe të papërgjegjshëm të raketave anti-satelitore të Rusisë të 15 nëntorit 2021. Ky test shkaktoi një fushë mbeturinash orbitale që rriti ndjeshëm rrezikun për jetën njerëzore dhe për asetet me bazë hapësinore të shumë vendeve dhe subjekteve. Kjo sjellje e rrezikshme kundërshtoi drejtpërdrejt pretendimet e Rusisë për të kundërshtuar “armëtimin” e hapësirës dhe minoi rendin ndërkombëtar të bazuar në rregulla. Aleatët e NATO-s mbeten të përkushtuar për të mbrojtur dhe ruajtur aksesin paqësor dhe eksplorimin e hapësirës për të gjithë njerëzimin.

Në Samitin e Madridit të qershorit 2022, udhëheqësit e NATO-s miratuan Konceptin Strategjik 2022, dokumenti udhëzues që përcakton sfidat e sigurisë me të cilat përballet Aleanca dhe përshkruan detyrat politike dhe ushtarake që NATO do të kryejë për t’i adresuar ato. Përveç përshkrimit të kërcënimeve në rritje në hapësirë, Koncepti Strategjik përmban gjithashtu një angazhim nga aleatët për të “rritur aftësinë tonë për të vepruar në mënyrë efektive në hapësirë ​​dhe hapësirë ​​kibernetike për të parandaluar, zbuluar, kundërshtuar dhe përgjigjur spektrit të plotë të kërcënimeve, duke përdorur të gjitha mjetet në dispozicion. “Ne do të rrisim gjithashtu qëndrueshmërinë e hapësirës dhe aftësive kibernetike nga të cilat ne varemi për mbrojtjen dhe sigurinë tonë kolektive.”.

 

Fraksion.com