“Reflektime mbi një dekadë sfiduese”, Fjala e Lamtumirës: Pesë mësime kyçe për suksesin e vazhdueshëm të NATO-s

Nga Jens Stoltenberg*

Faleminderit shumë Ian.
Të nderuar të ftuar,
Zonja dhe zotërinj.

Është mirë të jesh këtu sonte, fantastike të jesh këtu në fondin gjerman Marshall.
Dhe siç thatë ju, Ian, 10 vjet më parë, pothuajse saktësisht 10 vjet më parë, kur fillova mandatin tim si Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s, platforma e parë, fjalimi i parë në fakt u mbajt këtu në Fondin Marshall Gjerman.
Kështu që është mirë të kthehem dhe të përfundoj mandatin tim duke mbajtur një fjalim në të njëjtin institucion.
Dhe faleminderit shumë për bashkëpunimin e shkëlqyer që kemi pasur gjatë këtyre viteve.

Më pas, siç mund ta dinë disa prej jush, në fillim të vitit 2014, kur më drejtuan për herë të parë dhe më pyetën nëse isha i hapur për t’u bërë Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s, e bëra, siç bëj gjithmonë.
Shkova te babai dhe kërkova këshilla. Dhe ai tha, në NATO nuk ndodh aq shumë.
Kështu që ai nuk ishte shumë entuziast për idenë që unë të shkoja atje dhe të kisha disa vite të mërzitshme.
Dhe unë e dëgjova me shumë kujdes, sepse ai hyri në Shërbimin e Jashtëm në Norvegji në vitet 1950. Ka qenë ministër i Mbrojtjes dhe i Punëve të Jashtme.
Dhe ai mori pjesë në më shumë takime të NATO-s se pothuajse çdo norvegjez tjetër.

Dhe ndoshta ai kishte të drejtë që NATO ishte tradicionalisht mjaft statike.
Por ‘statike’, e qetë, nuk është absolutisht mënyra e duhur për të përshkruar Aleancën gjatë dekadës së fundit.

Që kur mora postin tim si Sekretar i Përgjithshëm në vitin 2014,
bota rreth nesh ka ndryshuar thellësisht.

Ne kemi parë aneksimin e paligjshëm të Krimesë nga Rusia.
Rritja e ISIS.
Pushtimi i plotë i Rusisë në Ukrainë.
Konkurrenca në rritje me Kinën.
Pandemia e COVID.
Sulme kibernetike më të sofistikuara.
Dhe ndikimi në rritje i ndryshimeve klimatike në sigurinë tonë.
Pra, lista vazhdon.

Gjatë kohës sime si Sekretar i Përgjithshëm, rëndësia e NATO-s është vënë në pikëpyetje.

Aleanca është përshkruar si:
Të ndarë.
E vjetëruar.
Dhe me tru të vdekur.

Por realiteti është se NATO është:
E fortë.
e bashkuar.
Dhe më e rëndësishme se kurrë.

Ne, gjatë këtyre 10 viteve, kemi pësuar transformimin  më të madh në një brez.

Ne kemi forcuar mbrojtjen tonë.
Nga zero deri në dhjetëra mijëra ushtarë të NATO-s të gatshëm luftarak në krahun tonë lindor.
Nga mijëra në gjysmë milioni trupa në gatishmëri të lartë.
Dhe nga tre në njëzet e tre aleatë që shpenzojnë të paktën dy përqind të PBB-së për mbrojtje.

Ne kemi forcuar NATO-n si institucion.
Duke dyfishuar buxhetin tonë të përbashkët për t’u siguruar që mund të ofrojmë në mënyrë efektive.

Dhe familja jonë e aleatëve dhe partnerëve është rritur.
Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Finlanda dhe Suedia u bashkuan me Aleancën tonë.
Dhe Ukraina është më afër NATO-s se kurrë më parë.

Në vitin 2014, ne i dhamë vetëm mbështetje margjinale Ukrainës.
Tani, mbështetja jonë është masive.
Dhe NATO po koordinon mbështetjen përmes komandës sonë të re në Gjermani.

Ne gjithashtu zgjeruam partneritetet tona në jugun global.
Marrëdhëniet e thelluara me vendet e Paqësorit Indo.
Dhe bashkëpunimi NATO-BE ka arritur nivele të paprecedentë.

Jam krenar që kam shërbyer si Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s.
Dhe për ta drejtuar këtë Aleancë gjatë një dekade vendimtare.

Ndërsa shikoj prapa në këtë udhëtim të pabesueshëm,
Më lejoni të reflektoj mbi pesë mësime që janë kyçe për suksesin e vazhdueshëm të NATO-s në të ardhmen.

Së pari, ne duhet të jemi të gatshëm të paguajmë çmimin për paqen.

Sa më shumë para,
aq më të forta mbrojtja jonë,
sa më efektive të jetë parandalimi ynë,
aq më e madhe është siguria jonë.

Që nga viti 2014, shpenzimet në të gjithë Aleancën janë rritur ndjeshëm.
Të gjithë aleatët e NATO-s tani investojnë të paktën 2% të PBB-së në mbrojtje ose kanë plane për të arritur atje së shpejti.
Dhe për herë të parë, shpenzimet totale të mbrojtjes në Evropë dhe Kanada janë mbi objektivin prej 2%.

Pra, lajmi i mirë është se ne kemi përmbushur zotimin që kemi bërë dhjetë vjet më parë.
Por lajmi i keq është se kjo nuk mjafton më.

Kjo është arsyeja pse aleatët e NATO-s kanë rënë dakord të shpenzojnë të paktën dy përqind të PBB-së për mbrojtjen.

Dhe kjo është arsyeja pse ne kemi rënë dakord për plane të forta të mbrojtjes,
me objektiva të aftësive specifike që përvijojnë atë që çdo aleat duhet të sigurojë – për sa i përket armëve, forcave dhe gatishmërisë – për sigurinë tonë.

Për të përmbushur këto objektiva të dakorduara, aleatët do të duhet të shpenzojnë dukshëm më shumë se dy përqind të PBB-së për mbrojtjen në vitet në vijim.

Mësimi i dytë është se liria është më e rëndësishme se tregtia e lirë.

Jo shumë kohë më parë, shumë aleatë besonin se blerja e gazit nga Rusia ishte thjesht një çështje tregtare.
Kjo ishte e gabuar.

Rusia përdori gazin si armë për të na detyruar.
Dhe për të na penguar të mbështesim Ukrainën.

Nuk duhet të bëjmë të njëjtin gabim me Kinën.
Në varësi të mineraleve kineze të tokës së rrallë,
eksportimi i teknologjive të avancuara,
dhe duke lejuar kontrollin e huaj të infrastrukturës kritike
dobëson qëndrueshmërinë tonë dhe krijon rreziqe.
Sigurisht, ne do të vazhdojmë të angazhohemi me Kinën.
Por ne nuk duhet të tregtojmë interesat ekonomike afatshkurtra për nevoja afatgjata të sigurisë.

Në të njëjtën kohë, dhe kjo është e rëndësishme, siguria nuk mund të jetë një justifikim për të vendosur masa proteksioniste kundër miqve dhe aleatëve.
Përkundrazi, sa më shumë të kufizojmë tregtinë me kundërshtarët e mundshëm, aq më e rëndësishme është ruajtja e marrëdhënieve të hapura ekonomike midis aleatëve dhe neve.

Barrierat dhe tarifat mes vendeve tona do të rrisin kostot.
Ulja e cilësisë.
Dhe mbyt inovacionin.

Kjo do të dëmtojë sigurinë tonë.
Sepse do të minojë fuqinë e ekonomive tona.

NATO mbizotëroi gjatë Luftës së Ftohtë jo vetëm sepse ne besuam në ekonomitë e hapura dhe konkurrencën midis vendeve tona.

Dhe mbani mend se në nenin e dytë të traktatit tonë themelues, Traktatit të Uashingtonit, thuhet qartë se ne duhet të inkurajojmë njëri-tjetrin për të forcuar bashkëpunimin tonë ekonomik midis aleatëve.
Pra, le ta marrim seriozisht këtë angazhim.
Proteksionizmi kundër aleatëve, nuk mbron sigurinë tonë.

Mësimi i tretë është se forca ushtarake është një parakusht për dialog. Këtë e di që nga koha ime si kryeministër i Norvegjisë. Ne duhet të flasim me fqinjët tanë. Sado e vështirë të jetë. Por dialogu funksionon vetëm kur mbështetet nga mbrojtje të forta. Kjo është demonstruar qartë në Ukrainë.

Të gjithë duam që kjo luftë të përfundojë.
Mënyra më e shpejtë për t’i dhënë fund luftës është ta humbësh atë.
Por kjo nuk do të sjellë paqe.
Do të sjellë pushtimin rus.

Sot, Presidenti Putin beson se mund t’i arrijë qëllimet e tij në fushën e betejës.
Dhe ai beson se mund të na presë jashtë.
Kjo është arsyeja pse ai vazhdon të bëjë luftën e tij brutale.
Nuk besoj se mund ta ndryshojmë mendjen e Putinit.
Por unë besoj se ne mund të ndryshojmë llogaritjen e tij.

Duke i dhënë Ukrainës më shumë armë, ne mund ta bëjmë Putinin të kuptojë se nuk mund të arrijë atë që dëshiron me forcë.
Dhe ta bëjë atë aq të kushtueshme sa do t’i duhet të pranojë se Ukraina ka një të drejtë sovrane, demokratike për të vazhduar si një vend sovran dhe demokratik.
Paradoksi është se sa më shumë armë të jemi në gjendje të ofrojmë për Ukrainën, aq më shumë ka gjasa që të arrijmë paqen dhe t’i japim fund luftës.
Dhe sa më e besueshme të jetë mbështetja jonë afatgjatë ushtarake, aq më shpejt do të përfundojë lufta.

Siç ka thënë presidenti Zelenskyy, Rusia duhet të jetë pjesë e bisedimeve të ardhshme të paqes.
Marrëveshjet e Minskut pas pushtimit të parë të Rusisë në 2014 nuk sollën paqe.
Çdo marrëveshje e ardhshme duhet të mbështetet nga një mbështetje e fortë ushtarake për Ukrainën dhe garanci të besueshme të sigurisë për të siguruar paqe të qëndrueshme.

Nuk mund të ketë siguri të qëndrueshme në Evropë, pa një Ukrainë të qëndrueshme.
Dhe nuk ka siguri të qëndrueshme për Ukrainën, pa anëtarësimin në NATO. Dera e NATO-s është e hapur.
Ukraina do të bashkohet.

Tani, në mësimin tim të katërt: fuqia ushtarake ka kufijtë e saj.
Këtë e pamë qartë në Afganistan.

Pas sulmeve terroriste të 11 shtatorit, ishte e drejtë të shkonim në Afganistan.
Ndërhyrja jonë ushtarake kishte një mandat të qartë të OKB-së. Dhe mori mbështetje të gjerë politike në të gjithë Aleancën.
Ne degraduam Al-Kaedën dhe parandaluam Afganistanin të ishte një strehë e sigurt për terroristët ndërkombëtarë.
Pra, misioni ynë nuk ishte i kotë.
Dhe unë i nderoj të gjithë ata që bënë sakrificën përfundimtare.

Por misioni në Afganistan zgjati shumë.
Kur mbërrita në NATO në vitin 2014, plani ishte që t’i jepnim fund pranisë sonë ushtarake pas disa vitesh dhe të kalonim në një partneritet politik.
Por shtatë vjet më vonë, ne ishim ende atje me mijëra trupa. Ajo që nisi si një operacion i përqendruar kundër terrorizmit u bë një mision në shkallë të gjerë të ndërtimit të kombit.

Një Afganistan demokratik dhe i bashkuar me të drejta të barabarta për të gjithë ishte një synim i denjë.
Por ishte shumë ambicioze.
Ne pamë koston e zvarritjes së misionit.

Pas njëzet vjetësh, ne ende nuk po e fitonim luftën.
Talibanët po fitonin terren.
Dhe nuk kishte autoritete të bashkuara afgane që mund të merrnin përgjegjësinë kur ne u larguam.
Fakti që qeveria afgane dhe forcat e sigurisë u shembën kaq shpejt tregoi pse ishte e drejtë të largohej.

Ajo që duhet të ishte një strukturë shtetërore e qëndrueshme dhe e fortë ishte një shtëpi me letra.
Nuk kishte asnjë arsye për të besuar se qëndrimi për njëzet vjet të tjera do të kishte sjellë një rezultat tjetër.
Pra, mësimi i nxjerrë është se qëllimi i çdo operacioni të ardhshëm ushtarak jashtë territorit të NATO-s duhet të përcaktohet qartë dhe duhet të jetë i sinqertë për atë që mund dhe nuk mund të arrijmë.

Pra, në mësimin tim të pestë dhe të fundit. Dhe më e rëndësishmja. Ne kurrë nuk duhet ta marrim si të mirëqenë lidhjen midis Evropës dhe Amerikës së Veriut. NATO nuk është e shkruar në gur.
Është rezultat i zgjedhjeve të qëllimshme dhe vullnetit politik.
Kemi dëgjuar zëra nga të dyja anët e Atlantikut që bëjnë thirrje që Amerika dhe Evropa të ndahen.
Përqendrimi në interesat kombëtare dritëshkurtër për një bashkëpunim afatgjatë nuk do të na shërbejë mirë.

Izolacioni nuk do të mbajë askënd të sigurt.
Ne jetojmë në një botë të ndërlidhur.
Sfidat e sigurisë janë shumë të mëdha dhe konkurrenca është shumë e ashpër për çdo vend që të shkojë i vetëm.
Investimi në marrëdhëniet transatlantike është e vetmja rrugë fituese përpara.

Evropianët duhet të kuptojnë pa NATO-n, nuk ka siguri në Evropë.
80 për qind e shpenzimeve të mbrojtjes të NATO-s vijnë nga aleatët jo-BE.
Dhe nuk ka të bëjë vetëm me burimet.

Bëhet fjalë edhe për gjeografinë.
Pa Turqinë në Jug, Norvegjinë në Veri dhe SHBA, Kanada dhe Mbretërinë e Bashkuar në Perëndim, është e pamundur të parashikohet siguria e kontinentit evropian.

Aleanca transatlantike i ka shërbyer mirë Evropës.
Duke hapur rrugën për një integrim më të afërt evropian.
Ribashkimi i Gjermanisë.
Dhe përhapja e demokracisë dhe lirisë në të gjithë Evropën Qendrore dhe Lindore.
Është një leksion historie që evropianët duhet ta mbajnë mend.

Aleanca transatlantike gjithashtu i ka shërbyer mirë SHBA-së.
Miqtë dhe aleatët e Amerikës japin kontribute të domosdoshme për sigurinë dhe interesat e SHBA.
Aleatët e NATO-s kanë qëndruar krah për krah me SHBA-në nga Koreja në Afganistan.
Dhe kanë paguar një çmim të lartë.

Thjesht nuk është e vërtetë që evropianët janë të lirë.
Asnjë fuqi tjetër e madhe nuk ka aq shumë miq dhe aleatë sa Shtetet e Bashkuara.
Çdo politikë që synon të minojë këtë po shpërdoron një nga asetet më të mëdha të Amerikës.

Zonja dhe zotërinj,

Kur u mora me këtë punë një dekadë më parë, nuk mund ta imagjinoja se sa do të transformohej Aleanca jonë. Ashtu siç nuk mund të parashikoj se çfarë ka përpara. Por për këtë jam i sigurt. Ndërsa sfidat me të cilat përballemi mund të ndryshojnë, përgjigja është e njëjtë.

Jemi më të fortë dhe më të sigurt, Evropa dhe Amerika e Veriut, së bashku në NATO.

faleminderit.

 

Shënim:  Jens Stoltenberg, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s,  Fjala e mbajtur në ngjarjen e Fondit Gjerman Marshall 

 

Fraksion.com