Çfarë zbulon dorëshkrimi më i hershëm rreth Jezusit foshnjë

“Një zbulim i ri mund të ofrojë disa të dhëna për fëmijërinë e Jezusit.”

“Teksti sekret i Biblës ndryshon gjithçka.”

“Një fragment i papirusit egjiptian i etiketuar gabimisht i fshehur në një bibliotekë gjermane ka shkatërruar perceptimet mijëravjeçare për Biblën dhe vetë Jezusin.”

Këto ishin vetëm disa nga titujt që mbulonin zbulimin e fundit të një dorëshkrimi 1600-vjeçar që paraqet një histori nga fëmijëria e Jezusit.

Dy papirologët që bënë gjetjen, Lajos Berkes dhe Gabriel Nocchi Macedo, ishin megjithatë pak të mbingarkuar emocionalisht nga ky lloj raportimi.

“Kjo nuk është një histori e re dhe nuk është një histori autentike për Jezusin”, tha Berkes për DW për përmbajtjen e dorëshkrimit që gjetën.

“Pra, kjo nuk ndryshon asgjë për atë që dimë për ungjijtë dhe për Jezusin,” tha Berkes, një pedagog në Institutin për Krishterimin dhe Antikitetin në Universitetin Humboldt të Berlinit. “Ka shkaktuar shumë keqkuptime dhe polemika, edhe pse nuk pretenduam asnjëherë asgjë”.

Ajo që ata gjetën është gjithsesi spektakolare: është dorëshkrimi më i hershëm i njohur i të ashtuquajturit Ungjilli i Foshnjërisë së Thomait, një ungjill jo-kanonik ose apokrif – një tekst i refuzuar nga Kisha Katolike dhe nuk është përfshirë kurrë në Dhiatën e Re.

Jezusi i kthen figurat prej balte në zogj të vërtetë

Dorëshkrimi përmban fragmente të një teksti që përshkruan Jezusin 5-vjeçar duke luajtur pranë një përroi, ku gjen argjilën dhe e trajton atë në forma zogjsh. Jozefi e qorton se ishte aktiv në Sabatin, ditën e pushimit. Kjo e shtyn Jezusin të përplasë duart, mbi të cilat harabela marrin jetë dhe fluturojnë larg.

Edhe pse nuk ishte përfshirë në ungjijtë kanonikë, Ungjilli i Fëmijërisë së Thomait është megjithatë një vepër e njohur në mesin e studiuesve.

Vlerësohet se transkriptimi origjinal i tekstit daton nga mesi deri në fund të shekullit të II pas Krishtit, bazuar në një dokument tjetër të shekullit të dytë që citon peshkopin grek Irenaeus të Lionit, i cili e përshkruan veprën si joautentike dhe heretike.

Ungjilli i Fëmijërisë përmban vërtet histori që duken të habitshme për ata që e njohin Jezusin si një figurë të sjellshme dhe të dashur. Jezusi i ri është i prirur ndaj shpërthimeve të zemërimit dhe hakmarrjes. Mallkon fëmijët e tjerë që e zemërojnë, duke i lënë të paaftë ose të vdekur. Ai i godet fqinjët me verbëri dhe gjithashtu vret një mësues që e qortoi.

Studiuesit kanë debatuar prej kohësh pse Jezusi do të portretizohej si një “hero i shakave qesharake dhe të kota”, siç i përshkroi një autor historitë.

Vetë Testamenti i Ri jep pak informacion për fëmijërinë e Jezusit. Meqenëse Ungjilli i Fëmijërisë në dukje mbushi disa nga boshllëqet e lëna nga ungjijtë kanonikë, ai ishte shumë i popullarizuar gjatë Mesjetës së Lartë. Versionet e lashta të dorëshkrimit u gjetën në greqisht, latinisht, si dhe në gjuhët siriane, sllave, gjeorgjiane, etiopike dhe arabe.

Çfarë mund të mësohet nga fragmenti i sapozbuluar

“Greqishtja supozohet të jetë gjuha origjinale dhe deri më tani dorëshkrimi më i hershëm i këtij teksti ishte i shekullit të 11-të,” shpjegoi Berkes.

Fragmenti i gjetur nga Berkes dhe Macedo, i datuar midis shekullit të 4-të dhe të 5-të, mund të tregojë mënyrat në të cilat disa fjalë u zëvendësuan gjatë transkriptimit të shekujve.

Dy studiuesit tani po planifikojnë të bëjnë një rishikim të plotë të dorëshkrimit ekzistues dhe po punojnë për një përkthim të ri.

Megjithëse nuk do të ndryshojë ndjeshëm tekstin aktual, puna e tyre mund të sigurojë një kuptim të ri të gjuhës së përdorur, “duke treguar në thelb se regjistri dhe vlera stilistike e këtij teksti origjinal grek ishte shumë më e lartë se sa mendohej më parë,” vuri në dukje Berkes.

Një rast i famshëm falsifikimi: papirusi i gruas së Jezusit

Deri më sot, përpjekja për të kuptuar jetën e Jezusit përtej asaj që dihet nga tekstet kanonike mbetet një temë magjepsëse. Zbulimet që potencialisht zbulojnë më shumë rreth figurës qendrore të krishterimit janë publikuar gjerësisht.

Një rast i famshëm daton në vitin 2012, kur profesoresha e Harvardit Karen L. King paraqiti një fragment papirusi me një citim të Jezusit që i referohej “gruas” së tij.

Ekziston një histori e gjatë e teologjisë së skajshme të krishterë që pretendon se Jezusi ishte i martuar me Maria Magdalenën, e cila ishte një nga ndjekësit e tij të ngushtë sipas ungjijve kanonikë. Ideja u popullarizua gjithashtu nga Dan Brown në romanin e tij bestseller të vitit 2003, “Kodi i Da Vinçit”.

Por nuk ka asnjë dëshmi të vërtetë historike që vërteton këtë pretendim.

Papirusi famëkeq që u bë lajm në 2012 doli të ishte një falsifikim, siç u demonstrua nga gazetari Ariel Sabar në një investigim të botuar fillimisht në The Atlantic në 2016 dhe më pas si një libër i titulluar “Veritas: Një Profesor i Harvardit, një Mashtrues dhe Ungjilli i gruas së Jezusit” në 2020.

Duke kontribuar në kthimin e rastit të papirusit të rremë në një histori surreale, njeriu që besohet se ka falsifikuar Ungjillin e papirusit të gruas së Jezusit, Walter Fritz, ishte një gjerman që kishte braktisur studimet e tij në egjiptologji në Berlin dhe ishte përfshirë në sipërmarrje të ndryshme në Florida, duke përfshirë si një tregtar i pjesëve të makinave dhe artit si dhe aktor pornografik në internet.

“Ishte një falsifikim i bërë me hollësi, por shumë ekspertë të dorëshkrimeve e panë që në fillim se ishte dyshues”, tha Berkes.

Si u formua koleksioni i papiruseve të Universitetit të Hamburgut

Pra, si u siguruan Berkes dhe Macedo që gjetja e tyre ishte autentike?

Fragmenti i tyre u gjet në koleksionin e besuar dhe të krijuar të Bibliotekës Shtetërore dhe Universitare Carl von Ossietzky në Hamburg, e cila daton në fillim të shekullit të 20-të. Koleksioni u ble përmes “Papirus Cartel” gjerman, i cili ishte porositur të blinte papirus nga Egjipti për muzetë dhe bibliotekat në Gjermani.

Berkes tha se studiuesit në atë kohë fillimisht u përqendruan në ekzaminimin e dorëshkrimeve dhe librave të ruajtur më mirë, ndërsa pjesët më të vogla shpesh liheshin mënjanë pa u inventarizuar siç duhet.

Një proces më sistematik i katalogimit të këtyre fragmenteve të papirusit filloi vetëm në fillim të shekullit të 21-të.

Nga koleksioni i universitetit të Hamburgut prej më shumë se 1000 pjesësh, rreth një e treta është kataloguar dhe është në dispozicion në formë dixhitale, ku dy studiuesit zbuluan fragmentin.

Duke hulmtuar nëpër bazën e të dhënave në internet, ata vunë re fjalën “Jezus” në fragment dhe arritën të përcaktojnë se ky ishte një fragment i Foshnjërisë së Jezusit falë një databaze tjetër që mbledh të gjithë literaturën e lashtë greke.

Shumë nga artikujt që mbulonin gjetjen e tyre theksonin gjithashtu se fragmenti ishte i fshehur përpara syve të tyre. Ai u anashkalua për shkak të mjeshtërisë jashtëzakonisht të dobët të shkrimit – por edhe sepse eksplorimi sistematik i koleksioneve të papiruseve nuk është domosdoshmërisht diçka që studiuesit kanë kohën e lirë për të bërë së bashku me punën e tyre tjetër.

“Të jem i sinqertë, ky ishte vetëm një projekt anësor dhe doli të ishte diçka e madhe për ne të dy”, tha Berkes, duke nënvizuar se ka dhjetëra mijëra fragmente në koleksione në mbarë botën që duhet ende të ekzaminohen. “Nuk mund ta garantoj, por besoj se ka fragmente të tjera të ngjashme përreth”.

“Nëse jam me fat, do të gjej diçka tjetër”, shtoi ai me shpresë, “por ka të bëjë edhe me këmbënguljen dhe fatin”./DW