Sa më gjatë të mendojë Izraeli, aq më shumë kohë ka Uashingtoni për të qetësuar zemërimin e tij

Zemërimi i drejtë rrezikon të shtypë jo vetëm Gazën, por edhe vendet fqinje. A po luan Biden për kohën, duke shpresuar të frenojë vendin?

 

Nga Jamie Dettmer 

 

“Sapo ta thyeni, do ta zotëroni atë,” paralajmëroi gjenerali Colin Powell ish-Presidentin e Shteteve të Bashkuara Xhorxh W. Bush kur ai po konsideronte pushtimin e Irakut pas 11 shtatorit.

Dhe ndërsa plani i pushtimit u bashkua, Sekretari i Mbrojtjes i SHBA-së, Donald Rumsfeld, bllokoi çdo planifikim serioz të pasluftës për mënyrën se si do të drejtohej Iraku pasi të largohej sundimtari i vendit Saddam Hussein. Për sa i përket atij, sapo “tronditja dhe frika” të kishin goditur Irakun, të tjerët mund të kapnin copat.

Gjeneralët britanikë u zemëruan me këtë. Dhe gjenerali Mike Jackson, kreu i ushtrisë britanike gjatë pushtimit, e përshkroi më vonë qasjen e Rumsfeld si “të falimentuar intelektualisht”.

Ajo histori tani ia vlen të kujtohet – dhe ka të ngjarë të ketë qenë në mendjen e Presidentit të SHBA Joe Biden kur ai i kërkoi kabinetit të luftës izraelite javën e kaluar që të mos “përsërisnin gabimet” e bëra nga SHBA pas 11 shtatorit.

Megjithatë, pavarësisht nxitjes së Bidenit, Izraeli ende nuk duket se ka një plan përfundimtar se çfarë të bëjë me Rripin e Gazës pasi të ketë pluhurosur enklavën dhe të ketë shkaktuar dëme të qëndrueshme ndaj Hamasit për sulmet e tmerrshme të 7 tetorit.

Duke lënë mënjanë një detyrë të vështirë ushtarake që do të përballet Izraeli për të ndërmarrë qëllimin e tij të shpallur për t’i dhënë fund Hamasit si një organizatë – ish gjenerali amerikan David Petraeus i tha POLITICO javën e kaluar se një luftë tokësore në Gaza mund të jetë “Mogadishu mbi steroidet” – sugjeron mungesa e fundit të lojës këtu,  një mungesë rigoroziteti intelektual që i bën jehonë shqetësuese asaj të Rumsfeldit.

Ministri izraelit i Mbrojtjes Yoav Gallant u tha ligjvënësve të premten se vendi nuk kishte plane për të mbajtur kontrollin mbi Gazën pas përfundimit të luftës së tij kundër Hamasit, duke thënë se Izraeli do t’i japë fund “përgjegjësisë së tij për jetën në Rripin e Gazës”. Ndër çështje të tjera të vogla, kjo ngre çështjen se ku do të marrë energji dhe ujë  një enklavë bregdetare prej 2.3 milionë banorësh, pasi Izraeli furnizon shumicën e nevojave të shërbimeve.

Zyrtarët izraelitë dhe perëndimorë thonë se opsioni më i mundshëm do të ishte t’i jepej përgjegjësia Autoritetit Kombëtar Palestinez me bazë në Bregun Perëndimor, i cili mbikëqyri enklavën derisa Hamasi mori me dhunë kontrollin në vitin 2007. “Mendoj se në fund gjëja më e mirë është se Autoriteti Palestinez kthehet në Gaza”, tha javën e kaluar lideri i opozitës izraelite Yair Lapid.

Por nuk është e qartë nëse Mahmoud Abbas – presidenti i Autoritetit Palestinez dhe kreu i Organizatës për Çlirimin e Palestinës, e cila dominohet nga partia e tij Fatah – do ta dëshironte Gazën me këto kushte, apo nëse ai ka fuqinë për të bërë shumë gjëra me enklavë në radhë të parë.

Abbas tashmë po përpiqet të ruajë autoritetin e tij mbi Bregun Perëndimor. Ai është një lider jopopullor dhe qeveria e tij shihet jo vetëm se është tmerrësisht e dhunshme, por nga shumë njerëz perceptohet se u dorëzohet kërkesave të autoriteteve izraelite shumë lehtë.

Izraeli tani kontrollon 60 për qind të Bregut Perëndimor dhe vendbanimet e tij cenuese në zonë – të cilat janë të paligjshme sipas ligjit ndërkombëtar – nuk e kanë ndihmuar Abasin. As përpjekjet izraelite për të penguar zhvillimin e Bregut Perëndimor – një proces i quajtur “zhzhvillues” nga kritikët dhe që synon, thonë ata, kufizimin e rritjes dhe mbytjen e vetëvendosjes palestineze.

Në kampet e refugjatëve të Bregut Perëndimor, forcat e sigurisë së Abbas tani kanë humbur autoritetin ndaj grupeve të armatosura – duke përfshirë luftëtarët e pakënaqur të Fatahut. “Është e paqartë nëse Abbas do të ishte i përgatitur të luante një rol kaq të dukshëm në nënkontraktimin e Izraelit në Gaza. Kjo do të gërryente më tej çdo pozitë të brendshme që i ka lënë AP-së”, vlerësoi Hugh Lovatt, një analist i Lindjes së Mesme në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë.

Por nuk është vetëm Gaza – ose Bregu Perëndimor – që rrezikon të thyhet në javët e ardhshme.

Vendet fqinje po i shikojnë ngjarjet me alarm në rritje dhe kanë frikë se nëse nuk mendohet më shumë për përgjigjen e Izraelit ndaj sulmeve të egra të Hamasit dhe nuk zhvillohet në konsultim me ta, ata do të shtypen gjatë procesit. Nëse Izraeli dëshiron mbështetjen e këtyre vendeve – apo edhe ndihmën e tyre – për të qetësuar zemërimin e pashmangshëm të popullatës së tyre sapo të nisë një fushatë ushtarake, ai ka nevojë për blerjen dhe marrëveshjen e tyre për të ardhmen e Gazës dhe palestinezëve dhe të ndalojë përdorimin e gjuha e dënimit kolektiv.

Libani, ku Hezbollahu i mbështetur nga Irani – aleati i Hamasit – ka intensifikuar përleshjet e tij përgjatë kufirit me Izraelin, është aktualisht më i cenueshëm. Dhe politikanët libanezë po ankohen se po shpërfillen nga të gjithë protagonistët kryesorë – Izraeli, SHBA-ja dhe Irani – në një tragjedi në të cilën ata dëshirojnë të mos kenë pjesë.

Tashmë në gjunjë nga një krizë ekonomike që zhyti rreth 85 për qind të popullsisë së saj në varfëri, dhe me një qeveri të përkohshme që mezi funksionon, libanezët janë të dëshpëruar që të mos bëhen fronti i dytë në luftën e Iranit me Izraelin. Libani “mund të shpërbëhet plotësisht”, tha ministri i Ekonomisë dhe Tregtisë Amin Salam.

Por liderët e Egjiptit dhe Jordanisë ndajnë zhgënjimet e Libanit, duke argumentuar se pasojat e mundshme për ta po anashkalohen. Kjo është arsyeja pse udhëheqësi egjiptian Abdel Fattah el-Sisi thirri samitin e të shtunës në Kajro të liderëve rajonalë dhe ndërkombëtarë.

El-Sisi e përqendroi konferencën në një zgjidhje politike afatgjatë, me shpresë një përpjekje serioze për të përmirësuar rezolutën e Konferencës së Annapolis të vitit 2007 për të krijuar një shtet palestinez përkrah Izraelit.

Egjipti ka shumë për të humbur nëse lufta përshkallëzohet – dhe zyrtarët e vendit janë të zemëruar me atë që ata e shohin si një qëndrim të pakujdesshëm nga Izraeli ndaj asaj që ndodh me Gazën pasi Hamasi të jetë nënshtruar, duke lënë potencialisht një Egjipt të varfër për të marrë disa nga pjesët.

Më shumë se kaq, Egjipti dhe Jordania ushqejnë dyshime të thella – ashtu si shumë udhëheqës dhe politikanë të tjerë arabë – se me zhvillimin e konfliktit, qëllimet e luftës së Izraelit do të ndryshojnë. Ata shqetësohen se nën presionin e partive të djathta mesianike të vendit, Izraeli do të përfundojë duke aneksuar Gazën veriore, ose ndoshta të gjithë Gazën, duke çrrënjosur përgjithmonë një pjesë të madhe të popullsisë së saj, duke i bërë jehonë zhvendosjeve të kaluara të palestinezëve – duke përfshirë nakba (katastrofën), ikja dhe dëbimi i rreth 700,000 palestinezëve në vitin 1948.

Kjo është arsyeja pse si el-Sisi ashtu edhe mbreti i Jordanisë Abdullah II po i rezistojnë thirrjeve “humanitare” që banorët e Gazës të zhvendosen të gjejnë strehim në vendet e tyre. Ata dyshojnë se nuk do të jetë e përkohshme dhe do t’i shtojë rreziqet e tyre të sigurisë, pasi banorët e Gazës ka të ngjarë të strehohen në Sinai – ku forcat e sigurisë egjiptiane janë tashmë të angazhuara në një kundër-rebelim të gjatë kundër grupeve militante islamike.

Dhe të dyja vendet kanë arsye për shqetësim në lidhje me qëllimet e Izraelit.

Disa kolumnistë për Israel Hayom – një gazetë në pronësi të mikut të ngushtë të kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu, manjatit amerikan të kazinove Sheldon Adelson – tashmë po bëjnë thirrje për aneksim. “Shpresa ime është që popullsia armike që banon atje tani do të dëbohet dhe se Rripi do të aneksohet dhe ripopullohet nga Izraeli,” shkroi Jonathan Pollard, një ish analist i inteligjencës amerikane, i cili kreu 30 vjet burg për spiunazh për Izraelin përpara se të emigronte.

Dhe javën e kaluar, Gideon Sa’ar, ministri i sapoemëruar në qeverinë e Netanyahut gjatë kohës së luftës, tha se Gaza “duhet të jetë më e vogël në fund të luftës . . . Kushdo që fillon një luftë kundër Izraelit duhet të humbasë territorin.”

Duke pasur parasysh të gjitha këto, tani ka shenja se administrata Biden po fillon të marrë rreziqet që kriza e Gazës t’i thyejë gjërat shumë e gjerë në bord – pavarësisht frikës së përhapur arabe se ende nuk është kështu. Duke mos qenë mjaftueshëm i shpejtë për të shprehur simpatinë për vuajtjet e banorëve të zakonshëm të Gazës, ndërsa Izraeli godet enklavën, ndihmësit e Biden fillimisht u hutuan. Dhe ndërsa kjo mund t’i fajësohet lehtësisht Hamasit, ai duhet të shprehet nga zyrtarët amerikanë me zë të lartë dhe shpesh.

Ndërkohë, vonesa e pashpjegueshme e sulmit tokësor të Izraelit po shihet nga disa analistë si një shenjë se Uashingtoni po luan për kohën, duke shpresuar të bindë vendin të rimendojë se si do të shkojë për të sulmuar Hamasin, duke e shtyrë Izraelin të përcaktojë një finale realiste. mund të sigurojë pranim nga udhëheqësit arabë dhe të ndihmojë në luftimin e propagandës së urrejtjes hebreje.

Ndërkohë, negociatat për pengjet tani duket se po përparojnë përmes Katarit, pasi dy robër amerikanë u liruan të premten. Ka pasur gjithashtu raporte për ndihmës të lartë të Biden-it që mbështesin Iranin përmes Omanit.

Pra, pavarësisht dënimit arab, qasja e administratës Biden mund të jetë më delikate se sa e kuptojnë shumë – të paktën sipas Michael Young, një analist në Qendrën e Lindjes së Mesme Carnegie. Ai tha se ishte gjithmonë e pashmangshme që Uashingtoni të mbështeste publikisht Izraelin, por se qëllimi kryesor ka qenë të “përmbajë reagimin e Izraelit” ndaj sulmeve të Hamasit, ndërkohë që në dukje të shtyhet për vendin.

Dhe koha do të ndihmojë. Sa më gjatë të mendojë Izraeli, aq më shumë mundësi ka Uashingtoni për të arsyetuar, për t’u qetësuar dhe për të shpjeguar gjurmët e rrënojave në kaskadë, Izraeli rrezikon të lërë pas nëse është i pakufizuar dhe nuk arrin t’u përgjigjet – siç e tha Biden – “pyetjeve shumë të vështira”.

Por kjo mund të mos jetë e mjaftueshme për të parandaluar që gjithçka të dalë jashtë kontrollit. Izraeli moralisht dhe ligjërisht ka të drejtë të mbrohet nga sulmet barbare që ishin më shumë një masakër, dhe ai duhet të sigurojë sigurinë e qytetarëve të tij. Ka edhe të tjerë – veçanërisht Irani – që duan shkatërrimin e shtetit hebre, madje edhe një përgjigje e zvogëluar nga Izraeli mund të shkaktojë përshkallëzimin e frikës më të madhe në rajon.

Jamie Dettmer është redaktor i opinionit në POLITICO Europe.

 

Fraksion.com