Lufta e Fundit

Nga George Friedman 

Bota është e përqendruar në luftën Hamas-Izrael që tani është duke u ndezur. Por kjo luftë ka paraardhësit e saj psikologjikë në një luftë që ndodhi 50 vjet më parë, në vitin 1973, kur Siria dhe Egjipti sulmuan njëkohësisht Izraelin. Në retrospektivë, as nuk synonin të pushtonin Izraelin dhe as nuk mundën. Por besohej se një luftë masive me dy fronte mund ta detyronte Izraelin në një negociatë në të cilën do t’i duhej të lëshonte disa territore dhe, akoma më e rëndësishmja, Izraeli do të duhej të hiqte reputacionin e tij si forca dominuese në Lindjen e Mesme.

Lufta filloi me një sulm të dyfishtë. Sirianët u zhvendosën në lartësitë e Golanit, një malësi me pamje nga Izraeli verilindor dhe Galilea. Sulmi filloi në mesditë, me betejën kryesore që u zhvillua natën. Sirianët ishin të pajisur me tanke sovjetike dhe objektivi i tyre ishte të kapnin lartësitë për të krijuar një teatër të përsosur për të mbushur Galilenë me zjarr artilerie, duke detyruar armaturën izraelite të përpiqej të ngjitej në lartësi dhe të pësonte viktima të mëdha.

Goditja egjiptiane erdhi mbi Sinai dhe për sa i përket forcave totale të disponueshme, ishte forca kryesore. Përsëri, arma kryesore ishin tanket sovjetike, plus raketat tokë-ajër të dizajnuara për të neutralizuar epërsinë ajrore të Izraelit, një dhuratë e Shteteve të Bashkuara. Egjiptianët patën një tjetër surprizë për izraelitët. Sovjetikët kishin zhvilluar një familje raketash antitank. Njëri, AT-3, kontrollohej nga një sistem optik. Qitësi do të shikonte përmes lenteve një tank dhe lëvizja e sistemit optik drejtonte trajektoren e raketës. Ishte një armë e shkëlqyer dhe shkatërroi një pjesë kritike të forcës së blinduar izraelite.

Inteligjenca izraelite, veçanërisht inteligjenca ushtarake, u tregua e papërkulur për të kuptuar se një sulm po vinte. Nuk besonte se Siria apo Egjipti mund të fillonin një luftë me dy fronte. Izraelitët dinin për armët sovjetike, por përbuzja e tyre për sirianët dhe egjiptianët ua bëri të pamundur të kuptonin se neutralizimi i fuqisë ajrore dhe armaturës izraelite ishte i mundur dhe se trajnerët rusë kishin ndihmuar në profesionalizimin e forcës. Inteligjenca ushtarake izraelite e formësoi kërcënimin për t’iu përshtatur paragjykimeve të saj.

Qëllimi i Sirisë ishte i qartë, nëse nuk kishte gjasa: Ajo donte të merrte Galilenë. Egjipti nuk ishte kurrë i qartë. Logjistika i pengoi egjiptianët të depërtonin thellë në Sinai dhe ata dukej se donin të mbanin Kanalin e Suezit në anën perëndimore dhe ta quanin atë një ditë.

Ajo që si Siria ashtu edhe Egjipti donin ishte të tregonin se mund të angazhoheshin me Izraelin dhe të dilnin me një lloj fitoreje. Ata donin të shpengonin veten nga poshtërimi i mëparshëm. Rusia donte të demonstronte se armët e saj mund të përputheshin me ato të NATO-s dhe të rishpërndaheshin. Fundi i dëshiruar i Shteteve të Bashkuara ishte më interesant. Ajo donte të siguronte një fitore modeste për Izraelin, e ndjekur nga një negociatë midis armiqve kryesorë, Izraelit dhe Egjiptit, që garantonte një barazim pothuajse mes tyre. Uashingtoni do të ndërmjetësojë. Kjo do të dëbonte sovjetikët dhe do ta tërhiqte Egjiptin në sferën amerikane. Qëllimi u arrit.

Lufta ishte një duel midis Bashkimit Sovjetik dhe Shteteve të Bashkuara. Sovjetikët armatosën sirianët dhe egjiptianët. Shtetet e Bashkuara dërguan artileri 155 mm në Izrael, pas një pauze për t’u treguar arabëve se nuk ishin plotësisht të përkushtuar ndaj Izraelit. Dhe SHBA, pasi e panë AT-3 në veprim, nxituan në një fazë të re të luftës së blinduar. Mund të falënderojë rusët për mësimin; frytet e kësaj përpjekjeje po e ndihmojnë Ukrainën të mbrohet sot.

Fitorja e SHBA-së u bë e dukshme në Camp David disa vite më vonë, kur Egjipti dhe Izraeli nënshkruan një marrëveshje që i jep fund statusit afër luftës. Kjo ishte, në retrospektivë, ajo që dëshironin Izraeli dhe Egjipti po aq sa dëshironin Shtetet e Bashkuara. Siria ishte shumë e vogël dhe shumë e afërt me sovjetikët për t’u përfshirë.

Ishte kjo luftë që bëri të mundur marrëveshjen në Camp David dhe ky traktat që bëri gati gjysmë shekulli paqe relative. Mark Twain dikur tha se historia nuk përsëritet, por sigurisht rimon. Lufta aktuale nuk do të pasqyrojë thjesht luftën e vitit 1973. Por do të jetë rimë në kuptimin që struktura e thellë e luftës izraelito-arabe do të mbajë të njëjtat palë të jashtme dhe të brendshme në kohën e duhur duke ofruar armë për aleatët e tyre. Ne nuk mund të parashikojmë bazuar në atë luftë, por ne mund të kuptojmë forcat lëvizëse./GPF

Fraksion.com