Sllovaki: Skandali errëson zgjedhjet vendimtare

Më pak se katër javë para se sllovakët të shkojnë në kutitë e votimit për të zgjedhur një parlament të ri, zgjedhjet janë errësuar nga një skandal brenda policisë dhe shërbimeve të inteligjencës së vendit. Të premten, më 18 gusht, policia sllovake ndaloi për 48 orë kreun e shërbimit të kundërzbulimit të SIS-it, Michal Alac, vetëm një ditë pasi njoftoi ngritjen e akuzës ndaj tij.

Edhe pse Alac-un e liruan dy ditë më vonë, ai do të përballet me një proces gjyqësor. Agjencia Kombëtare e Krimit dyshon se ai është i përfshirë në një komplot kriminal brenda forcave të sigurisë që manipuluan hetimet për korrupsion ndaj politikanëve të nivelit të lartë dhe figurave të tjera aktuale apo ish-shtetërore. Ai u shkarkua më pas nga presidentja Zuzana Caputova me rekomandimin e qeverisë.

Alac-u nuk është i vetmi zyrtar i lartë i inteligjencës i akuzuar për shpërdorim të pushtetit dhe konspiracion kriminal. Kjo ka ndodhur edhe me paraardhësin e tij, Vladimir Pcolinsky, dhe pesë zyrtarë të tjerë të policisë dhe inteligjencës.

Ç’lidhje ka kjo me zgjedhjet?

Çështja është shumë e rëndësishme për zgjedhjet sllovake të 30 shtatorit, sepse Alac dhe Pcolinsky akuzohen se po përpiqen të diskreditojnë hetuesit e përfshirë në hetime të mëdha për korrupsionin politik në qeveritë e kaluara të udhëhequra nga partia Smer-SD dhe lideri i saj, Robert Fico.

Të dy, ish-kryeministri i trefishtë Robert Fico dhe ish-ministri i Brendshëm Robert Kalinak (të dy Smer) u akuzuan në prill 2022 për krijimin dhe mbështetjen e grupeve kriminale brenda strukturave shtetërore.

Megjithatë, Prokurori i Përgjithshëm Maros Zilinka anuloi hetimet për të dy politikanët nëntorin e kaluar, duke e justifikuar vendimin e tij me nenin e diskutueshëm 363 të kodit penal, i cili i lejon Prokurorit të Përgjithshëm të ndalojë çdo hetim në vend thjesht duke e shpallur atë të paarsyeshëm.

Kandidati flet për një “grusht policie”

Ish-kryeministri i trefishtë Robert Fico është rizgjedhur këtë muaj dhe partia e tij, Smer, është aktualisht përpara në sondazhe

“Të harrojmë luftën brenda policisë dhe të flasim shumë qartë këtu”, tha ai në një deklaratë për mediat më 17 gusht, kur u bënë publike akuzat ndaj Alacut dhe të tjerëve.

“Përfaqësuesit e qeverisë, presidenti dhe pjesa progresive e spektrit politik sllovak po përpiqen të marrin kontrollin e të gjitha forcave shtetërore”.

Ai e cilësoi arrestimin e shefit të SIS-ist si “grusht shteti nga policia” dhe tentativë për të manipuluar zgjedhjet. Sipas Ficos, partitë në anën tjetër të spektrit politik po përpiqen ta diskreditojnë atë dhe Smerin.

A do të ndikojë skandali në shanset e Ficos?

“Fico mund të përfitojë nga kjo,” thotë politologu Jozef Lenc nga Universiteti i Shën Kiril dhe Metodi në Tërnavë. Lenci tha për DW se Fico kishte parashikuar që policia do ta ndiqte Smerin shumë kohë përpara se të ngriheshin akuza ndaj tij dhe ish-ministrit të Brendshëm. “Fico e ka vënë veten në rolin e profetit,” tha Lenc, duke shtuar se “disa njerëz mund ta shohin atë si vizionar”.

Si në qeverinë aktuale ashtu edhe në atë të mëparshme, Sllovakia është pozicionuar fort në favor të Ukrainës. Kjo mund të ndryshojë nëse Robert Fico kthehet në pushtet.

Sondazhet e konfirmojnë këtë analizë: Statistikat e fundit e tregojnë Smerin si partinë më të fortë, me rreth 20% të votave. Sllovakia Progresiste, partia e dytë më e fortë, aktualisht merr midis 15 dhe 17% të votave.

Lindje apo Perëndim?

Robert Fico është një figurë e diskutueshme në politikën sllovake. Emri i tij jo vetëm që mbetet i lidhur me rastet më të mëdha të korrupsionit në vend, por ai njihet edhe për retorikën e tij proruse.

Fico nuk pajtohet me ofrimin e ndihmës ushtarake për Ukrainën dhe thotë se Sllovakia duhet të përpiqet të mbajë marrëdhënie të mira si me Rusinë ashtu edhe me SHBA.

Ai gjithashtu ka akuzuar rivalët e tij politikë se janë agjentë amerikanë dhe “kukulla të paguara nga Soros-i”. Ai i referohet miliarderit me origjinë hungareze dhe të mbijetuarit të Holokaustit, George Soros, i cili në mënyrë rutinore njolloset nga qeveritë e krahut të djathtë dhe teoricienët e konspiracionit antisemitë për aktivitetet e tij filantropike në mbështetje të kauzave liberale.

Partia proevropiane në vendin e dytë

Në anën tjetër të spektrit politik është Sllovakia Progresive, krijuar në vitin 2017 dhe që nuk është përfaqësuar kurrë në Parlamentin Sllovak. Lideri i ri i partisë, Michal Simecka, është gjithashtu nënkryetar i Parlamentit Evropian. Simecka është proevropian dhe properëndimor, dhe partia e tij konsiderohet një projekt liberal centrist, i popullarizuar veçanërisht në mesin e të rinjve.

Megjithëse shumë kanë shpresa të mëdha për Sllovakinë Progresive, eksperti politik Jozef Lenc beson se shanset e tij për të formuar një koalicion janë relativisht të pakta: “Shanset e tij do të ishin më të mira nëse zgjedhjet do të ishin caktuar më herët, por tani, Smer po rritet me shpejtësi, dhe Sllovakia Progresive nuk ka partner të ngjashëm që e pret atë”:

“Robert Fico nuk është Robert Fico i vitit 2016, i cili ishte më properëndimor”, thotë Lenci për DW. “Retorika e tij ka ndryshuar deri në atë pikë sa ai tani është shumë afër [kryeministrit hungarez] Viktor Orban dhe kjo ndoshta nuk do të ndryshojë shumë edhe nëse Fico gjatë një fushate është ndryshe nga Fico si kryeministër.”

Hlas dhe udhëheqësi i saj, Peter Pellegrini, dolën nga zgjedhjet e 2020 si një nga partitë më të forta në vend; tani ai po zhytet në votime

Edhe pse Fico nuk ka thënë kurrë publikisht asgjë për largimin e Sllovakisë nga BE ose NATO, ai ka kritikuar hapur shumë vendime të BE, duke përfshirë mbështetjen e saj për Ukrainën dhe qëllimet e saj mjedisore dhe praninë e forcave amerikane në Sllovaki për shkak të anëtarësimit të saj në NATO. Sondazhet e fundit sugjerojnë se ai është gjithnjë e më i popullarizuar në mesin e votuesve prorusë.

Lenc beson se nuk ka gjasa që të krijohet një koalicion pa Smerin.

Një nga partitë më të forta në vitin 2020, Hlas, dhe lideri i saj, Peter Pellegrini, po humbasin mbështetje. Me 13% në sondazhe, Hlas nuk ka gjasa të marrë vota të mjaftueshme për të formuar një qeveri.

Sllovakia Progresive duhet të llogarisë në mbështetjen e disa shokëve politikë të pamundur – duke përfshirë Hlas – për të konsideruar edhe formimin e një qeverie. Por me rënien e Hlas-it në sondazhe, shanset për të formuar një qeveri pa Robert Fico si kryeministër janë gjithnjë e më të vogla./DW