Kukësin e zbrazi Tik-Tok

Nga Isobel Cockerell

Në një qytet të vogël në veri-lindje të Shqipërisë, 32-vjeçari Besmir Billa po lufton me një armik të padukshëm. Billa ka jetuar në Kukës gjatë gjithë jetës së tij. Si një djalë i ri, ai i rezistoi dëshirës për të gjetur punë diku tjetër, sepse donte të qëndronte pranë familjes së tij. Ai gjithmonë shpresonte që nipat e tij, të bënin të njëjtën zgjedhje. Ai përpiqet t’i edukojë ata me kulturën shqiptare, duke vënë në pah madhështinë e maleve përreth dhe duke i mësuar të luajnë çiftelinë, një instrument tradicional me tela shqiptare. Por Billa e ndjen se po i humb ato.

Forcat kundër tij janë më të errëta dhe kapriçioze se tregu ndërkombëtar i punës: algoritmet e TikTok. Nipat e tij janë të lidhur me aplikacionin e mediave sociale, i cili u ofron një lumë videosh të shqiptarëve duke i nxitur ata të shkojnë në Britani dhe të pasurohen, shkruan dritare.net.

“Këto klipe po shkatërrojnë shoqërinë”, tha Billa kur e takova në fillim të këtij viti.

“Nuk është jeta reale, është një iluzion. Për të marrë pëlqime dhe vëmendje.”

Në një shkollë, vajzat adoleshente më thanë se nuk kishte kush t’i çonte në festën e maturës, sepse shokët e tyre të klasës ishin të gjithë në Britani.

“Djemtë janë zhdukur”!

Për të parë se për çfarë po fliste, shtypa Angli në shiritin e kërkimit të TikTok. Një nga rezultatet e para ishte një video që ofronte mundësi për të çuar njerëzit në Britani ilegalisht. Më tej gjeta një video të disa njerëzve duke kaluar ujin blu-jeshile të Kanalit Anglez në mjegullën e mëngjesit dhe borën, pamje që shoqëroheshin me tekstet e Vinz, një reper gangster shqiptar. Të gjitha videot i nxisnin shqiptarët të vinin në Londër. (Përfaqësuesit e TikTok thanë se kompania ndalon përgjithmonë llogaritë që promovojnë trafikimin dhe ka punësuar moderatorë shqipfolës për t’i gjetur ato.)

Emigrimi në Shqipëri nuk është asgjë e re. Diktatura komuniste që mori pushtetin në fund të Luftës së Dytë Botërore i ndaloi njerëzit të largoheshin. Kur u shemb në fillim të viteve 1990, shumë shqiptarë shfrytëzuan mundësinë për t’u arratisur: që atëherë, rreth një e treta e popullsisë është larguar.

Një faktor që i shtyn njerëzit të kërkojnë punë me pagesë më të mirë jashtë vendit ka qenë kostoja e kujdesit shëndetësor. Në teori shteti e siguron këtë, por spitalet kanë mungesë të parave dhe vazhdimisht humbasin staf. Shumë shqiptarë mendojnë se duhet të paguajnë për trajtimin dhe një qëndrim i shkurtër në spital mund të shkatërrojë një familje të varfër.

Por vitin e kaluar, fluksi i vazhdueshëm i migrimit drejt Britanisë u bë shqetësues. Ligjërisht, shqiptarët mund të hyjnë në Britani përmes pikave zyrtare të hyrjes me vizë vizitori, por ata duhet të kalojnë një proces të vështirë aplikimi, i cili përfshin demonstrimin se kanë “fonde të mjaftueshme” për të mbajtur veten gjatë qëndrimit të tyre.

Shumë kanë besuar se e vetmja mënyrë realiste për të arritur në Britani – dhe, më e rëndësishmja, për të shpëtuar në ekonominë e saj informale pa u zbuluar – është duke paguar kontrabandistët. Dhe në vitin 2022, kontrabandistët ishin shumë, shumë aktivë, shkruan dritare.net. Vetëm gjatë periudhës së verës rreth 12.000 shqiptarë bënë kalimin e rrezikshëm.

Numri i shqiptarëve që mbërrijnë në Britani muajt e fundit ka rënë, por është e mundur që ata t’i jenë kthyer metodave të vjetra, si fshehja në kamionë. Por dëshira e tyre për të qenë në Britani mbetet e lartë dhe duket se të paktën pjesërisht është nxitur nga postimet e TikTok.

Në Kukës mungesa e të rinjve është e dukshme. Baret janë kryesisht bosh. Në një shkollë, vajzat adoleshente më thanë se nuk kishte kush t’i çonte në festën e maturës, sepse shokët e tyre të klasës ishin të gjithë në Britani.

“Djemtë janë zhdukur” tha një grua e re në një fshat aty pranë. “Nuk ka mbetur asnjë mekanik në qytet”, tha Billa – “duhet të rregullojmë gjithçka vetë”.

Kontrabandistët paguanin 18,000 £ për të kaluar shqiptarët në kanal. Në qershor 2022, njerëzit vunë re reklama anonime që shfaqen në TikTok, të cilat ofruan transportin e njerëzve në një varkë të vogël për vetëm 4,000 £.

Ata që mbeten në Shqipëri, shikojnë jetën e miqve të tyre në Londër përmes telefonave të tyre.

Ndikuesit që kanë bërë kalimin postojnë video të tyre në TikTok duke kaluar Big Ben me makina të shtrenjta. Shqipëria ishte më e izoluara ekonomikisht nga ekonomitë e vjetra të bllokut lindor. Markat perëndimore të veshjeve nuk ishin të disponueshme dhe qytetarët e zakonshëm nuk lejoheshin as të kishin makina, gjë që mund të shpjegojë statusin e tyre të jashtëzakonshëm në kulturën shqiptare sot.

Një nga yjet më të mëdhenj të rrjeteve sociale të Kukësit është një mashkull i quajtur Aleks Vishaj. Nuk është e qartë se kur Vishaj erdhi për herë të parë në Britani, por ai u raportua se ishte deportuar në vitin 2021. Ai arriti, disi, të rihynte në vend dhe tani poston video të tij për 35,000 ndjekësit e tij, duke vozitur nëpër botë me Ferrari, duke pirë në klube nate dhe duke ndenjur në hotele luksoze. Këtë pranverë e ka kaluar nëpër rrugët e Kukësit. Nipat e Billa-s, të cilët janë shtatë dhe 11 vjeç, ishin të prirur ta takonin dhe të bënin një selfie, si çdo fëmijë tjetër në qytet.

“Ata më tregojnë se duan një makinë të shtrenjtë, ose më thonë se duan të jenë ndikues në mediat sociale. Është vërtet e vështirë për mua të di se çfarë t’u them atyre, “tha ai. Billa drejton një Ford Focus, makinë më shumë se 20-vjecare. Ai shqetësohet se shembulli që ai jep nuk mund të konkurrojë me atë të promovuar nga videot në mediat sociale.

Të gjithë në Kukës e mbajnë mend si erdhi kjo kohë. Kontrabandistët paguanin 18,000 £ për të kaluar shqiptarët në Britani me kamionë dhe makina private. Në qershor 2022, njerëzit vunë re reklama anonime që shfaqeshin në TikTok-un e tyre, të cilat ofronin transportin e njerëzve në një varkë të vogël për vetëm 4,000 £.

Disa ekspertë ia atribuojnë çmimet e ulëta një ndryshimi në prodhimin e kanabisit në Britani. Droga rritet nën llamba në shtëpi dhe zyra të braktisura në të gjithë vendin. Përpara pandemisë, bandat vietnameze kontrollonin pjesën më të madhe të biznesit, por në vitin 2020 mafia shqiptare mori drejtimin e kësaj pune. Kërkesa po rritej dhe shqiptarët kishin nevojë për më shumë punëtorë për të ujitur dhe trajtuar bimët. TikTok u bë një mjet rekrutimi. Videot i nxitnin njerëzit të shkonin në Britani para se të ishte tepër vonë, duke krijuar një ndjenjë urgjence duke iu referuar politikave gjithnjë e më të ashpra të imigracionit. Madje kishte edhe oferta “Black Friday” në udhëtimet me varkë, informon dritare.net.

Punëtorëve të fermës së kanabisit u ofrohen 600-800 £ në muaj, megjithëse shumë prej tyre përfundojnë duke punuar për asgjë, sepse të njëjtat banda mendohet se kontrollojnë si prodhimin e kanabisit ashtu edhe rrugët e kontrabandës, dhe emigrantëve u thuhet se u detyrohen këtyre grupeve para për t’i sjellë në Britani. Kushtet në ferma janë të zymta. Punëtorët ndonjëherë mbyllen në ndërtesa të braktisura me dritare të mbyllura për muaj të tërë. Kur një zjarr shpërtheu në një fabrikë të prodhimit të kanabisit pranë Birminghamit në vitin 2020, një shqiptar 43-vjeçar vdiq pasi nuk mundi të hapte derën. Bandat u thonë punëtorëve se do të vrasin familjen e tyre në Shqipëri nëse përpiqen të arratisen.

Ky version i jetës në Britani tenton të mos hyjë në mediat sociale. Aktivistët kundër trafikimit të qenieve njerëzore dyshojnë se krerët e bandave urdhërojnë punëtorët e fermave të kanabisit të postojnë histori pozitive për jetën në Britani. Disa, megjithatë, e bëjnë atë vullnetarisht, sepse duan t’u tregojnë njerëzve në shtëpi se ia kanë dalë. Në Kukës takova një vajzë 19-vjeçare, shoqja e së cilës punon në një fermë britanike kanabisi. Në mesazhe private ai i tregon asaj sa e vështirë është jeta e tij, por në TikTok ai poston përmbajtjen standarde aspiruese: grumbuj kartëmonedhash britanike, monumente të Londrës dhe makina të shpejta.

Duket sikur ekziston një botë paralele krahas jetës së përditshme në Shqipërinë verilindore. “Zemra ime, mendja ime është në Angli”, tha Albiona Thaçi.

Qeveria britanike thotë se akti i saj i ri i imigracionit do të ndihmojë për t’i dhënë fund kontrabandës ndër-kanale. Ligji, i cili është dënuar nga OKB-ja, i jep qeverisë fuqinë për të dëbuar këdo që vjen ilegalisht edhe nëse janë viktima të trafikimit ose skllavërisë moderne. Britania gjithashtu ka punuar drejtpërdrejt me Shqipërinë për të përshpejtuar kthimet e shtetasve të saj. Se sa këto masa i pengojnë njerëzit në fakt, mbetet për t’u parë.

Blloqet e banesave prej betoni të ulëta të Kukësit, të shoqëruara me minaren e çuditshme, janë grumbulluar në buzë të një liqeni të kaltër depërtues. Nën sipërfaqen e tij të qetë shtrihet qyteti i vjetër i Kukësit, i cili u mbyt kur liqeni u krijua në 1978 për të fuqizuar një digë hidroelektrike. Në vitet e fundit, arkitektura e stilit sovjetik të zonës është ndërthurur me shtëpi krejt të reja, shumë prej tyre të pabanuara. Banorët thonë se ato janë ndërtuar nga njerëz që jetojnë jashtë vendit dhe duan të shfaqin prosperitetin e tyre të ri në shtëpi.

Një qytet që krenohet me një kopje telefonike të kuqe jashtë barit i njëjtë si në Britani. Duket sikur ekziston një botë paralele krahas jetës së përditshme në Shqipërinë verilindore. “Zemra ime, mendja ime është në Angli”, tha Albiona Thaçi, një grua 33-vjeçare, burri i së cilës iku në Britani disa muaj më parë me një varkë të vogël. Ajo kujton disa ditë të tmerrshme gjatë kalimit të tij, kur nuk mundi ta komunikonte: telefoni i kishte rënë në det.

Të gjithë burrat në bllokun e saj të apartamenteve janë në Britani. Gratë dhe të dashurat e tyre e kanë kthyer ndërtesën në një lloj hapësire komunale, duke u futur dhe dalë nga shtëpitë e njëra-tjetrës pa trokitur. Thaçi shpreson se ajo dhe vajzat e saj do të mund të vendosen legalisht në Britani. Është shumë e vështirë për shqiptarët të fitojnë të drejtën për t’u vendosur dhe për të punuar në Britani – por ata mund të marrin viza që i lejojnë të qëndrojnë atje deri në 180 ditë në të njëjtën kohë.

Pas pesë vjetësh, askush nuk do të jetë më këtu. Të gjithë do të jenë në Londër.

Në një fshat pak më larg malit nga Kukësi, vizitova një shtëpi ku jetonin gjashtë gra së bashku në dy ndërtesa ngjitur. Kur u ndala, pesë prej tyre u tronditën nga një video në YouTube që tregonte dhjetëra burra nga fshati duke performuar një valle tradicionale shqiptare në një dasmë në Londër. E takova anëtaren e gjashtë të grupit, Adelie Molla, 22 vjeçe, pranë pusit pranë xhamisë së fshatit ku ajo po mblidhte ujin. Ajo buzëqeshi me entuziazmin e të shoqeve të shtëpisë për “vallen e burrave”. “Ky fshat po zbrazet,” tha ajo. “Këtu ka vetëm të moshuar. Ndoshta pas pesë vjetësh, askush nuk do të jetë më këtu. Të gjithë do të jenë në Londër.”

Këtë vit Besmir Billa provoi diçka të re në përpjekje për të mbajtur nipërit e tij në Kukës: ai krijoi një llogari të tijën TikTok. Video të miqve të tij që ecin nëpër male të gjelbërta, duke mbledhur lule dhe duke përkëdhelur kuaj të egër. “Ideja që kisha është të shpreh diçka të vlefshme. Jo diçka pa kuptim. Mendoj se kjo është diçka që njerëzit në të vërtetë kanë nevojë”, tha Billa.

Në mars Shqipëria festoi ditën e verës 14 marsin. Billa postoi një video në llogarinë e tij në TikTok ku shfaqeshin të rinjtë në Kukës duke u dhënë lule të moshuarve. Në fillim, nipërve të tij “nuk u bënë përshtypje”. Por më pas djali i madh pa shifrat e shikueshmërisë në videon e festivalit të pranverës. Dyzet mijë. Tani për tani, Billa ka vëmendjen e nipërve të tij./ The Ekonomist

 

Fraksion.com