Bjellorusia i afrohet Polonisë dhe BE-së

Nga George Friedman 

Presidenti i Bjellorusisë, Aleksandër Lukashenko mbajti një fjalim javën e kaluar, në të cilin dukej se po i afrohej Perëndimit. Bjellorusia ka qenë një aleat i ngushtë rus prej vitesh; madje mund të konsiderohet një satelit. Në disa raste, rusët kanë përdorur ndikimin politik për të stabilizuar presidencën e Lukashenkos. Pas tentativës për grusht shteti nga Grupi Wagner në qershor, Lukashenko i dha grupit, me miratimin e dukshëm të presidentit rus Vladimir Putin, strehim në Bjellorusi – megjithëse ka prova që shumë prej këtyre trupave janë larguar nga vendi. Pavarësisht vendndodhjes së tyre, Lukashenko është i lidhur ngushtë me Rusinë.

Pika e rëndësishme është se Lukashenko propozoi gjithashtu një drejtim të ri ekonomik për Bjellorusinë, duke thënë:

“Tani ne fitojmë para kryesisht në Lindje: në Rusi, Kinë. Por ne nuk duhet të heqim dorë nga kontaktet me Perëndimin e teknologjisë së lartë. Ata janë afër, Bashkimi Evropian është fqinji ynë. Dhe ne duhet të mbajmë kontakte me ta. Ne jemi gati për këtë, por duhet të kemi parasysh interesat tona. Më besoni se do të vijë koha (duke përdorur termat tuaja profesionale do të thosha se tani po kalojmë një periudhë turbulence) dhe në 2024-2025 do të ketë ndryshime serioze në botë.”

Lukashenko tha gjithashtu se Bjellorusia duhet të bisedojë me polakët dhe se ai i tha kryeministrit të kontaktojë me ta. “Nëse ata duan, ne mund të flasim, të rregullojmë marrëdhëniet tona,” tha ai. “Ne jemi fqinjë, dhe kjo është diçka që nuk mund ta zgjidhni, fqinjët janë dhënë nga Zoti.” Zëvendësministri i Jashtëm i Polonisë u përgjigj duke thënë se nëse Bjellorusia dëshiron të ketë marrëdhënie të mira me Poloninë, duhet të ndalojë sulmet në kufirin e tyre të përbashkët dhe të lirojë të burgosurit polakë nga burgjet bjelloruse.

Në sipërfaqe, komentet e Lukashenkos duken si një përpjekje e kujdesshme për të larguar Bjellorusinë nga varësia e saj e madhe nga Rusia dhe për të balancuar këtë marrëdhënie me BE-në dhe, çuditërisht, Poloninë. Minsku dhe Varshava kanë qenë armiqësore ndaj njëri-tjetrit, duke grumbulluar trupa në kufirin e tyre. Problemi është se është e vështirë të imagjinohet se Rusia do të ishte e gatshme të toleronte këtë hapje ndaj Polonisë, duke pasur parasysh pozicionin e Polonisë për Ukrainën, ndihmën e saj për Kievin dhe shërbimin e saj të gatshëm si një depo armësh për Shtetet e Bashkuara. Një hapje në BE mund të shihet si e dobishme për Rusinë pasi Moska gjithashtu dëshiron lidhje më të forta me bllokun.

Shtrirja e Bjellorusisë në Poloni hap një mundësi tjetër. Lufta ukrainas-ruse po shfaqet gjithnjë e më shumë si një konflikt i ngrirë, një konflikt që asnjëra palë nuk mund ta fitojë, por gjithashtu një konflikt që do të jetë i vështirë për t’u zgjidhur pas gjithë gjakderdhjes nga secila palë. Përfundimi i luftës pa diçka që i ngjan fitores do të ishte jashtëzakonisht problematik. Në të njëjtën kohë, lufta nuk mund të vazhdojë thjesht, pasi secila palë ka kufij në fuqi punëtore, armë dhe mbështetje publike.

Nisur nga kjo, dëshira e shprehur e Lukashenkos për marrëdhënie më të ngushta me Bashkimin Evropian dhe, më e rëndësishmja, me Poloninë mund të jetë diçka që Moska e inkurajoi. Bjellorusia është shumë afër Rusisë dhe ka pasur një rol në luftë, sado i vogël. Mund të jetë e mundur që BE-ja të punojë me Bjellorusinë, dhe nga atje rruga për në Moskë mund të jetë më e lehtë për t’u marrë. Polakët janë një pyetje tjetër. Armiqësia e tyre ndaj Bjellorusisë është thelbësore dhe Polonia mund të kërkojë lëshime të pakontrollueshme nga Minsku. Megjithatë, ekziston një dëshirë në Evropë si kudo tjetër për t’i dhënë fund luftës dhe BE-ja mund ta shohë trokitën e Bjellorusisë në derë si një mënyrë për të përmirësuar marrëdhëniet me Rusinë. Sa i përket Polonisë, ka shumë në Evropë që e shohin qëndrimin e Varshavës për luftën si unik për Poloninë dhe pozicionin e saj gjeografik, dhe jo në interesin e tyre për ta ndjekur. Ata mund ta shpërblejnë Poloninë ose të ushtrojnë presion ndaj saj për të modifikuar pozicionin e saj.

Tendenca ime është ta konsideroj këtë si një gjest të Lukashenkos, i cili mund të përpiqet të luajë rolin e burrit të shtetit. Por duhet të marr parasysh se Bjellorusia ia detyron Putinit pozicionin e saj dhe jetën e mundshme të Lukashenkos. Dhe mbështetja e Lukashenkos në Bjellorusi është e paqartë. Është e vështirë të imagjinohet që ai të marrë një iniciativë diplomatike që nuk miratohet nga Moska. Pra, duke lënë mënjanë reagimin tim të thellë, unë duhet të jem i hapur ndaj mundësisë që kjo të jetë disi një hapje drejt Evropës, me uverturën ndaj Polonisë që është hapi i parë në moderimin e pozicionit të saj ndaj luftës. Nuk do të prisnit një qasje të drejtpërdrejtë, por është e qartë se të gjithë lojtarët po lodhen nga lufta. Kjo përfshin SHBA-në, ku zgjedhjet e vitit 2024 do të kenë një ndikim të madh në qasjen e SHBA-së ndaj konfliktit. Pra, qasja hutuese e Lukashenkos mund të jetë një përpjekje e mbështetur nga Rusia për të vlerësuar lodhjen evropiane nga lufta. Nëse refuzohet, atëherë është vetëm Bjellorusia që do të turpërohet. Nëse kjo duket komplekse, kjo ndodh sepse situata është shumë komplekse dhe po i afrohemi kohës kur palët do të provojnë qasje delikate. Ose kjo është përpjekja e vetë Lukashenkos për të siguruar pavarësinë e Bjellorusisë nga Rusia, të cilën unë me të vërtetë nuk mund ta blej.

Fraksion.com