NATO mbyll 1 miliardë euro në Fondin e Inovacionit: Përfshihen 23 aleatë në nivelet më të larta të qeverisjes, kapitalit sipërmarrës, inovacionit dhe mbrojtjes

Nga MIMOZA GOLIKJA

 

Njëzet e tre aleatë të NATO-s janë bërë zyrtarisht partnerë të kufizuar të Fondit të Inovacionit të NATO-s (NIF), i cili po përgatitet të bëjë investimet e tij fillestare këtë vit. Aleatët pjesëmarrës të NATO-s, (Belgjika, Bullgaria, Çekia, Danimarka, Estonia, Finlanda, Gjermania, Greqia, Hungaria, Islanda, Italia, Letonia, Lituania, Luksemburgu, Holanda, Norvegjia, Polonia, Portugalia, Rumania, Sllovakia, Spanja, Turqia dhe Mbretëria e Bashkuar), kanë mirëpritur gjithashtu interesin e Suedisë për t’u bashkuar me NIF. Por pjesëmarrja e Suedisë do të hyjë në fuqi me pranimin e saj në Traktatin e Atlantikut të Veriut.

Kontributi i Suedisë do t’i shtohet fondit aktual të kapitalit sipërmarrës prej 1 miliard euro, duke rritur kapitalin e investueshëm të Fondit të Inovacionit të NATO-s dhe duke forcuar kapacitetin inovativ në të gjithë Aleancën.

“Si një anëtare e NATO-s, Suedia do të kontribuojë në fuqinë e Aleancës, jo vetëm nëpërmjet vendndodhjes sonë gjeo-strategjike dhe aftësive ushtarake, por edhe nëpërmjet një industrie jetike sigurie dhe mbrojtjeje që promovon inovacionin dhe zhvillimin e teknologjisë së fundit. Kjo mundësohet më tej përmes pjesëmarrjes në Fondin e Inovacionit të NATO-s”, tha Pål Jonson, ministër i Mbrojtjes i Suedisë.

David van Weel, Ndihmës Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s për Sfidat e Sigurisë emergjente, përshëndeti pjesëmarrjen e ardhshme të Suedisë. “Samiti i këtij viti e vendosi Suedinë më tej në rrugën e duhur për t’u bërë vendi i 32-të që do t’i bashkohet Aleancës sonë dhe ky hap historik do t’i hapë rrugën Suedisë për të marrë pjesë në Fondin e Inovacionit të NATO-s dhe për të kontribuar në misionin e saj të rëndësishëm.”, tha ai.

Fondi i Inovacionit të NATO-s është fondi i parë në botë i kapitalit sipërmarrës shumë sovran dhe do të investojë në bizneset fillestare që zhvillojnë zgjidhje teknologjike të fundit, duke shfrytëzuar potencialin për inovacionin tregtar për të adresuar sfidat kritike të mbrojtjes dhe sigurisë. Partnerët e kufizuar të Fondit përfshijnë 23 aleatë të NATO-s në nivelet më të larta të qeverisjes, kapitalit sipërmarrës, inovacionit dhe mbrojtjes. Fondi do të bëjë investime të drejtpërdrejta në bizneset fillestare të vendosura në cilindo nga 23 vendet aleate pjesëmarrëse, si dhe investime indirekte në fondet e teknologjisë së thellë me një ndikim transatlantik. Ai do të sigurojë kapitalin e duhur për të përmbushur nevojat dhe afatet kohore të novatorëve të teknologjisë të thellë dhe për të siguruar një të ardhme të qëndrueshme për 1 miliard qytetarët e Aleancës.

Nevoja e krijimit të Fondit të Inovacionit

Investimi i 1 miliard euro do të kryehet në teknologjinë e thellë për të siguruar të ardhmen e 1 miliard qytetarëve të Aleancës. Fondi i Inovacionit të NATO-s (NIF) u krijua për të plotësuar ekosistemet unike të inovacionit të Aleancës. Talentet aleate dhe kërkimi në Shkencë, Teknologji, Inxhinieri dhe Matematikë (STEM) janë lider në botë, por tregu për të mbështetur inovacionin e thellë të teknologjisë është i pafinancuar. Me NIF, po krijohet një makinë komercializimi si në sektorin privat ashtu edhe në atë publik, duke mbështetur novatorët për të siguruar të ardhmen për 1 miliard qytetarët e Aleancës.

Nga ana tjetër shohim se fokusimi i NIF, është një fond i pavarur i kapitalit sipërmarrës prej 1 miliard eurosh, që mbështet themeluesit ambiciozë që zhvillojnë teknologji në zhvillim dhe përçarës. Mbështetja me ndikim të lartë përfshin inteligjencën artificiale (AI), bioteknologjinë, energjinë dhe shtytjen, prodhimin dhe hapësirën. NIF është i apasionuar pas autonomisë, hipersonikës, materialeve të reja dhe kuantikës kërkon të mbështesë harduerin dhe softuerin më të fundit. Duke u bashkuar rreth teknologjive të reja dhe përçarëse (EDT) të NATO-s, fokusi i NIF do të evoluojë paralelisht me mjedisin e sotëm të shpejtë të inovacionit.

Me një pamje afatgjatë, NIF  ka objektiv të mundësjë teknologjitë transformuese me potencialin për të formësuar sigurinë aleate për dekadat në vijim dhe ka mision thelbësor kërkimin e  zhvillimeve të fundit që zgjidhin sfidat e NATO-s përmes adoptimit në tregjet e mbrojtjes dhe sigurisë; forcimi i kapaciteteve të ekosistemeve aleate të inovacionit; dhe përfundimisht duke nxitur shkallën dhe suksesin e portofolit tonë. 

Përshirja e Suedisë në NIF dhe marrëdhëniet e saj me NATO-n

Aleatët kanë mirëpritur interesin e Suedisë për t’u bashkuar me NIF, por pas anëtarësimit  të saj në NATO. Pas gati 30 vitesh partneritet të ngushtë me NATO-n, Suedia paraqiti letrën e saj zyrtare të aplikimit për t’u anëtarësuar në Aleancë në maj 2022. Partneriteti i Suedisë me NATO-n bazohej historikisht në politikën e saj të mos-angazhimit ushtarak, e cila ndryshoi pas pushtimit të plotë të Rusisë në Ukraina në shkurt 2022. Që nga 5 korriku 2022, Suedia ka qenë një e ftuar zyrtare në NATO, duke marrë pjesë në takime dhe duke koordinuar aktivitetet me aleatët. Ajo do të bëhet një aleat i NATO-s pasi të gjithë aleatët të kenë ratifikuar Protokollin e saj të Anëtarësimit.

Ndërkohë si një vend partner i NATO-s, Suedia zhvillon një dialog politik të hapur dhe të rregullt dhe angazhohet në një gamë të gjerë bashkëpunimi praktik me Aleancën. NATO dhe Suedia bashkëpunojnë në mënyrë aktive në operacionet e mbështetjes së paqes, ushtrohen së bashku dhe shkëmbejnë analiza dhe informacione. NATO ka respektuar plotësisht politikën historike të Suedisë për mos-angazhim ushtarak. Bashkëpunimi filloi kur Suedia iu bashkua programit të Partneritetit për Paqe (PfP) në 1994 dhe Këshillit të Partneritetit Euro-Atlantik (një forum shumëpalësh për dialogun që bashkon të gjithë aleatët dhe vendet partnere në zonën euro-atlantike) në 1997. NATO dhe Suedia kanë fusha të detajuara bashkëpunimi dhe afate kohore në Programin e Bashkëpunimit të Partneritetit Individual të Suedisë (IPCP), i cili është rënë dakord bashkërisht për një periudhë dyvjeçare.

Suedia ka qenë një nga partnerët më aktivë të NATO-s dhe një kontribues i çmuar në Misionin e Mbështetjes Vendimtare të udhëhequr nga NATO në Afganistan, Forcën e Kosovës (KFOR) në Kosovë dhe Misionin e NATO-s në Irak (NMI). Si një “Partner i Mundësisë së Përmirësuar”, (një vend partner që jep kontribute veçanërisht të rëndësishme në operacionet e NATO-s dhe objektivat e tjera të Aleancës ), Suedia ka përjetuar mundësi të zgjeruara për dialog dhe bashkëpunim me aleatët.

Pas pushtimit të plotë të Rusisë në Ukrainë, që filloi në shkurt 2022, Suedia (së bashku me Finlandën) paraqiti më 18 maj 2022 letrën e saj zyrtare të aplikimit për t’u bërë aleate e NATO-s dhe më 4 korrik 2022, pas Samitit të liderëve të NATO-s në Madrid, Suedia dhe Finlanda përfunduan bisedimet e pranimit në selinë e NATO-s dhe 30 aleatët e atëhershëm nënshkruan Protokollet e Aderimit për të dy vendet të nesërmen. Pasi Protokolli i Anëtarësimit të Suedisë të ratifikohet nga të gjitha vendet anëtare të NATO-s sipas procedurave të tyre kombëtare, vendi do të bëhet një aleat i NATO-s. Kurse Finlanda u bashkua me NATO-n më 4 prill 2023 pas përfundimit të procesit të anëtarësimit.

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg ka theksuar rëndësinë që edhe Suedia t’i bashkohet Aleancës sa më shpejt të jetë e mundur. Pasi Protokolli i Anëtarësimit të Suedisë të ratifikohet nga të gjitha vendet anëtare të NATO-s sipas procedurave të tyre kombëtare, vendi do të bëhet gjithashtu një aleat i NATO-s.

NATO dhe Suedia prej kohësh ndajnë vlera të përbashkëta. Si një nga partnerët më të ngushtë të NATO-s, bashkëpunimi i Suedisë me Aleancën ka qenë reciprokisht i dobishëm dhe përfshin, Ndërtimin e aftësive dhe ndërveprimit; Mbështetje për operacionet dhe misionet e udhëhequra nga NATO; si dhe  një bashkëpunim edhe më të gjerë. 

Ndërtimi i aftësive dhe ndërveprimit 

Suedia mori pjesë në Procesin e Planifikimit dhe Rishikimit të PfP-së (PARP), i cili i ndihmon vendet të zhvillojnë aftësitë e tyre ushtarake dhe rrit ndërveprimin midis forcave aleate dhe partnere. Suedia mori pjesë në Konceptin e Kapaciteteve Operacionale të NATO-s (OCC), i cili përdor një program vlerësimi dhe reagimi për të zhvilluar dhe trajnuar njësitë partnere tokësore, detare, ajrore ose të Forcave të Operacioneve Speciale që kërkojnë të përmbushin standardet e NATO-s. Suedia mori pjesë në stërvitje të shumta të PfP-së dhe gjithashtu në stërvitjet e Koalicionit Kibernetik të NATO-s. Suedia po bashkëpunon me disa vende të tjera për të zhvilluar një forcë shumëkombëshe të reagimit të shpejtë për operacionet e mbështetjes së paqes të udhëhequra nga Bashkimi Evropian (BE). Duke filluar nga viti 2014, nën Iniciativën e Ndërveprueshmërisë së Partneritetit, Suedia mori pjesë në Platformën e Ndërveprueshmërisë, e cila bashkon aleatët me partnerë të përzgjedhur që janë kontribues aktivë në operacionet e NATO-s. Suedia merr pjesë në iniciativën Strategic Lift Capability (SAC). Roli i Suedisë në trajnimin e forcave të vendeve partnere të NATO-s vlerësohet shumë nga Aleatët. Qendra Ndërkombëtare e Forcave të Armatosura Suedeze (SWEDINT) ofron stërvitje dhe trajnime me fokus në ndihmën humanitare, shërbimet e shpëtimit, operacionet e mbështetjes së paqes, gatishmërinë civile dhe kontrollin demokratik të forcave të armatosura. Qendra Nordike për Çështjet Gjinore në Operacionet Ushtarake ndodhet gjithashtu në SWEDINT. Suedia ka lidhje të ngushta me vendet e tjera nordike dhe merr pjesë në Bashkëpunimin e Mbrojtjes Nordike (NORDEFCO), një nismë rajonale e mbrojtjes që promovon bashkëpunimin midis forcave të armatosura nordike. 

Mbështetje për operacionet dhe misionet e udhëhequra nga NATO

Suedia së pari kontribuoi në një operacion të udhëhequr nga NATO në 1995 kur dërgoi një batalion në forcën paqeruajtëse të udhëhequr nga NATO në Bosnje dhe Hercegovinë. Suedia ka mbështetur forcën paqeruajtëse të udhëhequr nga NATO në Kosovë (KFOR) që nga viti 1999.

Personeli suedez punoi së bashku me forcat aleate si pjesë e Forcës Ndërkombëtare të Asistencës për Sigurinë (ISAF) në Afganistan nga viti 2003 deri në përfundimin e misionit të ISAF-it në 2014. Suedia gjithashtu mbështeti Misionin e Mbështetjes Vendimtare (RSM) për të trajnuar, ndihmuar dhe këshilluar më tej forcat dhe institucionet afgane të sigurisë deri në përfundimin e tij në shtator 2021. Suedia kontribuoi mbi 13 milionë USD në Fondin e Mirëbesimit të Ushtrisë Kombëtare Afganistan. Në prill 2011, Suedia kontribuoi në Operacionin Mbrojtësi i Unifikuar (OUP), operacioni ushtarak i NATO-s në Libi sipas Rezolutës së Këshillit të Sigurimit të OKB-së 1970 dhe 1973. Suedia gjithashtu merr pjesë në Misionin e NATO-s në Irak (NMI), misionin këshillues dhe për ndërtimin e kapaciteteve të NATO-s në Irak. Suedia mori pjesë në Forcën e zgjeruar të Reagimit të NATO-s (NRF) në një rol plotësues dhe subjekt i vendimeve kombëtare. Për më tepër, Suedia ka nënshkruar një memorandum mirëkuptimi për Mbështetjen e Vendit Pritës, i cili, në varësi të një vendimi kombëtar, lejon mbështetjen logjistike për forcat aleate të vendosura në ose në tranzit përmes territorit të saj gjatë stërvitjeve ose në një krizë.

Bashkëpunim më i gjerë

Suedia është angazhuar me Komitetin e Rezistencës së NATO-s dhe bashkëpunon me aleatët për vlerësimet rajonale, mbrojtjen kritike të infrastrukturës dhe ofrimin e mbështetjes në trajtimin e pasojave të një aksidenti ose fatkeqësie të madhe në zonën Euro-Atlantike.

Suedia ka marrë pjesë në stërvitje të shumta të NATO-s për menaxhimin e krizave dhe burimet civile suedeze janë renditur në Qendrën Euro-Atlantike të Koordinimit të Reagimit ndaj Fatkeqësive (EADRCC), duke përfshirë ekipet e kërkim-shpëtimit, ekspertët mjekësorë dhe njësitë e mbrojtjes dhe dekontaminimit. Suedia kryen rregullisht ushtrime të mëdha multifunksionale policore civilo-ushtarake (stërvitjet Viking), të cilat përfshijnë shumë vende të tjera si dhe pjesëmarrës nga organizatat ndërkombëtare, organizatat joqeveritare dhe agjencitë.

Nën Programin e NATO-s Shkencë për Paqe dhe Siguri (SPS), shkencëtarët suedezë po kontribuojnë aktivisht në një numër aktivitetesh që kanë të bëjnë me mbrojtjen kundër terrorizmit, kimike, biologjike, radiologjike dhe bërthamore (CBRN) dhe sigurinë mjedisore. Veçanërisht, ekspertë nga Suedia janë të përfshirë në një projekt nga lart-poshtë me objektivin kryesor të ndërtimit të kapaciteteve afatgjata për vlerësimin e programeve për të luftuar ekstremizmin e dhunshëm.

Suedia mbështet në mënyrë aktive zbatimin e Rezolutës 1325 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së për Gratë, Paqen dhe Sigurinë (WPS), dhe që nga viti 2012 ka pritur Qendrën Nordike për Gjinore në Operacionet Ushtarake në Qendrën Ndërkombëtare të Forcave të Armatosura Suedeze, për të siguruar që perspektivat gjinore të vazhdojnë të të integrohen në operacionet ushtarake. Suedia ka mbështetur një sërë projektesh të Fondit të Mirëbesimit të NATO-s në vendet partnere, të fokusuara në fusha të tilla si trajnimi dhe vlerësimi i njësive ushtarake; rehabilitimi mjekësor i personelit ushtarak të lënduar; asgjësimi dhe luftimi i mjeteve shpërthyese të improvizuara; dhe zhvillimin profesional të punonjësve të sektorit të sigurisë./gazeta “Ushtria”

Fraksion.com