E djathta në Greqi para zgjedhjeve

Pak para zgjedhjeve në Greqi ka shumë trazira në kampin e të djathtës ekstremiste. 50 lista kanë aplikuar për të marrë pjesë në zgjedhjet e ardhshme, 15 prej tyre me qëndrime më djathtiste se partia konservatore në pushtet Nea Dimokratia. Por jo të gjithë u lejuan të marrin pjesë. Midis atyre që u ndalohet kandidimi është partia më e shquar e ekstremit të djathtë, lista Ethniko Komma-Ellines (Grekët e Partisë Kombëtare). Ajo u themelua nga ish-deputeti Ilias Kasidiaris, i cili ishte futur në parlament në listën e partisë neofashiste Agimi i Artë dhe prej kohësh është shpallur si lideri i saj i ardhshëm.

Mohuesi i antisemitizmit dhe i Holokaustit, i cili ka një tatuazh të kryqit nazist në krahun e tij, u dënua me 13 vjet e 6 muaj burg në tetor 2020 për drejtimin e një organizate kriminale. Por kjo nuk e pengon atë të komunikojë me mbështetësit e tij nga burgu, të krijojë entuziazëm për partinë e tij dhe të shpërndajë video në YouTube.

Gjykata e Lartë përjashton ekstremistët e krahut të djathtë

Por në fillim të majit 2023, Gjykata e Lartë greke prishi ambiciet e Kasidiaris dhe e përjashtoi partinë e tij nga zgjedhjet. Vendimi prej 400 faqesh dokumenton gjerësisht seIlias Kasidiaris u dënua për drejtimin e një organizate kriminale që e ndalon të marrë pjesë në procesin zgjedhor. Ai gjithashtu bën thirrje për përdorimin e forcës, promovon politika që nuk respektojnë demokracinë dhe synojnë të dobësojnë dhe shkatërrojnë shtetin demokratik dhe shtetin e së drejtës, arsyetuan gjyqtarët.

Është hera e parë që nga viti 1974 që Gjykata e Lartë ndalon një parti të marrë pjesë në zgjedhje për arsye thelbësore dhe jo formale.

Neonazistët mbeten jashtë

Pas këtij vendimi, një gjë është e qartë: asnjë parti militante ekstremiste e djathtë nuk do të hyjë në parlament. Sepse përveç Etniko Komma Ellines, nga zgjedhjet u përjashtuan edhe trembëdhjetë parti të tjera, disa prej tyre edhe nga spektri politik i djathtë.

“Një pasardhës i Agimit të Artë nuk do të ulet në parlamentin e ardhshëm. Por kjo nuk do të thotë se nuk ka më kërkesë për një parti të tillë të ekstremit të djathtë. Votuesit janë aty,” shpjegon Vassiliki, profesor i shkencave politike në Universitetin Panteion në Athinë Georgiadou.

Eksperti i partive ekstremiste të krahut të djathtë pret që disa nga këta votues tani do të qëndrojnë në shtëpi, disa do të kërkojnë parti të tjera të ndara ekstremiste të krahut të djathtë që janë afër ideve të tyre. Të paktën tre prej tyre nuk u pranuan, por për arsye thjesht formale, p.sh. sepse kopjonin pjesë të emrave të njëri-tjetrit. Në spektrin e djathtë, të gjithë duan të quhen “helenë” dhe “patriotikë”, dhe të gjithë përpiqen të fitojnë vota me slogane kundër emigrantëve dhe kundër çdo dialogu me Turqinë.

E vetmja parti ‘helene’ që ka mbetur në garë dhe e aftë të kapërcejë pengesën e tre përqindëshit është Elliniki Lisi (Zgjidhja Greke) e Kyriakos Velopoulos.

Një shitës televizorësh bën politikë

Elliniki Lisi është deputete e parlamentit grek që nga viti 2019 dhe ndan shumë ngjashmëri me Alternativën për Gjermaninë (AfD). “Partia e Velopulos i përket familjes së partive radikale populiste ekstreme të djathta që kundërshtojnë emigracionin, multikulturalizmin dhe globalizimin,” shpjegon politologu Georgiadou.

Velopoulos e paraqet veten si një euroskeptik konservator. Në çështjet ekonomike ai qëndron për tregun e lirë, por edhe për një shtet të fortë social. Elliniki Lisi është e angazhuar për të mbështetur shtresat e ulëta shoqërore, por vetëm për grekët, jo për emigrantët.

Velopoulos e filloi karrierën e tij politike në Trash-TV, duke shitur gjithçka, nga pomadat që shërojnë çdo sëmundje deri tek ato që supozohet se janë letra nga Jezu Krishti. Ai ende shet vajrat e tij në disa kanale televizive, por tani pa korrespondencë të shenjtë. Gjatë pandemisë, ai madje pretendoi se pomadat e tij ishin efektive kundër Covid19 dhe se për këtë arsye nuk kishte nevojë të vaksinohej. Velopoulos nuk e fshehu kurrë as admirimin e tij për vëllezërit e mëdhenj ortodoksë në Rusi. Ai ka qenë në parlament për 15 vjet, fillimisht si anëtar i partisë ekstremiste të djathtë LAOS, e cila tani praktikisht është shkrirë me Nea Dimokratia në pushtet dhe ka sjellë tre ministra të rëndësishëm në qeverinë e Mitsotakisit. Në vitin 2016 ai themeloi partinë e tij.

Lufta për krahun e djathtë

Në spektrin e partisë së krahut të djathtë, Velopoulos është aktualisht rivali më i madh i Nea Dimokratia. Çdo votë që ai merr do t’i mungojë partisë së Kyriakos Mitsotakis. Pra, është e rëndësishme që ND të fitojë shumë konservatorë. Gjithashtu me ndihmën e çështjes së refugjatëve.

Që nga viti 2020, kryeministri Mitsotakis është paraqitur si ai është personi që mbron kufijtë e Greqisë dhe Evropës kundër “pushtimit të emigrantëve”. Pak para zgjedhjeve, ai e kishte fotografuar veten përballë gardhit në lumin Evros në kufirin me Turqinë – ngjashëm si Donald Trump përballë gardhit në kufirin SHBA-Meksikë. Përveç kësaj, kreu i qeverisë vendosi të kandidojë për postin në rajonin e Evros. Mbrojtja e kufijve është prioriteti i tij. A mund ta përdorë këtë taktikë për të vjedhur votuesit nga Velopulos?

“Fotografia e Mitsotakis pranë gardhit në Evros padyshim luan një rol,” thotë Vassiliki Georgiadou. Megjithatë, profesori është i bindur se ky mesazh i Mitsotakis nuk tërheq vetëm votuesit e djathtë, por edhe një pjesë të madhe të elektoratit grek. “Jo vetëm votuesit konservatorë dhe me orientim nacionalist kanë një qëndrim negativ ndaj emigracionit,” shpjegon ajo. Është një qëndrim që është vendosur fort që nga vitet 1990. “Edhe pse tani në vendin tonë jetojnë emigrantë shqiptarë të brezit të tretë, nga sondazhet shohim se pakënaqësia antishqiptare ka një jehonë të gjerë në shoqërinë greke”./DW