Libani po shkon drejt luftës civile

Nga Hilal Khashan 

 

Të krishterët libanezë janë gjithnjë e më antagonistë ndaj popullsisë së madhe të refugjatëve sirianë të vendit.

Shumë libanezë, veçanërisht të krishterë maronitë, janë bërë gjithnjë e më të kujdesshëm për praninë e refugjatëve sirianë në Liban. Që nga viti 2011, kur sirianët filluan të largoheshin nga vendi i tyre për t’i shpëtuar dhunës në rritje, qeveria në Damask ose ka shkatërruar shtëpitë e shumë refugjatëve ose ua ka dhënë atyre besnikëve të Asadit. Shumë në Liban tani kanë frikë se refugjatët nuk do të kthehen në Siri dhe mund të krijojnë një çekuilibër në demografinë e pasigurt të vendit. Ky është veçanërisht një shqetësim për komunitetin e krishterë të Libanit, i cili po ngopet gjithnjë e më shumë me jo vetëm çështjen e refugjatëve sirianë, por edhe me dominimin e Hezbollahut në vendin e tyre. Lëvizja Patriotike e Krishterë e Lirë ka bërë thirrje për decentralizim më të madh, duke kërkuar që zonat me shumicë të krishterë të lejohen të administrojnë veten në mënyrë autonome.

Mes këtyre kushteve, tensionet midis grupeve të ndryshme demografike të Libanit janë rritur. Një disident i shquar sirian u bëri thirrje refugjatëve sirianë në Liban që të marrin armët për të bllokuar çdo përpjekje për dëbim me forcë. Një analist politik libanez u përgjigj duke thënë se libanezët do ta pastrojnë vendin e tyre nga refugjatët kur të jetë koha e duhur. Perspektivat për dhunë midis të krishterëve libanezë dhe refugjatëve sirianë po rriten, pasi shumë të krishterë besojnë se nuk mund të arrijnë autonomi pa një konfrontim ushtarak, i cili mund të bindë Perëndimin të mbështesë kërkesat e tyre.

Sirianët në Liban

Edhe para se të shpërthente lufta civile siriane në vitin 2011, sirianët ishin të pranishëm në shumë pjesë të Libanit, duke përfshirë zonat e krishtera. Shumë sirianë mbërritën në vend pas përfundimit të luftës civile të Libanit në vitin 1989, në kërkim të punës. Libanezët përfituan shumë nga punëtorët sirianë, sepse shumica e libanezëve hezitonin të bënin punë manuale, në të cilën sirianët në përgjithësi ishin më të mirë gjithsesi.

Politika e Libanit për refugjatët ka ndryshuar me kalimin e kohës. Vendi nuk e ratifikoi Konventën e OKB-së për Refugjatët e vitit 1951, edhe pse ajo mbështeti me zjarr një rezolutë të Asamblesë së Përgjithshme të KB të vitit 1946 për të mbrojtur refugjatët dhe personat e zhvendosur. Qeveria e ndryshoi politikën e saj të refugjatëve pas fluksit të palestinezëve kryesisht myslimanë në vitin 1948, duke zgjedhur në vend të kësaj të ruajë ekuilibrin e pasigurt sektar të Libanit. Libani priti më shumë se 100,000 refugjatë palestinezë dhe ajo që qeveria priste të ishte një marrëveshje e përkohshme u shndërrua në një situatë të përhershme.

Pas fillimit të luftës civile në Siri, refugjatët filluan të mbërrinin shpejt në Liban në një numër të madh, duke çuar në tensione mes tyre dhe popullatës lokale. Qeveria në Bejrut nuk u përpoq të ndihmonte refugjatët dhe në vend të kësaj u përpoq të parandalonte që ndihma e OKB-së të arrinte tek ata. Ai gjithashtu vendosi kufizime të ashpra në pikat kufitare për të parandaluar hyrjen e më shumë sirianëve në Liban. Këto masa kufizuese nuk arritën të ndalonin refugjatët, të cilët në vend të kësaj përdorën kalimet e paligjshme. Ata u drejtuan për në zonat e vendit ku ndiheshin të sigurt, duke u vendosur në pjesë të Libanit që kundërshtonin regjimin sirian (d.m.th., zonat sunite, druze dhe forcat libaneze). Në valët e mëvonshme të fluksit, ata kërkuan strehim edhe në pjesët e krishtera të vendit.

Refugjatët Sirianë në Liban, që nga 31 dhjetor 2022

Shumë refugjatë sirianë jetojnë në kampe që u mungojnë kërkesat minimale të sigurisë dhe shëndetit publik, në tenda të rrënuara të përmbytura me ujë të ndenjur në verë dhe të shkulura nga erërat me dëborë në dimër, pa ngrohje apo veshje të përshtatshme. Komisioneri i Lartë i OKB-së për Refugjatët vendosi kohët e fundit të heqë rreth 35,000 familje siriane nga lista e ndihmës ushqimore dhe financiare, edhe pse kushtet komplekse ekonomike dhe financiare të Libanit i shtynë rreth 90 për qind të tyre në varfëri të tmerrshme. Ata po përjetojnë gjithashtu presione në rritje nga autoritetet libaneze, të cilat këmbëngulin në riatdhesimin e tyre, pavarësisht kundërshtimit ndërkombëtar. Këtë vit, përqindja e familjeve siriane që përfitonin nga programet e ndihmës së OKB-së u ul në rreth 15 për qind.

Për sirianët në Liban, kjo situatë ka rezultuar në pasiguri ushqimore, rritje të shkallës së martesave të fëmijëve, largimin e fëmijëve nga shkolla dhe akses të dobët në kujdesin shëndetësor. Për t’ia dalë mbanë, ata i janë drejtuar lypjes, pranimit të punëve me rrezikshmëri të lartë, punës së fëmijëve dhe madje edhe prostitucionit në raste ekstreme. Shumica e familjeve që merrnin para nga UNHCR për të siguruar ngrohjen në dimër, i përdornin ato për të blerë ushqime dhe për të marrë me qira tenda, duke zgjedhur të qëndronin ngrohtë duke djegur plastikë, rroba dhe këpucë të vjetra ose duke mbledhur dru të mbetur nga rrugët.

Shqetësimet e të krishterëve

Qeveria libaneze nuk ofron ndihmë për refugjatët sirianë, ashtu siç refuzoi të mbajë asnjë përgjegjësi për refugjatët palestinezë. Pothuajse e gjithë mbështetja për refugjatët dhe libanezët më të varfër vjen nga Agjencia e SHBA për Zhvillim Ndërkombëtar, Menaxhimi i Krizave të Bashkimit Evropian dhe Programi Botëror i Ushqimit i OKB-së. Ndihma nga këto grupe parandalon urinë, por jo kequshqyerjen, e cila është ende e përhapur, veçanërisht tek fëmijët. Libanezët e të gjitha sekteve ankohen se sirianët janë bërë një barrë e madhe për vendin e tyre dhe po përkeqësojnë krizën e tij ekonomike, veçanërisht tani që ata duhet të ndajnë burimet e pakta në arsim, kujdes mjekësor dhe shërbime komunale. Maronitët, megjithatë, morën drejtimin në dëbimin e refugjatëve sirianë nga pjesët e vendit që dominojnë.

Shumica e sirianëve në Liban janë sunitë. Maronitët i frikësohen ndikimit që prania e tyre mund të ketë në demografinë e Libanit, e cila tashmë anon shumë kundër të krishterëve. Frika e tyre është e ngjashme me shqetësimet që të krishterët libanezë shprehin ndaj palestinezëve. Edhe partitë e krishtera kundër Asadit po përdorin retorikën kundër refugjatëve për të fituar mbi zonat e tyre elektorale. Shumë të krishterë i shohin refugjatët sirianë si një rrezik real, duke paralajmëruar për një bombë me sahat gati të shpërthejë. Në këtë atmosferë të tensionuar, një kundërshtar i regjimit të Asadit u bëri thirrje sirianëve në Liban të armatosen për të mbrojtur kampet dhe jetën e tyre.

Shpërndarja e Grupeve Fetare në Liban

Të krishterët libanezë janë të shqetësuar për zvogëlimin e numrit të tyre në krahasim me popullsinë myslimane që po rritet me shpejtësi. Sipas Statistikave të Libanit, e cila kreu një regjistrim zyrtar vitin e kaluar, të krishterët përbënin më së shumti 32 për qind të popullsisë totale të vendit prej 4.6 milionë banorësh. Regjistrimi i vetëm në Liban i kryer nga francezët tregoi se të krishterët, duke përfshirë emigrantët, përfaqësonin 55 për qind të popullsisë në vitin 1932. Ndërkohë, 2 milionë refugjatë sirianë kanë mbërritur në Liban që nga viti 2011 dhe 350,000 refugjatë palestinezë që nga viti 1948, viti i themelimit të Izraelit. Shumica dërrmuese e refugjatëve sirianë dhe palestinezë janë myslimanë sunitë, gjë që ka destabilizuar sistemin politik të Libanit, i cili u ndërtua mbi ekuilibrin sektar.

Pavarësisht nga përkatësia e tyre sektare, shumë libanezë i kanë përdorur sirianët si një kok turku për shkrirjen ekonomike të vendit të tyre, pavarësisht se e dinin se keqmenaxhimi dhe korrupsioni i qeverisë shkaktuan kolapsin e sektorit bankar, duke bërë që shumë të humbasin kursimet e tyre të jetës. Politikanët injorojnë qëllimisht faktin se shumica e parave të Libanit vijnë nga vendet donatore dhe organizatat që ofrojnë ndihmë për sirianët. Këto para stimulojnë ekonominë e plogësht dhe parandalojnë kolapsin e saj total. Por kur libanezët shohin se refugjatët sirianë po marrin ndihmë të huaj, kjo krijon xhelozi tek vendasit. Kriza ekonomike e vendit ka zhdukur klasën e mesme dhe ata që jetojnë në varfëri janë bërë edhe më të varfër. Ky realitet ka përkeqësuar tensionet midis popullatës lokale dhe refugjatëve edhe në vendet që fillimisht përqafuan sirianë.

Refugjatët u janë nënshtruar padrejtësive të përhapura në Liban. Raportimet për vrasje, rrahje, përdhunime, dëbime dhe akte të tjera të neveritshme janë bërë të zakonshme. Shumë qytete dhe qyteza vendosën shtetrrethim për sirianët nga perëndimi deri në lindjen e diellit. Autoritetet libaneze kanë dështuar të veprojnë kur janë kryer krime kundër refugjatëve. Komunat e krishtera dëbuan me forcë refugjatët myslimanë nga zonat e tyre, ndërsa lejuan refugjatët e krishterë sirianë dhe irakianë të qëndronin. Qeveria libaneze ka refuzuar të mbrojë të drejtat e refugjatëve ose të mbajë përgjegjës ata që i sulmojnë ata. Në vend të kësaj, forcat e sigurisë shpesh morën pjesë në këto sulme. Qeveria gjithashtu refuzoi të krijonte kampe refugjatësh, siç bënë Turqia dhe Jordania, në mënyrë që ata të mos bëheshin vendbanime të përhershme, siç ndodhi me refugjatët palestinezë pas vitit 1948.

Qeveria e Libanit dhe partitë politike në konflikt kanë refuzuar të mbajnë Hezbollahun përgjegjës për përfshirjen e tij në luftën siriane. Meqenëse ata nuk mund të luftojnë Hezbollahun, ata e drejtojnë zemërimin e tyre te viktimat e tij. Ekziston një dëshirë e fortë në mesin e të krishterëve në Liban për një sistem të decentralizuar, i cili do t’i lejojë ata të marrin vendime që ndikojnë në jetën e tyre pa u shqetësuar për Hezbollahun ose refugjatët palestinezë dhe sirianë. Përpjekja e tyre për të tërhequr Evropën në luftën civile libaneze dështoi në vitin 1975. Por për disa, ajo që nuk mundën të arrinin në 1975 duket sot e realizueshme./GPF

 

Fraksion.com