Rusi-Kinë – Një aleancë e re strategjike që duhet të shqetësojë perëndimin?

Nga Mimoza Golikja

 

Teksa dy autokratët shkëmbenin nderime dhe drekonin në një tryezë me thëllëza, mish dreri, salmon të bardhë siberian dhe sherbet, Kina dhe Rusia dukej se ngjallnin kompaktin antiperëndimor që SHBA-ja kishte theksuar prej kohësh.

Vizita shtetërore e liderit kinez Xi Jinping këtë javë te miku i tij, presidenti Vladimir Putin, erdhi në një moment kritik të luftës prej një viti të Rusisë në Ukrainë dhe të shfaqjes së Pekinit si një fuqi e madhe, ndikimi i së cilës tani shtrihet shumë përtej Azisë.

E gjithë vizita është thyer përmes një prizmi të antagonizmit të ndërsjellë të të dy vendeve ndaj Shteteve të Bashkuara. Dhe në çdo hap, Uashingtoni, duke parë ashpër nga ana tjetër, ka nënçmuar idenë e Kinës si një paqebërës në Ukrainë, duke akuzuar gjithashtu presidentin Xi se i ofronte mbulesë diplomatike një lideri rus, i cili sapo u citua për krime lufte nga Gjykata Penale Ndërkombëtare. Por nëse Kina dhe Rusia kanë krijuar me të vërtetë një lloj fronti të bashkuar anti-SHBA, për të cilin prej kohësh po e theksojnë profesionistët e politikës së jashtme të Uashingtonit,  duket e dyshimtë.

E megjithatë Shtetet e Bashkuara tani kanë një sfidë serioze të politikës së jashtme të tyre. Shtetet e Bashkuara po përgatiten njëkohësisht për atë që shumë ekspertë paralajmërojnë se mund të shndërrohet në një Luftë të Ftohtë me Kinën dhe të zhvillojnë një luftë me përfaqësues në Ukrainë me armikun e saj në versionin e shekullit të 20-të të asaj përballjeje. Dhe Kina dhe Rusia, së bashku, kanë më shumë kapacitet për të frustruar qëllimet amerikane në Ukrainë dhe gjetkë.

Xi dhe Putin janë të bashkuar për një prioritet thelbësor të politikës së jashtme, diskreditimin dhe madje çmontimin e një rendi botëror që ata besojnë se është ndërtuar mbi hipokrizinë perëndimore dhe u mohon atyre respektin e duhur si fuqi të mëdha globale. Kjo pakënaqësi është në mendjen e Putinit që kur u shemb Bashkimi Sovjetik dhe ai është përpjekur për vite të tëra të riformojë sistemin ndërkombëtar. Por sipas strategjisë së sigurisë kombëtare të Bidenit, Kina është konkurrenti i vetëm i SHBA-së me “fuqinë ekonomike, diplomatike, ushtarake dhe teknologjike” për të riformuar atë rend.

Në terma afatshkurtër, propozimi 12-pikësh i paqes i Kinës për luftën në Ukrainë bie kryesisht në kundërshtim me qëllimet e SHBA-së për të ndëshkuar Moskën për pushtimin e saj të paprovokuar, megjithëse duket se ka pak shanse për të fituar tërheqjen e Kievit, pasi do t’i jepte Putinit, pjesë të territorit të Ukrainës. Një plan i veçantë paqeje i propozuar nga presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, i cili do të përfshinte një traktat përfundimtar paqeje me Moskën dhe një gjykatë speciale për krimet e dyshuara të luftës ruse, nuk u diskutua mes Putinit dhe Xi të martën, njoftoi Kremlini.

Por edhe nëse Kina nuk pranon atë që SHBA thotë se “janë kërkesat ruse për armë vdekjeprurëse”, zgjerimi i lidhjeve ekonomike dhe tregtare të vendit me Moskën mund ta ndihmojë Putinin të qëndrojë në luftë për shumë më gjatë. Një konflikt rraskapitës jo vetëm që mund “të thajë” fuqinë njerëzore ushtarake të Ukrainës, por gjithashtu mund “të testojë vendosmërinë e SHBA-së dhe shteteve aleate për të vazhduar financimin e rezistencës së Kievit dhe për të hapur llojin e ndarjeve politike perëndimore mbi luftën që tashmë po shfaqet në zgjedhjet presidenciale republikane”, sipas ekspertëve. Dhe nëse Uashingtoni mbetet thellësisht i përkushtuar në Ukrainë dhe “shterron rezervat e tij të municionit dhe armatimit, për shembull, ai mund të jetë më pak i fokusuar në atë që mund të jetë një përleshje brezash me Kinën në Azi”, përsëri sipas ekspertëve , kjo do t’i përshtatej mirë Pekinit.

Për të shpuar koreografinë e unitetit në Moskë këtë javë, Shtëpia e Bardhë ngriti një kundërofensivë për marrëdhëniet me publikun gjatë takimit Xi-Putin. Dhe ajo përforcoi mbështetjen e saj shumë miliardë dollarëshe për qeverinë e Zelensky duke njoftuar të martën vendosjen më herët se sa pritej të sistemeve të mbrojtjes raketore amerikane Patriot. Ukrainasit po mësojnë të përdorin sistemet në Fort Sill, Oklahoma, ku burrat dhe gratë e moshës 19 deri në 67 vjeç po stërviten nga ora 7 e mëngjesit deri në 6 pasdite, gjashtë ditë në javë, për 10 javë, u raportua në mediat ndërkombëtare. “SHBA do të përshpejtojë gjithashtu kohën që duhet për të dërguar tanke Abrams në Ukrainë duke dërguar modele më të vjetra”, thanë të martën dy zyrtarë amerikanë.

Qëllimi amerikan këtu është i qartë, “të demonstrojë se ndërsa Putini mund të mirëpresë Xi-në dhe të kërkojë më shumë mbështetje për luftën e tij brutale, Perëndimi nuk po zmbrapset në mbështetjen e tij për Ukrainën në një konflikt që Biden e ka portretizuar si jetik për shpëtimin e demokracisë globale nga autokratët”.

Konkurrenca globale

Por rivaliteti i SHBA-së dhe Kinës po luhet në një skenë shumë më të gjerë globale, një skenë ku Rusia, pavarësisht ndikimit të saj të zvogëluar global, mund të jetë gjithashtu një aleat i dobishëm për Kinën.

Presidenti Xi nuk bëri asnjë përpjekje për të fshehur se udhëtimi i tij në Moskë ishte në shërbim të dobësimit të fuqisë amerikane dhe perëndimore. Para se të largohej, ai paralajmëroi në një deklaratë se “bota jonë po përballet me sfida komplekse dhe të ndërthurura tradicionale dhe jotradicionale të sigurisë, duke dëmtuar akte hegjemonie, dominimi dhe ngacmimi”, gjuhë e rezervuar zakonisht për Uashingtonin.

John Kirby, koordinatori i Këshillit të Sigurisë Kombëtare për komunikimet strategjike, parashtroi aksionet strategjike në mënyrë më të përmbledhur në një intervistë për mediat amerikane të martën.

“Ky është një bashkëpunim i komoditetit, jo i dashurisë, jo i dashurisë … ku ato ndërthuren po tërhiqen kundër Shteteve të Bashkuara dhe ndikimit tonë në mbarë botën,” tha Kirby. “Ata do të donin të ndryshonin rregullat e lojës dhe tek njëri-tjetri, ata shohin një fletë të dobishme.”

Modeli kinez i kapitalizmit autoritar si bazë për një sistem të ri global mund të rezultojë tërheqës për disa shtete anembanë botës, pasi ajo kërkon të ndërtojë lidhje në Afrikë, Amerikën Qendrore dhe gjetkë. Disa vende në “jugun global”, si Afrika e Jugut për shembull, ndajnë antipatinë e Kinës për disa nga politikat e ndjekura nga SHBA dhe aleatët e saj.

Ish-ambasadori i SHBA-së në Pekin, Gary Locke, tha të martën se bisedimet Xi dhe Putin kishin rrënjë në armiqësinë e ndërsjellë të të dy vendeve ndaj fuqisë së SHBA-së. “Kina po përpiqet të paraqesë veten si një lloj force e re, duke u ngritur kundër fuqive perëndimore ose rendit perëndimor. Kina dhe shumë nga këto vende të tjera që po dalin shumë më të fortë ekonomikisht dhe politikisht mendojnë se duhet t’u përmbahen rregullave të bëra nga Shtetet e Bashkuara dhe disa nga vendet evropiane”, tha ai në një intervistë mediatike. “Dhe ata mendojnë se duhet të thonë fjalën në të ashtuquajturat akte nënligjore të vendit. Dhe ata me të vërtetë e indinjojnë ashpërsinë dhe dominimin e Shteteve të Bashkuara dhe vendeve evropiane për sa i përket kaq shumë çështjeve botërore.”

Por në të njëjtën kohë, ambiciet kineze dhe ruse do të përballen me një sfidë nga fakti se aleanca perëndimore është më e shëndetshme se sa ka qenë për vite me radhë nën udhëheqjen unifikuese të Biden që nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia.

Miqësia Rusi-Kinë mund të jetë gjithashtu më pak thelbësore sesa mund të sugjerojë madhështia e Kremlinit. Nuk kishte asnjë shenjë nga samiti i Kremlinit se Xi ose ishte zotuar të jepte mbështetjen e tij të plotë pas Putinit duke armatosur forcat ruse në Ukrainë ose se ai e kishte bindur udhëheqësin rus të largohej nga rruga e tij e pamëshirshme në një mënyrë që mund të legjitimonte statusin e tij si paqebërës, vërejtën ekspertët. Dhe duke pasur parasysh se modeli Kinë-Rusi mbështetet në autokraci dhe frikësim, dhe se Moska po bëhet gjithnjë e më e keqe dhe qasja nacionaliste e Kinës ka shqetësuar gjithashtu disa fuqi më të vogla, ka arsye për të vënë në pikëpyetje se sa efektive mund të jetë një ofensivë e përbashkët diplomatike globale.

 Një makth i tmerrshëm gjeopolitik

Ideja e një aleance strategjike Rusi-Kinë ka preokupuar prej kohësh politikëbërësit amerikanë. Hapja e administratës së Nixon-it në Pekin në vitet 1970 ishte e bazuar pjesërisht në ndarjen e Republikës Popullore dhe Bashkimit Sovjetik, megjithëse antagonizmi territorial dhe historik midis gjigantëve komunistë ekzistonte tashmë përpara nismës së SHBA-së. Pas Luftës së Ftohtë, Rusia shihej si një kërcënim shumë më i vogël për SHBA-në, deri në kthesën e vështirë të Putinit kundër Uashingtonit gjatë dy dekadave të fundit.

Një nga arkitektët më të nderuar të politikës amerikane të Luftës së Ftohtë, diplomati George Kennan, kishte paralajmëruar përpara vdekjes së tij se zgjerimi i NATO-s në shtetet e ish-paktit të Varshavës në Evropën Lindore mund ta shtyjë Rusinë në krahët e Pekinit. Në ditarin e tij më 4 janar 1997, ai parashikoi se Moska do të përgjigjej sikur të ishte viktimizuar, do të militarizonte më tej shoqërinë e saj dhe “të zhvillonte marrëdhënie shumë më të ngushta me fqinjët në lindje, veçanërisht Iranin dhe Kinën, me synimin për të formuar një Blloku ushtarak antiperëndimor si një kundërpeshë ndaj një NATO-je që kërkon dominimin e botës.”

Si Kina ashtu edhe Rusia kohët e fundit janë afruar më shumë me Iranin, një tjetër armik i betuar i SHBA-së. Por marrëdhënia e tyre, me gjithë fjalët e ngrohta në Kremlin këtë javë, mbetet shumë larg një lidhjeje ushtarake dhe nuk është një aleancë formale si ato, për shembull, që SHBA mban në Evropë për të penguar Rusinë dhe në Paqësor, pjesërisht për të balancuar fuqinë e Kinës.

Shtetet e Bashkuara, si pjesë e komentit të tyre jashtë skenës për samitin, janë përpjekur ta mbajnë atë në atë mënyrë, duke paralajmëruar për javë të tëra se Kina nuk duhet të sigurojë armë ose municion që Moskës i duhen shumë me forcat e saj që luftojnë në shumë fronte kundër rezistencës së ashpër ukrainase. .

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg rinovoi paralajmërimin të martën.  “Ne nuk kemi parë asnjë provë që Kina po i dërgon Rusisë armë vdekjeprurëse, por kemi parë disa shenja se kjo ka qenë një kërkesë nga Rusia dhe se kjo është një çështje që konsiderohet në Pekin nga autoritetet kineze”, tha Stoltenberg. u tha gazetarëve në Bruksel.

Megjithatë, çështja nëse Kina do t’i sigurojë armë Rusisë është një çështje komplekse. Një veprim i tillë do të priste të prishte një reputacion për shmangien e manovrave të guximshme të politikës së jashtme jashtë rajonit të tij dhe do ta rreshtonte atë në mënyrë të pakthyeshme përkrah një fuqie të pabesë në Moskë. Ekonomia kineze ka të ngjarë të përballet me sanksione të ashpra ndërkombëtare, në një kohë kur ajo ka qenë duke luftuar për të rikrijuar normat e saj të larta të rritjes. Pekini jo vetëm mund të përkeqësojë marrëdhëniet e tij tashmë të torturuara me Uashingtonin, por gjithashtu mund të prishë lidhjet e tij ekonomike po aq të rëndësishme me Bashkimin Evropian.

Kina tashmë po korr përfitime të konsiderueshme nga lufta në Ukrainë, në drejtim të rritjes së tregtisë dhe kapacitetit për të blerë gaz dhe naftë ruse me çmime të ulëta të bllokuara nga tregjet evropiane. Sanksionet mund të jenë një kundërpeshë e padëshiruar për atë situatë.

Historia sugjeron gjithashtu se Pekini zakonisht i kushtëzon strategjitë e tij thjesht në një llogaritje të pamëshirshme të interesit të tij kombëtar. Prandaj, imazhi i saj global dhe një synim përfundimtar për të krijuar një sistem politik dhe diplomatik alternativ ndaj rendit global të udhëhequr nga perëndimi, sipas ekspertëve, mund të shërbehet më mirë duke u paraqitur si një paqebërës në Ukrainë, sesa si armatues i Putinit në një luftë prokure që Rusia mund ta humbasë.

Pra, ndërsa ka arsye që SHBA të shqetësohet se si mund të zgjerohet bashkëpunimi Rusi-Kinë pas samitit, duket se nuk ka gjasa të jetë ndryshimi i lojës që Putinit.

 

Fraksion.com