Analiza/ Një vit nga pushtimi rus, mijëra civilë të vdekur dhe qytete fantazmë, çfarë po ndodh në Ukrainë

24 shkurti është përvjetori i orës më të errët në historinë e fundit të Ukrainës. Por është edhe përvjetori i fundit i pafajësisë së Evropës. Një Evropë naive dhe komode, e cila besonte se kishte hequr qafe dhunën e luftës dhe gëzonte në mënyrë të fshehtë dominimin e modelit të saj ekonomik dhe social. Pushtimi rus i Ukrainës në orët e para të 24 shkurtit 2022 erdhi për të zbuluar dobësitë e Perëndimit, por edhe reflekset e tij, të metat e saj edhe parimet e saj.

Ashtu si vitin e kaluar, presidenti i Ukrainës Volodymyr Zelensky, në një nga paraqitjet e tij të fundit “politike”, foli nga podiumi i Konferencës së Sigurisë së Mynihut dhe bëri një lutje dramatike për ndihmë. Ai besonte se Rusia do të sulmonte vendin e tij “në çdo moment”. Teksa Zelensky dëgjohej nga udhëheqës të gjithë botës, fjalimin e panë atë mjaft të ekzagjeruar. Këtë vit, në hyrje të Konferencës është vendosur një poster i madh me një burrë të vdekur në tokë dhe pranë tij dikush që mban zi për humbjen. “Ukraina je ti”, shkruhet në poster. Por çfarë ndodhi në këto 12 muaj në Ukrainë?

“Më 24 shkurt 2022, jo për herë të parë, Rusia përmbysi gjithçka rreth Kartës së Kombeve të Bashkuara dhe Ligjit Ndërkombëtar. Civilët vriten, gratë përdhunohen, fëmijët rrëmbehen, të burgosurit torturohen dhe qytete të tëra bombardohen nga harta”, thotë për APE-MPE, kreu i Komitetit të Mbrojtjes të Bundestagut, Marie-Agnes Strack-Zimmerman, një nga mbështetësit më të zjarrtë të Ukrainës. Në të vërtetë, Evropa u zgjua në një botë tjetër, ku rregullat e rendit paqësor pas Luftës së Dytë Botërore dhe pas përfundimit të Luftës së Ftohtë nuk zbatoheshin më. Stephen Meister, një ekspert për Rusinë dhe Evropën Lindore në Këshillin Gjerman për Politikën e Jashtme (DGAP), duke folur për APE-MPE, shpjegon se; “rendi paqësor që dinim pas përfundimit të Luftës së Ftohtë skadon dhe pushon tani. Institucionet si OSBE-ja janë jofunksionale. Nuk do të ketë siguri jashtë NATO-s për të ardhmen e parashikueshme”. Evropianët dolën në rrugë me flamuj ukrainas, duke protestuar se “më mirë gatuajnë në skarë sesa pranojnë planet e Putinit” dhe një valë solidariteti përfshiu botën perëndimore. Donacionet e gjermanëve, të cilët shquhen për bujarinë e tyre kur bëhet fjalë për “një kauzë të mirë”, iu afruan shifrës një miliardë euro. Dhembshuria; ndërgjegjja sociale; apo frika se kjo luftë në pragun e Evropës do të ndryshojë gjithçka?

ÇFraë ndodhi në terren?

Shumë shpejt realiteti në terren anuloi iluzionin e fundit. Mijëra njerëz kërkuan strehim në vendet fqinje. Nga zonat lindore u ngritën operacione dramatike evakuimi. Banorët e Mariupolit, tashmë nuk kanë më një shtëpi se ku të kthehen. Në mars 2022, një maternitet në skaj të Evropës u bombardua. Një grua shtatzënë humbi jetën së bashku me fëmijën e saj të palindur. Në prill, absurditeti i luftës arriti kulmin, me brutalitetin e zbuluar në qytetin Butsa, pak jashtë Kievit. Forcat ruse lanë qindra civilë të vdekur në rrugë. Shenjat e torturës nuk lanë vend për keqkuptime. Ky qytet shfaqet si një simbol i agresionit rus, por edhe si një katalizator për Perëndimin për të vepruar. Disa ditë më vonë, rusët bombarduan një stacion treni në Kramatorsk, në Ukrainën lindore, ku civilët prisnin të evakuoheshin. Të paktën 60 njerëz u vranë dhe OKB-ja më vonë foli për një “krim të qartë kundër njerëzimit”. Në gusht dhe shtator, të dy palët ndërluftuese fajësuan njëra-tjetrën për bombardimin e një reaktori bërthamor në Zaporizhia, në juglindje të vendit. Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike mori akses në zonën e kontrollit të reaktorit vetëm në janar. Shtatorin e kaluar përsëri, në Izium, në Ukrainën lindore, një varr masiv me më shumë se 400 trupa, kryesisht civilë, u gjet në pyll. Kremlini u përgjigj me një mobilizim të pjesshëm të rezervave. Në tetor, pas një shpërthimi, një pjesë e urës 19 km e gjatë që lidh Rusinë me Krimenë u shemb. Një muaj më vonë, forcat ukrainase rimorën Khersonin, në jug. “Ne po kthehemi, ngrini flamujt tuaj,” iu tha Volodymyr Zelenskiy qytetarëve. Sot, ndoshta beteja më e përgjakshme është ende duke u zhvilluar, në Bakhmut në Ukrainën lindore.

Përpara përvjetorit të parë të pushtimit rus, OKB-ja po përgatit një rezolutë që do të nxjerrë në pah “nevojën për një paqe gjithëpërfshirëse, të drejtë dhe të qëndrueshme, sa më shpejt të jetë e mundur, në bazë të Kartës së Kombeve të Bashkuara”, ndërsa Rusisë do t’i kërkohet të tërheqë trupat e saj. Qëllimi i Ukrainës dhe mbështetësve të saj është izolimi i mëtejshëm diplomatik i Moskës. Megjithatë, pak ditë më parë, Ëashington Post analizoi vështirësitë me të cilat do të përballet qeveria amerikane në të ardhmen në përpjekjen e saj për të siguruar ndihmë të re financiare për Ukrainën. Sipas gazetës, zyrtarë të lartë të qeverisë që vizituan së fundmi Kievin i shpjeguan lidershipit ukrainas kritikën e muajve të ardhshëm, ndërsa Presidenti Biden do të bëjë çdo përpjekje nesër nga Polonia për të siguruar që kohezioni i Perëndimit të mos vihet në dyshim. Motoja e re, “për aq kohë sa duhet”, do të ketë të drejtën e saj.

Politikanët, analistët, mediat masive do të gjejnë këto ditë fjalë dhe imazhe prekëse për realitetin që po jetojnë ukrainasit në vitin e fundit. Në fund të fundit, kjo nuk ka të bëjë vetëm me Ukrainën dhe Evropën, por edhe të gjithë botën. A e kemi trajtuar paqen dhe prosperitetin tonë kaq rastësisht në dekadat e fundit? A ishin kaq “të vogla” udhëheqjet sa nuk i kuptonin rreziqet? Dhe a ishim të gjithë kaq naivë në fund të fundit sa menduam se “nuk do të na ndodhë”? Për sa kohë që lufta do të bëhet “e përditshme”, për ata që natyrshëm nuk e jetojnë atë, rrezikojmë të mos japim përgjigje të sinqerta dhe të guximshme edhe këtë herë. Por nëse nuk e marrim çështjen “personalisht” edhe tani, e ardhmja e botës sonë është e pasigurt. Sepse në fund të fundit, “Ukraina është dhe ne”.// APE-MPE

Fraksion.com