Opinion: Pse Netanyahu është befas shumë më pak miqësor me Putinin?

Nga Anshel Pfeffer

Shumë kohë përpara se lufta aktuale në Ukrainë të fillonte gati një vit më parë, Izraeli ka mbajtur neutralitet të rreptë në armiqësitë midis Rusisë dhe Ukrainës. Kjo mund të jetë gati për të ndryshuar.

Që kur erdhi në pushtet në fund të vitit 1999, presidenti rus, Vladimir Putin, ka bërë të pamundurën për të tërhequr lidershipin izraelit. Ai u sigurua të mbante një takim të paktën një herë në vit me kryeministrin izraelit në detyrë, zakonisht në rezidencat e tij në Soçi ose Moskë, dhe çdo disa vjet ai udhëtonte për në Jerusalem.

Një ish-diplomat rus më shpjegoi se “Putini respekton forcën dhe e sheh Izraelin si një vend të fortë me të cilin ai dëshiron të jetë në marrëdhënie të mira”.

E njëjta gjë është e vërtetë për liderët e Izraelit, veçanërisht për Benjamin Netanyahun, kryeministrin më jetëgjatë i vendit, i cili u kthye në detyrë në fund të vitit 2022.

Netanyahu ishte aq krenar për atë që ai pretendonte se ishte një marrëdhënie e ngushtë me Putinin, saqë në vitin 2019 ai përdori fotografi të tyre së bashku si pjesë e fushatës së tij zgjedhore. Ai ka pohuar në shumë raste se marrëdhënia e tyre ishte e dobishme për interesat strategjike të Izraelit.

Një shembull i kësaj ishte kur Rusia vendosi për herë të parë ushtrinë e saj në Sirinë e shkatërruar nga lufta në shtator 2015 për të mbështetur regjimin e zhytur në gjak të Presidentit Bashar Assad. Brenda pak ditësh, Netanyahu ishte në Moskë në krye të një delegacioni ushtarak për një takim të paplanifikuar me Putinin.

Të dy udhëheqësit arritën një marrëveshje sipas së cilës Izraeli do të vazhdonte të operonte në hapësirën ajrore siriane, por do të sulmonte vetëm objektivat e lidhura me armikun e tij Iranin, duke lënë forcat e Asadit të paprekura. Një “mekanizëm dekonflikti”, duke përfshirë një linjë telefonike midis qendrës së komandës ruse në Siri dhe selisë së forcave ajrore të Izraelit, u krijua me shpejtësi.

Me kalimin e viteve, zyrtarët e lartë izraelitë janë munduar të theksojnë se ndërsa aleati kryesor strategjik i Izraelit mbetet Shtetet e Bashkuara, ishte thelbësore të ruhej koordinimi me rusët.

Në vitin 2014, pavarësisht presionit nga Uashingtoni, Izraeli refuzoi të bashkohej me qeveritë perëndimore në dënimin e aneksimit të Krimesë nga Rusia. Neutraliteti i rreptë duhej mbajtur gjatë gjithë kohës.

Kur Rusia pushtoi Ukrainën më 24 shkurt të vitit të kaluar, Netanyahu nuk ishte në detyrë. Kryeministër ishte Naftali Bennett dhe ai i qëndroi politikës së neutralitetit.

Bennett më shpjegoi se “ne nuk jemi në të njëjtin pozicion si vendet e tjera. Ne kemi Rusinë pak mbi kufirin tonë në Siri. Ne duhet të marrim parasysh praninë e komuniteteve të mëdha hebreje si në Rusi ashtu edhe në Ukrainë, të cilat mund të ndikohen. Dhe përveç kësaj, është e dobishme për të gjithë që të ketë një qeveri si Izraeli, e cila ka lidhje të mira me të dyja palët për të shërbyer si ndërmjetës.

Në javët e para të luftës, Bennett filloi një mision paqeje në të cilin ai vizitoi Putinin në Kremlin dhe pati biseda të shumta me presidentin ukrainas Vlodymyr Zelensky. Ai këmbëngul se “kishte një shans 50% për të arritur një armëpushim, fatkeqësisht ai dështoi”. Ai gjithashtu pretendon se përfshirja e tij ndihmoi ndërmjetësimin e armëpushimeve afatshkurtra lokale, të cilat lejuan shpëtimin e civilëve nga zona e luftës.

Çdo shpresë për një armëpushim është zhdukur prej kohësh dhe Ukraina që atëherë i ka kërkuar publikisht Izraelit ndihmën për furnizimin e tij me armë, veçanërisht me sistemet e mbrojtjes raketore si Kupola e Hekurt. Izraeli ka dërguar ndihma humanitare, por ka refuzuar të dërgojë ndonjë armë.

Në muajt e fundit, ndërsa Rusia filloi të përdorë dronët iranianë për të sulmuar objektivat ukrainas, Izraeli ka rënë dakord të furnizojë Kievin, nëpërmjet NATO-s, me inteligjencë dhe informacion teknik se si të kundërshtojë kërcënimin me dron iranian.

Jo të gjithë në udhëheqjen izraelite ishin dakord me politikën neutrale të Bennett. Partneri i tij politik dhe ministri i atëhershëm i Jashtëm Yair Lapid ishte më i drejtpërdrejtë në dënimin publikisht të krimeve të luftës ruse në Ukrainë.

Opinionet ishin të ndara edhe në institucionet e sigurisë së vendit. Një gjeneral izraelit më tha se “frika nga Rusia është e tepruar dhe Izraeli mund të kishte qenë shumë më mbështetës për Ukrainën pa asnjë frikë nga ndëshkimi”.

Dhjetë muaj pas pushtimit rus, Netanyahu u kthye në detyrë. Papritur ai ishte shumë më pak miqësor ndaj Putinit. Ai mori një telefonatë urimi prej tij një javë para inaugurimit të tij, por kjo ishte e gjitha. Ndërkohë, në intervista për mediat, ai ka thënë se po rishikon politikën e Izraelit për luftën në Ukrainë, por nuk do të specifikonte asnjë detaj.

“Një gjeneral izraelit më tha se “frika nga Rusia është e tepruar dhe Izraeli mund të kishte qenë shumë më mbështetës për Ukrainën pa asnjë frikë nga ndëshkimi”.

“Netanyahu ka dy arsye të menjëhershme për ndryshimin e politikës dhe mbështetjen e Ukrainës”, më tha një ish-oficer i inteligjencës izraelite, i cili ishte thellësisht i përfshirë në marrëdhëniet ushtarake të Izraelit me Rusinë.

“Së pari, Rusia ka pakësuar shumë forcat e saj në Siri, pasi ato duheshin në Ukrainë. Kërcënimi ndaj Izraelit prej tyre tani është i papërfillshëm”, tha oficeri.

“Së dyti, Rusia tani po përdor dronët dhe raketat iraniane në fushën e betejës dhe Izraeli tani ka një mundësi të vlefshme për të furnizuar Ukrainën me sisteme mbrojtëse, në mënyrë që të shohim se sa mirë ia dalin në një luftë aktuale. Një ditë mund të na duhet të përballemi me të njëjtat armë iraniane,” shtoi oficeri.

Një diplomat izraelit shton një arsye tjetër pse Netanyahu do të konsideronte mbështetjen më të fuqishme të Ukrainës. Ndryshe nga qeveria Bennett-Lapid, koalicioni i tij i ri i partive të ekstremit të djathtë dhe ultra-fetar konsiderohet me dyshim nga administrata e Biden, e cila tashmë ka shprehur pakënaqësinë e saj me planet e qeverisë së re për një rregullim ligjor, të cilat dobësojnë në mënyrë drastike pushtetet dhe pavarësinë. të gjykatës supreme të Izraelit.

Javën e kaluar, Sekretari Amerikan i Shtetit Antony Blinken vizitoi Jerusalemin dhe ndryshe nga vizitat e tilla në të kaluarën, nuk i bëri ftesë Kryeministrit në Shtëpinë e Bardhë.

Një zhvendosje izraelite drejt Kievit mund të jetë shpresa më e mirë e Netanyahut për të fituar favorin ndaj Uashingtonit.

Anshel Pfeffer   është një shkrimtar për Ha’aretz dhe korrespondent i Izraelit i The Economist. Ai është autor i “Bibi: Jeta e trazuar dhe kohët e Benjamin Netanyahut”. Pikëpamjet e shprehura këtu janë të tijat.

 

Fraksion.com