Kina dhe Filipinet – zbutja e tensioneve?

Nga George Friedman

Javën e kaluar, presidenti i Filipineve Ferdinand Marcos Jr. vizitoi presidentin Xi Jinping në Kinë, ku ranë dakord të bashkëpunojnë në operacionet e paqes dhe sigurisë dhe në zhvillimin e depozitave të gazit dhe naftës në Detin e Kinës Jugore. Në pamje, ky duket si një takim diplomatik rutinë, por fakti që u zhvillua sugjeron se mund të ketë më shumë seç duket. Marrëdhëniet midis Filipineve dhe Kinës kanë qenë të tensionuara në të kaluarën, me Pekinin të pakënaqur për lidhjet e Manilës me SHBA-në dhe Manilën të zemëruar për gjuetinë e Pekinit në ujërat e tij territoriale.

Zbutja e tensioneve midis të dyve zbulon disa nga dinamikat në lojë midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara. Problemi strategjik i Kinës është se ajo varet nga tregtia ndërkombëtare, veçanërisht për mineralet, dhe nga eksportet, veçanërisht në Shtetet e Bashkuara. Eksportet përbëjnë rreth 20 për qind të prodhimit të brendshëm bruto të Kinës.

Nga kjo, rrjedh se imperativi më i rëndësishëm kinez është ruajtja e eksporteve dhe kërcënimi më i madh për eksportet e saj është nëse Kinës do t’i mohohet qasja në rrugët detare globale. Portet në bregun lindor të Kinës janë çelësi i ekonomisë së Kinës. Nëse do të mbylleshin ose do të ndaloheshin për ndonjë arsye, ekonomia kineze të paktën do të tronditej dhe do të shkatërrohej më së shumti.

Ekziston një ndjenjë në Shtetet e Bashkuara dhe gjetkë se Kina është një komb potencialisht sulmues. Në fakt, ajo është një komb thelbësisht mbrojtës. Frika e saj është se SHBA-ja do të përpiqet, me veprime ushtarake ose ndryshe, të mbyllë portet e Kinës ose të pengojë anijet e saj të transportojnë mallra. Kjo kërkon nga Kina një strategji ushtarake e krijuar për të kufizuar hyrjen e SHBA në Detin e Kinës Jugore dhe për të garantuar hyrjen e saj në Paqësor.

Linja e ishujve që shkon nga Tajvani në Indonezi është çelësi për zgjidhjen e problemit strategjik të Kinës. Ishujt ofrojnë një kalim të kufizuar në Paqësor dhe janë mjaft të ngushtë sa forcat detare të SHBA mund të bllokojnë boshllëqet relativisht të ngushta që krijojnë. Ka shumë diskutime rreth synimeve të Kinës ndaj Tajvanit. Një pushtim i Tajvanit do të kërkonte që forcat amfibe të lëviznin nëpër ngushticat e Tajvanit, ku ato do të ishin të prekshme nga raketat kundër anijeve tajvaneze ose amerikane.

Natyrisht, Pekini do të luftonte për të absorbuar një pushtim të dështuar, por edhe nëse operacioni do të kishte sukses, ai nuk do të ndryshonte sfidat gjeografike të Kinës. Nuk është Tajvani që Pekini duhet të kontrollojë, por ngushticat në veri dhe në jug të Tajvanit. Rruga veriore është e rrethuar nga një Japoni gjithnjë e më e fuqishme, me një forcë të ndërtuar për të bllokuar një aventurë kineze. Mbajtja e Tajvanit nuk e ndryshon këtë fakt. As nuk e ndryshon realitetin që rrugët jugore dhe veriore rreth Tajvanit janë ujëra të hapura të prekshme nga një mori armësh me rreze të gjatë.

Hendeku më interesant është 600 milje (965 kilometra) midis Tajvanit dhe Filipineve. Është një pasazh më i gjerë, i cili është domosdoshmërisht më i vështirë për t’u mbyllur. E njëjta gjë mund të thuhet për hapësirën 300 milje në jug midis Filipineve dhe Indonezisë. Në të vërtetë, fakti që Filipinet janë një kongregacion kaq i madh ishujsh krijon një shumëllojshmëri rrugësh që Kina i lakmon. Ndryshe nga rrugët veriore, këto qafa jugore kërkojnë që forcat mbrojtëse të shpërndahen shumë më hollë. Dhe nëse Kina do të kishte akses në Filipine, ajo mund të bazonte avionët dhe raketat si një kërcënim shtesë dhe variabël i pasigurt.

Çelësi është arritja e një mirëkuptimi me Filipinet. Pekini dhe Manila kanë një sërë arsyesh për të mos besuar njëri-tjetrin, kështu që këto negociata nuk janë as fillimi i mendimeve serioze. Nëse bisedimet bëhen më serioze, Shtetet e Bashkuara kanë disa mënyra se si mund t’i kundërvihen, sigurisht, por kjo ngre çështjen e synimeve dhe kostove. Kina ka të ngjarë të paguajë një çmim shumë të lartë për hyrjen në Filipine, sepse vlen më shumë se Tajvani dhe ka të ngjarë që nuk do t’i duhet të luftojë një luftë potencialisht të humbur për të hyrë në të. Filipinet mund të mos e çlirojnë plotësisht Kinën nga zinxhiri i parë i ishullit, por është e pamundur të besohet se Pekini nuk po ëndërron për të. Manila mund të jetë e kënaqur të ulet dhe të presë, duke pyetur veten se çfarë lloj pagese mund të nxjerrë nga SHBA për refuzimin e një oferte nga Kina.

Jo rastësisht, komandanti i marinsave amerikanë njoftoi të hënën një program për përgatitjen e Filipineve për luftë në lidhje me Japoninë. Çfarë do të thotë kjo është e paqartë. Nuk ka për qëllim të fillojë një luftë, por të parandalojë një të tillë. Ajo që është e sigurt është se takimi i Kinës me Marcos ra alarmi në Uashington./GPF

Fraksion.com