Japonia rrit shpenzimet e mbrojtjes

Më 16 dhjetor, qeveria japoneze njoftoi synimin e saj për të rritur ndjeshëm shpenzimet e mbrojtjes në vitet e ardhshme, duke caktuar 43 trilion jen (296 miliardë euro) për pesë vitet e ardhshme dhe duke rritur shpenzimet vjetore të mbrojtjes në 2% të PBB-së së vendit deri në vitin 2027.

Investimet shtesë përfshijnë blerjen nga vende të tjera ose zhvillimin në vend të avionëve të rinj të avancuar luftarakë, dronëve, një klase të re nëndetësesh të sofistikuara me naftë dhe elektrike, raketa me rreze të gjatë veprimi dhe anije luftarake me sipërfaqe më të madhe. Investimet do të shkojnë gjithashtu në përmirësimin e aftësive logjistike – një mësim i nxjerrë nga konflikti ukrainas – dhe aftësive të luftës kibernetike dhe hapësinore.

Së bashku me rritjen e shpenzimeve, kritikët sugjerojnë se Tokio po largohet nga angazhimi i sanksionuar në kushtetutën e saj – të miratuar pas disfatës së vendit në Luftën e Dytë Botërore – i cili në mënyrë eksplicite ndalon përdorimin e forcës në konfliktet ndërkombëtare. Një pjesë kyçe e strategjisë së re ushtarake të Tokios do të jetë zhvillimi dhe vendosja e armëve të afta për të goditur një bazë armike, nëse përcaktohet se një sulm ndaj Japonisë është i pashmangshëm.

Sfida në rritje

Duke paralajmëruar rritjen e shpenzimeve më 9 dhjetor, kryeministri Fumio Kishida tha: “Për fat të keq, pranë vendit tonë, disa vende po kryejnë aktivitete si ndërtimi i kapaciteteve bërthamore, zhvillimi i shpejtë ushtarak dhe përpjekjet e njëanshme për të ndryshuar statuskuonë me forcë”.

Koreja e Veriut – e cila ka lëshuar një mori raketash të reja balistike me rreze të gjatë veprimi në muajt e fundit – ka të ngjarë të lëshojë një nëndetëse të re të pajisur me raketa në të ardhmen e afërt dhe planifikon të kryejë një test të shtatë të nëndheshëm bërthamor.

Kina vazhdon të forcojë ishujt dhe atolet e diskutueshme në Detin e Kinës Jugore, pavarësisht dënimit ndërkombëtar. Pekini këmbëngul se Tajvani do të integrohet në pjesën kontinententale, me forcë nëse është e nevojshme, dhe është i përfshirë në një sërë mosmarrëveshjesh territoriale me disa nga fqinjët e tij, duke përfshirë Japoninë, Indinë, Korenë e Jugut, Vietnamin dhe Filipinet.

Koreja e Veriut reagoi shpejt ndaj njoftimit të shpenzimeve të mbrojtjes të Japonisë, me një deklaratë të ministrisë së Jashtme të Phenianit duke thënë se Tokio “po shkakton një krizë serioze sigurie në gadishullin Korean dhe në Azinë e Lindjes së Mesme”.

Duke akuzuar Japoninë se është “një shtet kriminel lufte” dhe se po kryen “shkelje flagrante të Kartës së Kombeve të Bashkuara”, deklarata pretendon se Tokio “kërkon të kënaqë qëllimet e saj keqdashëse [dhe] të grumbullojë armë për një pushtim të ri” të Koresë. Ministria e kërcënoi Korenë e Veriut se do të përgjigjet me “veprime konkrete”, pa specifikuar megjithatë qëllimet e saj.

Në një deklaratë të lëshuar nga ambasada e saj në Tokio, qeveria kineze tha se masa e Japonisë “po shkakton tensione dhe konfrontime rajonale” dhe i bëri thirrje Tokios të ndalojë përdorimin e asaj që ajo e quan “kërcënimi kinez” për të justifikuar zgjerimin e saj ushtarak.

Të enjten, Rusia iu bashkua korit të kritikëve, duke thënë se Japonia po braktiste dekada të politikës pacifiste dhe po e zëvendësonte atë me “militarizëm të shfrenuar”. Një deklaratë nga Ministria e Jashtme në Moskë tha se masa “në mënyrë të pashmangshme do të shkaktojë sfida të reja të sigurisë dhe do të çojë në rritjen e tensioneve në rajonin Azi-Paqësor”.

Yakov Zinberg, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Kokushikan në Tokio, tha se kritikat e rivalëve rajonalë të Japonisë “janë në përputhje me atë që prisja përpara njoftimit”.

Frika nga një garë armatimi

“Frika ime është se jemi afër hyrjes në vorbullën e një gare armatimesh në rajon dhe ndoshta kjo tashmë ka filluar,” tha ai për DW.

“Përgjigja e Koresë së Veriut ishte kryesisht retorike dhe ata nuk do të sulmojnë Japoninë, por kjo përgjigje është simptomatike e kohës sonë”, shtoi ai. “Ne duhet të shqetësohemi më shumë për Kinën dhe Rusinë, të cilat filluan stërvitjet e përbashkëta ushtarake në Detin e Kinës Lindore këtë javë dhe kjo mund të merret vetëm si një mesazh për Japoninë”.

Japonia po monitoron gjithashtu nga afër lëvizjet e aeroplanmbajtëses kineze Liaoning, e cila po kryen manovra uljeje në ishujt jugorë japonezë të prefekturës Okinawa. Ndërsa tre anije patrullimi të qeverisë kineze hynë të enjten në ujërat territoriale japoneze rreth ishujve Senkaku në Detin e Kinës Lindore. Kina i pretendon këto ishuj të pabanuar si territorin e saj dhe i quan ata Arkipelagu Diaoyutai.

Zinberg tha se ishte më i befasuar nga reagimi i Seulit ndaj rritjes së shpenzimeve të mbrojtjes nga Japonia. Qeveria e Presidentit Yoon Suk-yeol tha se ishte një “çështje serioze” dhe paralajmëroi se Tokio duhet të konsultohet me Seulin për çdo çështje sigurie që përfshin Gadishullin Korean. Mediat e Koresë së Jugut ishin edhe më të zëshme. Në një shkrim, Korea Times i kërkoi Tokios “të mos harrojë mësimet e Luftës së Paqësorit”, e cila përfundoi gati 80 vjet më parë, dhe tha se “grupet e krahut të djathtë japonez kanë vetëm një objektiv: të rifitojnë ndikimin ushtarak dhe politik të vendit të tyre”.

Lim Eun-jung, profesore e asociuar e studimeve ndërkombëtare në Universitetin Kombëtar Kongju të Koresë së Jugut, tha se marrëdhëniet Japoni-Kore e Jugut janë “shumë të komplikuara” për shkak të historisë së përbashkët të dy vendeve.

Çështje besimi

“Ka dy arsye kryesore për reagimin e Koresë së Jugut,” tha ajo. “E para është thjesht madhësia e rritjes, e cila do t’i japë Japonisë buxhetin e tretë më të madh ushtarak në botë. Koreja e Jugut nuk mund të konkurrojë me këtë sepse PBB-ja jonë është rreth një e treta e Japonisë, kështu që njerëzit këtu mendojnë se është shumë.”

“Por një arsye më thelbësore është se ajo bie ndesh me kushtetutën e paqes të Japonisë,” shtoi ajo. “Japonia tani thotë se ka të drejtë të kundërsulmojë një bazë ushtarake të armikut kur zbulon një kërcënim, por sipas kushtetutës sonë, Veriu ende konsiderohet pjesë e Koresë, kështu që mund të shihet si një sulm ndaj koreano-jugorëve.”

Rrënja e problemit, sipas Limit, është besimi.

“Unë mendoj se duke pasur parasysh fuqinë në rritje të Kinës dhe madje edhe sfidat e paraqitura nga Rusia, Japonia nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të rishikonte politikat e saj të sigurisë kombëtare,” tha ajo. “Por koreanët kanë kujtime traumatike të sundimit kolonial të Japonisë në gadishull dhe shumë mendojnë se ne thjesht nuk mund t’i besojmë Japonisë që të jetë një partner i besueshëm.”

“Këto shqetësime tani po përforcohen nga konservatorët dhe nacionalistët në media dhe derisa shqetësimet e tyre të adresohen plotësisht, atëherë mund të jetë e vështirë t’i besosh Japonisë përsëri,” shtoi ajo./DW