Marrëveshjet e Paqes

Rusia ka pranuar ftesën e Uashingtonit për t’u angazhuar në bisedimet e paqes për luftën në Ukrainë. Të dy, natyrisht, kanë rezerva. Rusia është se ajo duhet të vazhdojë të mbajë territor në Ukrainë, e Amerikës është se ajo duhet të sigurohet që Rusia të dorëzojë territorin e saj në Ukrainë.

Do të duket, pra, se paqja nuk ka gjasa, dhe se bisedimet janë të kota për fillim. Por nuk është kështu. Çdo pazar për një çështje serioze fillon së pari me një kontroll ‘të zorrëve’ – një përpjekje për të parë se sa thellë është angazhuar pala tjetër. Bisedimet fillojnë me kërkesën e secilës palë që janë aq të papranueshme sa zemërojnë palën tjetër. Është një pozicion që e bën të pamundur një marrëveshje. Të dyja palët e dinë aq shumë dhe e kuptojnë mirë se qëndrimet e tyre do të refuzohen. Më e rëndësishme është se si refuzohen. Nëse përgjigja nga secila palë është “Propozimi juaj do të thotë se nuk mund të ketë kurrë paqe dhe inteligjenca jonë ka fotografi komprometuese të partnerit tuaj”, atëherë kjo është udhëzuese. Personalizimi i ofertës me insinuata të ndyra ofron udhëzime të shkëlqyera dhe ka të ngjarë të marrë një përgjigje të sulmeve masive ajrore.

Në këtë rast, Shtetet e Bashkuara ofruan të negociojnë pa përmendur kërkesën e tyre thelbësore: tërheqjen e Rusisë. Moska u përgjigj duke deklaruar hapur se Rusia është e përgatitur të tërhiqet nga e gjithë Ukraina, përveç dy zonave të rëndësishme. Amerikanët u përpoqën të nënkuptojnë se “tërheqja” e Rusisë nuk është as një tërheqje dhe as në plan të parë. Përgjigja e Rusisë ishte se një tërheqje e plotë nuk është fillestare. Por meqenëse u përmendën dy zona, njëra afër Rusisë, tjetra në Ukrainën jugore, të dyja janë jashtëzakonisht të vështira për t’u dorëzuar nga SHBA për shkak të pasojave politike.

Të gjitha luftërat mbarojnë. Disa përfundojnë me shkatërrimin e armikut, dhe disa përfundojnë me rraskapitjen e njërës anë. Të tjerat përfundojnë me një palë të paaftë për të vazhduar luftën, sepse ajo nuk sheh asnjë mënyrë për t’i imponuar armikut kosto të tilla që ai të mund të vazhdojë të luftojë. Forcat nuk dërrmohen aq sa janë shteruar, por me pak shpresa për vazhdim.

Situata aktuale është më komplekse. Lufta në Ukrainë po vazhdon dhe asnjëra palë nuk është e shtypur apo e rraskapitur. Asnjëri nuk ka arritur në përfundimin se fitorja është e paarritshme. Vetë ushtria ukrainase është e ndarë mes ukrainasve dhe amerikanëve; Ukrainasit vazhdojnë të luftojnë, sado të lodhur, ndërsa amerikanët dërgojnë para dhe pajisje pa pasur viktima. E thënë ndryshe, ata kanë lëkurë shumë të ndryshme në lojë. Ukrainasit po luftojnë për vendin e tyre, kështu që çdo centimetër i humbur është agoni. Uashingtoni thjesht dëshiron ta mbajë Rusinë larg kufirit lindor të NATO-s. Nuk është një situatë ekzistenciale. Nuk mund të thuhet e njëjta gjë për Ukrainën.

Logjika këtu është që rusët të përpiqen të thyejnë ushtrinë ukrainase, pasi viktimat ekstreme mund t’i detyrojnë ata të shemben ose të padisë për paqe. Strategjia për Ukrainën është të përballojë çdo përparim rus me një kundërsulm, të plotësuar siç është me fuqinë masive të zjarrit të SHBA-së. Në fund, lufta do të përcaktohet nga thellësia e forcave në secilën anë, si dhe nga gatishmëria e tyre për të luftuar dhe për të vdekur.

E gjithë kjo sugjeron një luftë rrënimi. Mendoni Luftën e Parë Botërore, por pa llogore. Rusët filluan luftimin dhe çdo pranim i dështimit do të kërcënonte qeverinë. Koncesionet e Ukrainës do të ishin të barabarta me fundin e vendit, ose të paktën një abdikim të pavarësisë së tij. Nga pikëpamja amerikane, vazhdimi i luftës është më mirë se humbja, pasi garancitë e sigurisë së SHBA-së për aleatët e tjerë do të ishin në linjë. (Për këtë arsye, nuk mendoj se Uashingtoni do të përfshijë veten shumë në imtësira.)

Në këto rrethana, duket se lufta nuk mund të përfundojë. Por çdo vend ka një te domosdoshme që të mos thyhet dhe të mos kapitullojë. Dhe askush, përveç amerikanëve, nuk mund të largohet. Realiteti është kontrolli përfundimtar i gjërave. Ukraina dhe Rusia do të qëndrojnë deri në fund, edhe nëse asnjëra nuk e di saktësisht se cila është pika e saj e thyerjes. Secili shpreson se tjetri po i afrohet asaj pike të thyerjes dhe secili dëshiron të shmangë arritjen e parë.

Është kjo frikë e ndërsjellë e dështimit që e shtyn secilin drejt një zgjidhjeje të negociuar, sado i përbuzur dhe luftarak të jetë ai proces. Shqyrtimi i gjithçkaje pasohet nga një realitet i shfaqur se sa shumë mund të luash dhe sa mund të luajë armiku juaj, dy variabla që konsiderohen çdo ditë nga udhëheqësit dhe ushtarët. Më pas, lëshimet e paimagjinueshme bëhen të mendueshme. Sa më e turbullt të jetë kjo, aq më shumë secila palë do të frikësohet se do të thyhet papritmas.

Volodymyr Zelenskyy dëshiron një Ukrainë të pavarur, Vladimir Putin dëshiron të jetë president i Rusisë dhe SHBA dëshiron t’i japë fund luftës pa viktima amerikane. Askush nuk është aq i sigurt sa duket./GPF