Operacioni i Turqisë kundër kurdëve në Siri rrezikon ringjalljen e grupit IS

Nga Assiya HAMZA

 

Turqia po kërcënon të dërgojë trupa grupore në Sirinë verilindore në shenjë hakmarrjeje për bombardimin vdekjeprurës të Stambollit më 13 nëntor që presidenti Recep Tayyip Erdogan ia atribuon YPG-së kurde siriane (Njësia e Mbrojtjes së Popullit Kurd). Grupi ka mohuar me forcë përgjegjësinë për sulmin. Megjithatë, Erdogan tani planifikon të përshkallëzojë sulmin në rajon, duke u mbështetur në operacionin ajror të nisur më 20 nëntor, në një lëvizje që ekspertët thonë se rrezikon destabilizimin e rajonit dhe ringjalljen e grupit të Shtetit Islamik (IS).

Laku po shtrëngohet rreth kurdëve sirianë. Presidenti Rexhep Tajip Erdogan nisi operacionin ajror “Kthetra-Shpata” në verilindje të Sirisë më 20 nëntor si hakmarrje për sulmin vdekjeprurës në Stamboll më 13 nëntor.

Ankaraja fajësoi për sulmin, i cili vrau gjashtë dhe plagosi dhjetëra, YPG-në kurde siriane (Njësia e Mbrojtjes së Popullit Kurd), e cila ka mohuar me forcë përgjegjësinë për bombardimin.

Por Erdogan ka thënë se sulmet ishin “vetëm fillimi” dhe se ai do të urdhërojë një ofensivë tokësore në verilindje të Sirisë “në momentin më të përshtatshëm për ne”.

Uashingtoni i ka bërë thirrje Ankarasë të ushtrojë përmbajtje duke njohur legjitimitetin e “kërkesave të sigurisë në lidhje me sulmet terroriste” të Turqisë.

“Konflikti i vazhdueshëm, veçanërisht një pushtim tokësor, do të rrezikonte rëndë fitimet e luftuara të vështira që bota ka arritur kundër ISIS [duke përdorur një akronim tjetër për grupin IS] dhe do të destabilizonte rajonin,” u tha gazetarëve në nëntor gjenerali amerikan Pat Ryder. 29.

Moska, një aleate e regjimit sirian, ka bërë gjithashtu thirrje për përmbajtje.

Forcat Demokratike Siriane (SDF) të mbizotëruara nga kurdët, një aleancë milicie e mbështetur nga SHBA, e dominuar nga YPG, ka akuzuar Turqinë për përdorimin e bombardimeve si një pretekst për të nisur një ofensivë ndërkufitare të planifikuar prej kohësh dhe i kërkoi Rusisë të ushtrojë presion mbi Turqia.

Nëse Turqia i zbaton kërcënimet e saj, “ne do të detyrohemi të zgjerojmë shtrirjen e kësaj lufte” për të përfshirë të gjithë zonën kufitare, tha Mazloum Abdi, komandanti i përgjithshëm i SDF.

SDF-ja, e mbështetur nga SHBA-ja, udhëhoqi luftën kundër grupit IS midis 2015, duke i dëbuar ata nga zonat jetike strategjike, duke përfshirë kryeqytetin e tyre de facto Raqqa.

Por Turqia e konsideron YPG-në si një grup terrorist, duke e parë atë si krahun sirian të Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit (PKK).

Midis 2016 dhe 2019, Turqia kreu tre operacione të mëdha në veri të Sirisë kundër milicive dhe organizatave kurde.

Presidenti turk, i cili ka qenë në pushtet që nga viti 2002 dhe është rizgjedhur në qershor 2023, ka thënë vazhdimisht se dëshiron të krijojë një “zonë sigurie” 30 km të gjerë përgjatë kufirit jugor të vendit.

Profesori Fabrice Balanche, pedagog i Gjeografisë në Universitetin e Francës Lumière Lyon 2, beson se Erdogan po shfrytëzon nacionalizmin turk me shpresën për të siguruar rizgjedhjen e tij në qershor 2023. Ai gjithashtu shprehu shqetësimin se një operacion tokësor i udhëhequr nga Turqia në Sirinë verilindore mund të krijojë një gjenerata e re e xhihadistëve të grupit IS në Siri.

FRANCE 24: Çfarë mund të parandalojë një ofensivë tokësore turke në Siri?

Fabrice Balanche: Nëse rusët dhe amerikanët duan ta kundërshtojnë me vendosmëri, atyre u duhet vetëm të vendosin trupa në kufirin midis Turqisë dhe Sirisë për të parandaluar sulmin e Turqisë. Por po ndodh e kundërta. Rusët kanë ndaluar kryerjen e patrullimeve të përbashkëta me Turqinë në zonat që janë të cenueshme ndaj sulmeve. E njëjta gjë vlen edhe për amerikanët, të cilët kanë depërtuar personelin e tyre civil nga Siria verilindore.

Prandaj, pyetja nuk është ‘nëse’, por ‘kur’ do të nisë ofensiva?

Erdogan ka shkuar shumë larg me fjalët dhe veprat e tij për t’u tërhequr tani. Ai ka kërcënuar se do të sulmojë për më shumë se një vit dhe kërkon që zona e sigurisë së Turqisë të zgjerohet. Dhe kjo është koha e duhur për ta bërë këtë. Të dy rusët dhe amerikanët kanë nevojë për presidentin turk në kontekstin e krizës ukrainase; askush nuk dëshiron ta largojë atë. Prandaj ai po tregton shërbimet e tij në mënyrë që të mund të aneksojë një territor të ri kurd në Sirinë veriore. Në pranverë, Erdogan vuri veton ndaj ofertave të anëtarësimit të Finlandës dhe Suedisë në NATO, sepse lidhjet e dy vendeve me kurdët në Siri ishin shumë të forta. Suedia u zotua të ndalojë mbështetjen e tyre. Në qershor 2023, Turqia do të mbajë zgjedhje parlamentare dhe presidenciale. Erdogan ka qenë në detyrë që nga viti 2002, por kontrolli i tij në pushtet mund të dobësohet. Megjithatë, opozita është e ndarë, pasi në njërën anë janë kemalistët dhe nga ana tjetër Partia Demokratike e Popullit (HDP) pro-kurde. Kemalistët do të mbështesin një sulm në veri të Sirisë. HDP, nga ana tjetër, nuk do. Kjo situatë do të pengojë krijimin e një aleance elektorale të opozitës kundër Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP) [partia islamo-konservatore e Presidentit Erdogan]. Erdogan dëshiron të nisë këtë ofensivë tokësore për arsye të brendshme, për të përforcuar nacionalizmin turk. Goditja e kurdëve gjithmonë ndihmon për të mbledhur popullsinë pas tij.

Si është situata në verilindje të Sirisë?

Kam kaluar një muaj në rajon në janar 2022, në Kobane, Raqqa, Deir-Ezzor. Është një fatkeqësi për popullatën. Ata mezi po mbijetojnë. Kishte mungesë karburanti, energjie elektrike dhe bukë – e cila bëhet nga mielli i keq – të gjitha këto janë të racionuara. Ky rajon ka qenë shporta e bukës së Sirisë. Për shkak të mungesës së plehrave, ujitjes, thatësirës, keqmenaxhimit dhe luftës, ata janë të detyruar të importojnë grurë. Është e padurueshme. Popullsia është e frustruar dhe nuk beson më se Siria verilindore mund të bëhet e pavarur dhe autonome. Arabët kurrë nuk e kanë besuar dhe nuk e duan. Kurdët, edhe ata që punojnë brenda administratës lokale, nuk e besojnë më. Turqit e dinë se nuk do të luftojnë.

A ndihen kurdët të braktisur apo të tradhtuar nga Perëndimi?

E kanë të vështirë ta pranojnë dhe iu desh shumë kohë për ta bërë këtë. Kurdët nuk i besojnë më SHBA-së. SHBA nuk i ndihmuan kur Turqia mori Afrinin në 2018 dhe aq më pak në tetor 2019, kur pushtoi Tal Abyad dhe Ras al-Ain. Në çdo rast, ndihmësit arabë dhe turkmenë të ushtrisë turke spastronin etnikisht popullsinë kurde. Perëndimi po ofron ndihmë urgjente për rajonin, por kjo nuk mjafton për një proces rindërtimi, i cili nuk është në axhendën e donatorëve. Për më tepër, ndihma humanitare dhe ekonomike gjeneron korrupsion të paturpshëm, ashtu si në Afganistan dhe Mali. Popullsia është e frustruar që ndihma po merret nga një pakicë vetë-pasuruese. Kjo vepron si lëndë djegëse për grupin IS.

A mund të rezultojë kjo situatë aktuale në kthimin e grupit IS në Siri?

Grupi IS kurrë nuk u çrrënjos. Luftëtarët janë ose në maki [grupe guerile] ose në qelitë e fjetur. Në janar, pati një sulm në burgun Al-Sinaa në Hassaké për të liruar të burgosurit [3500 xhihadistë që i përkisnin grupit IS u mbajtën atje, përfshirë liderët]. Qyteti i Hassaké është i ndarë në dysh. Në veri janë kurdët, dhe në jug, arabët. Burgu është në jug. Luftëtarët ishin infiltruar në rrethet jugore prej muajsh. Kanë marrë banesa me qira. Pastaj ata dolën nga punimet e drurit dhe filluan sulmin. Shërbimet e inteligjencës kurde nuk panë asgjë. Zona arabe ishte entuziaste për atë që po ndodhte. Ka nostalgji për grupin IS. Thonë: “Me ata gjërat ishin më mirë, kishim naftë, rrymë, kishte tregti me Irakun”. Ne e dimë se grupi IS është duke rekrutuar një brez të ri luftëtarësh. Ata janë adoleshentë, njerëz të frustruar, zgjedhja e vetme e të cilëve është ose t’i drejtohen drogave që përmbajnë Captagon [një amfetaminë që rrjedh nga një ilaç që përdoret për trajtimin e narkolepsisë ose çrregullimit të deficitit të vëmendjes], i cili po bën kërdi në këtë rajon, ose bashkimi me grupin IS, ku ata mund të ndihen të dobishëm, të kenë një identitet dhe të fitojnë pak para. Ju lehtë mund të blini njerëz për 50 dollarë në muaj. Nuk ka pasur pajtim në rajon. Masakrat kanë qenë aq të mëdha saqë rregullimi fisnor nuk funksionon më. Njerëzit janë të ngadaltë për të falur. Janë mijëra njerëz që janë fshehur dhe që nuk guxojnë të kthehen në shtëpi nga frika e veprimeve hakmarrëse. Ata formojnë bazën e grupit IS.

Çfarë forme mund të marrë grupi IS në kthimin e tij?

Grupi IS është gjithashtu i pranishëm në Irak, në rajonin e Mosulit dhe provincën Al-Anbar në Kurdistanin irakian. Ka qeliza që kryejnë rregullisht sulme. Megjithatë, rindërtimi i ‘kalifatit’ me një kontroll territorial, si në kohën e Emirit Abu Bakr al-Baghdadi, nuk është më një strategji e mirë. Grupi IS kuptoi se menaxhimi i territorit nënkuptonte menaxhimin e pakënaqësisë së njerëzve dhe se kjo krijonte objektiva të lehta për ndërhyrjen e huaj. Sot, grupi IS preferon të mbetet i fshehtë dhe të ngacmojë çdo regjim që është në vend.

Cili është pozicioni i regjimit sirian përballë turqve dhe grupit IS?

Regjimi në Damask mendon se ka fituar dhe objektivisht, ka. Siria veriore ende duhet të ripushtohet. Zonat nën kontrollin turk, veçanërisht rajoni i Idlibit, nuk do të jenë të lehta për t’u riintegruar. Damasku ka rimarrë kontrollin e dy të tretave të territorit, pjesërisht falë neutralitetit dashamirës të Turqisë, i cili është në përputhje me paktin e fshehtë Putin-Erdogan të gushtit 2016: “Më jepni një pjesë të kurdëve, unë do t’ju jap një copë të rebelëve”. Turqia kontrollon 4 milionë arabë sunitë të cilët kanë ikur nga regjimi i Damaskut dhe nuk kanë dëshirë të jenë nën kontrollin e ushtrisë siriane. Damasku nuk dëshiron t’i riintegrojë as këta persona të zhvendosur në veri, pasi kjo do të përbënte një problem sigurie. Pastaj është problemi i kurdëve në verilindje të cilët mbështeten nga amerikanët dhe kontrollojnë 30% të territorit, duke përfshirë burimet e naftës. Damasku pret që frutat të piqen. Ofensiva turke është e afërt. Regjimi sirian nuk do të luftojë kundër Forcave Demokratike Siriane. Do të presë që turqit të sulmojnë dhe SDF të shembet. Grupi IS nuk është një kërcënim për Damaskun. Prania e grupit lejon sirianët të bashkohen pas regjimit. Kështu u shpëtua në 2014. Prioriteti i Perëndimit në atë pikë ishte eliminimi i grupit IS në vend që të punonte për rënien e Bashar al-Asad.

Ky artikull është përkthyer nga fanc24.com

 

Fraksion.com