Ekspertët: Përgjigja e Kinës ndaj vizitës së mundshme të Pelosit në Tajvan mund të jetë ‘e paprecedentë’ por nuk ka gjasa për konflikti ushtarak

Për Shtetet e Bashkuara nuk janë të panjohura përgjigjet e zemëruara të Kinës për mbështetjen e saj për Tajvanin, një ishull vetëqeverisës që Pekini e pretendon si territorin e tij.

Por javën e kaluar, paralajmërimet e Kinës kundër një udhëtimi të mundshëm me aksione të larta nga Kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA Nancy Pelosi në Taipei duket se kanë shkaktuar shqetësim në Uashington.

Pas raportimeve për planet e Pelosit, Ministria e Jashtme e Kinës u zotua të martën e kaluar të marrë “masa të vendosura dhe të forta” nëse udhëtimi vazhdon.

Që atëherë, një mori komentesh nga zyrtarët amerikanë vetëm sa e kanë shtuar ndjenjën e alarmit.

Të mërkurën, presidenti i SHBA Joe Biden u tha gazetarëve se ushtria amerikane mendon se një vizitë në Tajvan nga Pelosi “nuk është një ide e mirë tani”. Të enjten, Pelosi tha se është e rëndësishme të tregohet mbështetje për Tajvanin, por nuk pranoi të diskutojë ndonjë plan udhëtimi duke përmendur sigurinë.
“Unë mendoj se ajo që po thoshte Presidenti është se ndoshta ushtria kishte frikë se mos rrëzohej avioni im ose diçka e tillë. Nuk e di saktësisht,” tha Pelosi.

Të dielën, ish-sekretari amerikan i shtetit, Mike Pompeo, gjithashtu mori pjesë, duke i ofruar t’i bashkohej Pelosit në udhëtimin e saj të raportuar.

“Nansi, unë do të vij me ty. Unë jam i ndaluar në Kinë, por jo në Tajvanin liridashës. Shihemi atje!” shkroi  Pompeo në Twitter.

Në mënyrë private, zyrtarët e administratës Biden kanë shprehur shqetësimin se Kina mund të kërkojë të shpallë një zonë të ndaluar fluturimi mbi Tajvan për të ndërprerë udhëtimin e mundshëm, tha një zyrtar amerikan për CNN.

Por me vizitën e mundshme të Pelosit që po shfaqet tani në publik, çdo vendim për të vonuar ose për të mos shkuar, rrezikon të shihet si një lëshim.

“Kryetarija Pelosi duhet të shkojë në Tajvan dhe Presidenti Biden duhet t’ia bëjë të qartë kryetarit Xi se nuk mund të bëjë asgjë që Partia Komuniste Kineze mund të bëjë për këtë,” tha Senatori republikan Ben Sasse të hënën. “Nuk ka më dobësi dhe vetëpërmbajtje.”

Qeveria kineze nuk ka specifikuar në publik se çfarë “masash të forta” po planifikon të marrë, por disa ekspertë kinezë thonë se reagimi i Pekinit mund të përfshijë një komponent ushtarak.

“Kina do të përgjigjet me kundërmasa të paprecedentë – më të fortat që ka marrë ndonjëherë që nga kriza e ngushticës së Tajvanit,” tha Shi Yinhong, një profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Renmin të Kinës.

Konfliktet ushtarake u ndezën përgjatë ngushticës së Tajvanit në vitet 1950 – dekada pas themelimit të Kinës komuniste, me Pekinin që bombardoi disa ishuj periferikë të kontrolluar nga Taipei në dy raste të veçanta.

Kriza e fundit e madhe ndodhi në 1995-1996, pasi presidenti i Tajvanit në atë kohë, Lee Teng-hui, vizitoi SHBA-në. E tërbuar nga vizita, Kina hodhi raketa në ujërat përreth Tajvanit dhe kriza përfundoi vetëm pasi SHBA dërgoi dy grupe luftarake aeroplanmbajtëse në zonë në një shfaqje të fuqishme mbështetjeje për Taipein.

“Nëse Pelosi vazhdon me vizitën e saj, Shtetet e Bashkuara me siguri do të përgatiten për t’iu përgjigjur ushtarakisht një përgjigjeje të mundshme ushtarake kineze,” tha Shi. “Situata mes Kinës dhe SHBA-së do të jetë shumë e tensionuar”.

Një kohë tjetër, një Kinë tjetër

Udhëtimi i raportuar i Pelosit nuk do të ishte hera e parë që një kryetar i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA viziton Tajvanin. Në vitin 1997, Newt Gingrich takoi Lee, presidentin e parë të ishullit të zgjedhur në mënyrë demokratike, në Taipei vetëm disa ditë pas udhëtimit të tij në Pekin dhe Shangai, ku Gingrich tha se paralajmëroi udhëheqësit kinezë se SHBA do të ndërhynte ushtarakisht nëse Tajvani sulmohej.

Sipas Gingrich, përgjigja që mori në atë kohë ishte “e qetë”. Publikisht, Ministria e Jashtme e Kinës kritikoi Gingrich pas vizitës së tij në Tajvan, por përgjigja ishte e kufizuar në retorikë.

Pekini ka treguar se gjërat do të ishin ndryshe këtë herë.

Njëzet e pesë vjet më vonë, Kina është më e fortë, më e fuqishme dhe më e sigurt, dhe udhëheqësi i saj Xi Jinping e ka bërë të qartë se Pekini nuk do të tolerojë më asnjë dobësi apo sfidë të perceptuar ndaj interesave të tij.

“Është një regjim krejtësisht i ndryshëm në Pekin me Xi Jinping. Kina është në një pozicion për të qenë më këmbëngulëse, për të imponuar kosto dhe pasoja për vendet që nuk marrin parasysh interesin e Kinës në politikëbërjen ose veprimet e tyre,” tha Drew Thompson,  një studiues i lartë vizitor në Shkollën e Politikave Publike Lee Kuan Yew në Universitetin Kombëtar të Singaporit.
“Pra, në këtë drejtim, është një Kinë shumë e ndryshme nga ajo kur Newt Gingrich vizitoi në 1997.”

Të hënën, Gingrich u përfshi në bisedë, duke shkruar në mediat sociale: “Çfarë po mendon Pentagoni kur paralajmëron publikisht kundër shkuarjes së Kryetares Pelosi në Tajvan? Nëse jemi kaq të frikësuar nga komunistët kinezë, nuk mund të mbrojmë as një kryetar amerikan të Dhomës të Përfaqësuesve pse Pekini duhet të besojë se ne mund ta ndihmojmë Tajvanin të mbijetojë. Ndrojtja është e rrezikshme.”
Nën Xi, një valë në rritje nacionalizmi ka përfshirë Kinën dhe mbështetja për “ribashkimin” me Tajvanin, ndoshta me forcë, është në rritje.

Hu Xijin, ish-redaktor i tabloidit nacionalist shtetëror Global Times dhe një zë i shquar i kundërshtar në ekspertizën kineze në internet, ka sugjeruar se avionët luftarakë të Ushtrisë Çlirimtare Kineze duhet të “shoqërojnë” avionin e Pelosit në Tajvan dhe të fluturojnë mbi ishull.

Kjo do të ishte një shkelje e konsiderueshme e autonomisë së Tajvanit. Ndërsa tensionet ndërmjet ngushticave rriten në nivelin e tyre më të lartë në dekadat e fundit, Kina ka dërguar një numër rekord avionësh luftarakë në zonën e vetëshpallur të identifikimit të mbrojtjes ajrore të Tajvanit, me avionët e Tajvanit që po përpiqen t’i paralajmërojnë ata larg, por deri më tani avionët e PLA nuk kanë hyrë hapësirën ajrore territoriale të ishullit.

“Nëse ushtria tajvaneze guxon të qëllojë mbi avionët luftarakë të PLA, ne do të përgjigjemi me vendosmëri duke rrëzuar avionë luftarakë tajvanez ose duke goditur bazat ushtarake tajvaneze. Nëse SHBA dhe Tajvani duan një luftë të gjithanshme, atëherë momenti për të çliruar Tajvanin po vjen.” ka shkruar Hu.

Ndërsa vërejtjet luftarake të Hu ndaj Tajvanit kanë rezonuar prej kohësh në qarqet nacionaliste të Kinës, ato nuk përfaqësojnë qëndrimin zyrtar të Pekinit (dhe disa nga kërcënimet e mëparshme të Hu-së kundër Tajvanit kanë rezultuar të jenë boshe).

Por, siç thekson Thompson, fakti që deklaratat e Hu kanë kaluar të pacensuruara në mediat e kontrolluara fort të Kinës, tregon “një shkallë të caktuar mbështetjeje midis Partisë Komuniste”, edhe nëse është vetëm për vlerën e propagandës.

Një kohë  e ndjeshme

Një vizitë nga Pelosi, një figurë e njohur publike dhe kritike e profilit të lartë të Pekinit, do të vinte në një kohë të ndjeshme për Kinën.

PLA po feston përvjetorin e saj të themelimit më 1 gusht, ndërsa Xi, udhëheqësi më i fuqishëm i vendit në dekada, po përgatitet të thyejë konventat dhe të kërkojë një mandat të tretë në kongresin e 20-të të Partisë Komuniste në pushtet këtë vjeshtë.

Ndërsa koha e ndjeshme politikisht mund të shkaktojë një përgjigje më të fortë nga Pekini, mund të nënkuptojë gjithashtu se Partia Komuniste do të dëshironte të siguronte stabilitet dhe të parandalonte që gjërat të dalin jashtë kontrollit, thonë ekspertët.

“Sinqerisht, kjo nuk është një kohë e mirë që Xi Jinping të provokojë një konflikt ushtarak pikërisht përpara kongresit të 20-të të partisë. Është në interesin e Xi Jinping që ta menaxhojë këtë në mënyrë racionale dhe të mos nxisë një krizë mbi të gjitha krizat e tjera që duhet të përballojë” tha Thompson, duke përmendur ngadalësimin e ekonomisë së Kinës, thellimin e krizës së pasurive të paluajtshme, rritjen e papunësisë dhe luftën e vazhdueshme për të frenuar shpërthimet sporadike nën politikën e saj zero-Covid.

“Kështu që unë mendoj se çfarëdo që ata të bëjnë, do të matet, do të llogaritet. Ata sigurisht që do të përpiqen të ushtrojnë më shumë presion mbi Tajvanin, por mendoj se do të ndalojnë gjithçka që është veçanërisht e rrezikshme ose që mund të krijojë kushte. që nuk mund ta kontrollojnë”, tha ai.

Shi, profesor në Universitetin Renmin në Pekin, ra dakord se tensioni midis SHBA-së dhe Kinës nuk ka gjasa të përshkallëzohet në një konflikt të plotë ushtarak.

“Nëse gjërat nuk dalin jashtë kontrollit rastësisht në një mënyrë që askush nuk mund ta parashikojë, nuk ka asnjë shans për një konflikt ushtarak midis SHBA-së dhe Kinës,” tha ai.
Por Shi tha që tani është e vështirë të parashikohet se çfarë do të bëjë Kina.

“Është një situatë shumë e vështirë për t’u përballuar. Së pari, (Pekini) duhet të marrë me vendosmëri kundërmasa të paprecedentë. Së dyti, duhet të parandalojë konfliktet ushtarake midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës,” tha ai. “Ne nuk do ta dimë se si do të shkojnë gjërat deri në minutën e fundit”./
Brad Lendon dhe Kylie Atwood për CNN

 

Fraksion.com