Biden në Arabinë Saudite: Realpolitika vs Morali

Nga George Friedman 

Lufta në Ukrainë vazhdon pasi Shtetet e Bashkuara ende duan të pengojnë Rusinë që të arrijë në mënyrë efektive Evropën Lindore. Për këtë qëllim, strategjia e Uashingtonit ka qenë të sigurojë armë për ushtrinë ukrainase dhe të ekzekutojë një luftë ekonomike kundër Rusisë. Lufta ekonomike është e ngjashme me luftën në përgjithësi. Synimi është i pasaktë, afatet kohore janë të pasigurta dhe rezultatet janë të papritura. Rezultati më i rëndësishëm deri më tani ka qenë heqja e naftës nga tregjet globale, një çështje mjaft serioze që presioni i brendshëm në disa vende aleate i ka detyruar ata të rishqyrtojnë pozicionin e tyre ndaj luftës. Nafta është thjesht një domosdoshmëri politiko-ushtarake.

Ky është konteksti në të cilin presidenti i SHBA Joe Biden vizitoi Arabinë Saudite, një nga vendet e pakta që mund të ulnin çmimet e naftës vetëm nëpërmjet rritjes së ofertës, të paktën në teori. Kërkimi i favoreve nga Arabia Saudite u pa si cinike dhe duke kontribuar në shkeljet e të drejtave të njeriut. Shkeljet e këtyre të drejtave nga sauditët janë të shumta, por incidenti më i profilit të lartë ishte vrasja dhe copëtimi i disidentit saudit dhe kolumnisti i Washington Post Jamal Khashoggi, i cili shumë besojnë se u vra me urdhër të liderit saudit Mohammed bin Salman. Problemi është se Biden po drejton një luftë që qartësisht nuk do të përfundojë shpejt dhe po luftohet nga një koalicion rrënues. Kufizimi i prodhimit të naftës, ndalimi i Rusisë dhe bojkotimi i Arabisë Saudite shihen të gjitha si imperativa morale, ndonjëherë nga të njëjtët njerëz. Por në këtë rast, imperativat morale bien ndesh me njëra-tjetrën, kështu që Biden nuk mund t’i ndjekë të treja pa shkelur njërën.

Shtetet e Bashkuara janë një projekt moral. Këtu ka korrupsion, hipokrizi dhe neveri reciproke sepse është një komb dhe kështu janë kombet. Por është gjithashtu një komb që u shpik për të qëndruar mbi parimet morale. Që në fillim, kjo doli e dhimbshme. Menjëherë pas krijimit të Shteteve të Bashkuara, një tjetër revolucion shpërtheu në Francë, dhe si Revolucioni Amerikan, ai synonte të çlironte vendin nga monarkia dhe të krijonte një republikë të qeverisur nga populli.

Dukej se të dy regjimet ishin pjesë e të njëjtit projekt moral. Deklarata franceze e të drejtave të njeriut dhe qytetarit dhe Kushtetuta e SHBA-së kënduan të njëjtën këngë. Dhe kishte një presion të madh, veçanërisht nga Thomas Jefferson, për t’i ardhur në ndihmë Francës. Ai u kundërshtua nga George Washington, shqetësimi kryesor i të cilit ishte tregtia amerikane me Britaninë, e cila ishte armiqësore ndaj regjimeve republikane. Tregtia me Britaninë ishte thelbësore për Shtetet e Bashkuara, kështu që Uashingtoni e vuri interesin kombëtar përpara një projekti të unifikuar moral.

Mbështetja e Francës dukej se ishte një veprim moral. Por e vërteta ishte se Shtetet e Bashkuara ishin ‘një komb i dobët dhe i largët’. Përveç deklaratave dhe dënimeve morale, SHBA-ja mund të bënte pak për Francën. Rreziku i hakmarrjes britanike ishte ndoshta i vogël, por rrezikimi i tij për një veprim që nuk kishte ndikim praktik ishte një vetëkënaqje e rrezikshme. Xheferson ishte një njeri serioz, por duke u emocionuar tepër nga zgjerimi i projektit të tij moral, ai humbi gjurmët e përgjegjësisë së tij të mëparshme ndaj vendit të tij. Uashingtoni, një ushtar, ishte i kujdesshëm ndaj gjesteve morale, por jo ndaj moralit. Ai nuk kishte frikë nga sakrifica, por përçmoi gjestet boshe dhe të rrezikshme.

Çështje të ngjashme janë ngritur shumë herë në historinë amerikane, dhe çdo herë ato mbulohen nga këto pyetje: Çfarë është morali dhe cili është interesi kombëtar? Është, natyrisht, imorale të vrasësh një gazetar saudit. A do të ishte imorale të vrisje një diplomat nazist? A është gjithmonë e pamoralshme të vrasësh dikë? Gjithmonë e pamoralshme të vrasësh gazetarë? A është e pamoralshme vetëm nëse gazetari ishte i moralshëm?

Realpolitik mendon se interesat e shtetit tejkalojnë të gjitha konsideratat e tjera, sepse pa shtetin, të gjitha çështjet e tjera shemben në kaos. Por cili është saktësisht interesi kombëtar, a ndryshon ai me kohën dhe si duhet prodhuar? A kanë nevojë Shtetet e Bashkuara për naftë për të ruajtur aleancën anti-ruse? A ka nevojë për ndihmë nga Arabia Saudite në këtë drejtim? Morali gjithmonë përplaset me realitetin.

Afërsisht 250 vjet më parë, nuk ishte e qartë se ndihma ndaj Francës ishte në fakt një detyrim moral, veçanërisht pasi konflikti u bë më i tmerrshëm. Por as nuk ishte e qartë se një veprim i tillë do të kishte shkaktuar një përgjigje britanike. Britania kishte nevojë për eksportet amerikane dhe zemërimi i saj ndaj Francës mund të mos e kishte mposhtur këtë. Pra, kur shikojmë tensionin midis moralit dhe realitetit, del se asnjëra nuk është e qartë. Qartësia e planifikuesve strategjikë dhe realiteti i moralistëve fshehin paqartësi.

Franklin Roosevelt balancoi urrejtjen ndaj nazistëve me kufijtë e pushtetit. Ai nuk ishte as ekspert i fuqisë ushtarake dhe as autoriteti më i lartë për atë që i bënte nazistët të këqij. Ajo që ai kishte ishte një sens i shëndoshë që shikonte përmes kompleksitetit. Mendja e tij e shëndoshë i mësoi atij se çfarë ishte një nazist. Mendja e tij e shëndoshë e këshilloi atë për ndihmën e ngadaltë por të sigurt për Britaninë. Ronald Reagan nuk ishte një intelektual dhe armiqësia e tij ndaj Rusisë ishte një vlerë e përbashkët. Por arsyeja e tij e shëndoshë e udhëhoqi atë të kuptonte atë që pak të tjerë e panë: se Bashkimi Sovjetik ishte i kalbur dhe që po rrëzohej. Ai bëri gjithçka që mundi për ta përshpejtuar.

Realpolitika është një formë arrogance e liderëve dhe akademikëve. Kështu është edhe moralizmi. Gjëja që është alternativa është sensi i shëndoshë, i cili më mirë quhet mençuri. Mençuria, sado e rrallë që është, mund të përcaktojë rëndësinë e naftës në lidhje me vrasjen. Nuk ka asnjë metodologji që mund ta bëjë këtë.

Mençuria është gjithmonë e rrallë dhe shpesh kritikohet se është e paqartë dhe e painformuar. Xhorxh Uashingtoni bëri thirrjen e tij ndaj Francës dhe ishte e duhura sipas standardit të vetëm. Vendi ishte i sigurt dhe nuk duhej të ndihej sikur kishte kompromentuar parimet e tij. Problemi është se mençuria njihet mirë pas faktit. Rruga e mençur nuk është kurrë e vetëkuptueshme apo e thjeshtuar./GPF

Fraksion.com