Kina dikur e shihte Evropën si një kundërvënie ndaj fuqisë amerikane. Tani lidhjet janë në një nivel të ulët

Analizë nga Simone McCarthy

 

Kur udhëheqësi kinez Xi Jinping bëri vizitën e tij të parë shtetërore në Evropë në vitin 2014, ai u nis për të paralajmëruar një epokë të re bashkëpunimi në një turne shumë vendesh, të cilin Presidenti i Parlamentit Evropian në atë kohë e quajti “një sinjal i mirëpritur i rëndësisë që Udhëheqësi i ri kinez i bashkohet një partneriteti të forcuar BE-Kinë.”

Tetë vjet më vonë, optimizmi i asaj periudhe është zbehur, me marrëdhëniet midis Kinës dhe Bashkimit Evropian duke arritur atë që analistët e quajnë një pikë të qartë të ulët të dekadave të fundit.

Shqetësimi evropian në lidhje me ambiciet globale të Kinës dhe të dhënat e saj të të drejtave të njeriut, tensionet SHBA-Kinë, sanksionet kokë më kokë dhe, tani, lufta e Rusisë në Ukrainë, ndikimi i së cilës në lidhjet Kinë-BE duket se Pekini ose e ka nënvlerësuar ose hedhur poshtë, të gjitha i kanë sjellë marrëdhëniet në një nadir.

Kjo u nënvizua muajin e kaluar gjatë dy samiteve me liderë evropianë. Si ekonomitë e përparuara të Grupit të Shtatë (G7) ashtu edhe NATO-ja ngurtësuan ndjeshëm linjat e tyre ndaj Kinës, në një sinjal se pikëpamjet në Evropë kanë rënë më shumë në përputhje me ato të Uashingtonit.

Ndryshimi është kulmi i një sërë hapash në të cilët Pekini ndonjëherë mund të ketë nënvlerësuar masën në të cilën po e largonte Evropën, por gjithashtu u shfaq i përgatitur për të paguar atë çmim.

Por është një goditje e rëndësishme për vizionin ideal të Pekinit: një Evropë me lidhje të forta me Kinën që ofron një kundërpeshë ndaj fuqisë dhe qëndrimit amerikan.

“Kina dhe BE duhet të veprojnë si dy forca kryesore që mbështesin paqen botërore dhe të kompensojnë pasiguritë në peizazhin ndërkombëtar,” u tha Xi udhëheqësve të BE-së në një samit në prill, duke u kërkuar atyre që të refuzojnë “mentalitetin e bllokut rival”.

Por këto fjalë dukej se dështuan me palën evropiane, e cila u fokusua në vend të kësaj në presionin e Kinës për të ndihmuar ndërmjetësimin e paqes në Ukrainë. “Dialogu ishte gjithçka përveç një dialogu. Në çdo rast, ishte një dialog i të shurdhërve,” tha më pas shefi i çështjeve të jashtme të BE, Josep Borrell.

Spirale në rënie

Pekini kishte krijuar me kujdes marrëdhëniet e tij në Evropë në dekadat e fundit – duke krijuar një samit vjetor të dedikuar me vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore dhe duke kërkuar hapa për iniciativën e tij të infrastrukturës Brez dhe Rrugë, e cila fitoi mbështetje nga një anëtar i G7 kur Italia nënshkroi në 2019.

Shqetësimet e SHBA për rreziqet e bashkëpunimit me Kinën rezonuan në Evropë. Dhe vetë vendet evropiane po shikonin që Kina e Xi-t të bëhej gjithnjë e më e sigurt në politikën e saj të jashtme, nga toni luftarak i diplomatëve të saj “luftëtarë ujk” deri te krijimi i një baze detare në Afrikë, rritja e agresivitetit në Detin e Kinës Jugore dhe ndaj Tajvanit, dhe shënjestrimi i kompanive ose vendeve që shkelnin linjën e saj në çështjet kryesore.

Akuzat për shkelje të mëdha të të drejtave të njeriut në rajonin veriperëndimor të Kinës, Xinjiang, dhe shpërbërja e shoqërisë civile në Hong Kong luajtën gjithashtu një rol në ndryshimin e perceptimeve evropiane, thonë analistët. Zyrtarët kinezë i kanë quajtur pretendimet se ka mbajtur më shumë se një milion ujgurë dhe pakica të tjera myslimane në kampet e internimit në Xinjiang “fabrikime” dhe e kanë kritikuar diskutimin e këtyre çështjeve si “ndërhyrje” në punët e saj të brendshme.

BE-ja e shpalli Kinën një “rivale sistematike” në vitin 2019 dhe lidhjet kanë vazhduar të prishen që atëherë.

“Kina tani kërkon që pjesa tjetër e botës t’i kushtojë respektin e duhur dhe të njohë pozicionet që merr Kina, pa i kushtuar shumë vëmendje asaj që mund të mendojnë të tjerët,” tha Steve Tsang, drejtor i Institutit Kina SOAS në Universitetin e Londrës.

Kjo qasje i bëri demokracitë perëndimore “të braktisin politikën shumëvjeçare për të ndihmuar Kinën të modernizohet dhe të ngrihet me shpresën se integrimi më i madh ekonomik do ta inkurajojë Kinën të bëhet një palë e përgjegjshme e interesit në çështjet botërore”, tha Tsang.

Përparësi ekonomike

Kina ishte tregu i tretë më i madh i eksportit për mallrat evropiane dhe burimi më i madh i produkteve që hynë në Evropë vitin e kaluar, por fërkimet kanë shkaktuar ndikimin e tyre në marrëdhëniet ekonomike midis BE-së dhe Pekinit.

Në fillim të këtij viti, një mosmarrëveshje midis Kinës dhe Lituanisë e shtyu BE-në të ngrejë një çështje në OBT. Ai akuzoi Pekinin për “praktika tregtare diskriminuese kundër Lituanisë” në hakmarrje për atë që Pekini e sheh si shkelje nga shteti baltik të parimit të tij “Një Kinë”, me të cilin pretendon Tajvanin e vetëqeverisur si territorin e tij sovran.

Viktima më e madhe financiare ishte marrëveshja e shumëpritur tregtare midis BE-së dhe Kinës, e cila ngeci vitin e kaluar pasi u kap në shkëmbimin e sanksioneve. Pekini dënoi ligjvënësit dhe organet e BE-së, grupet e mendimit evropian dhe studiues të pavarur pasi BE-ja sanksionoi katër zyrtarë kinezë për abuzime të dyshuara në Xinjiang.

Por dëmi ishte më i madh se vetëm marrëveshja.

“Ky reagim i tepruar (nga Pekini) nuk ishte një veprim i mençur,” tha Ingrid d’Hooghe, një bashkëpunëtore e lartë kërkimore në institutin e mendimit Clingendael me qendër në Hollandë, duke treguar efektin e dëmshëm në opinionin publik.

“Strategjia e Kinës ndaj Evropës po shpërbëhej dhe ajo me sa duket nuk e kuptonte se të gjitha këto veprime, sanksionet tepër reaktive, diplomacia shtrënguese, në fund funksionuan kundër qëllimeve diplomatike të Kinës dhe gjithashtu e shtynë Evropën më pranë Shteteve të Bashkuara. Shtetet”, tha ajo.

Ndërsa këto veprime mund të kenë shtyrë një ndryshim në të menduarit evropian me pasoja të qarta ekonomike, ato u shtuan për Ministrinë e Jashtme të Pekinit, sipas Henry Gao, një profesor në Shkollën e Drejtësisë Yong Pung How të Universitetit të Menaxhimit të Singaporit.

“Për ta marrëdhënia e ftohtë është një çmim i domosdoshëm dhe është më e rëndësishme të nxjerrin pikë politike”, tha ai.

Pika e verbër?

Janë llogaritjet më të fundit të Kinës se si t’i përgjigjet luftës së Rusisë në Ukrainë që mund të përfundojë më e kushtueshme kur bëhet fjalë për lidhjet evropiane.

Ndërsa vendet evropiane dhe SHBA u bashkuan në mbështetje të Ukrainës, Kina refuzoi të dënonte luftën – në vend të kësaj forconte marrëdhëniet e saj me Rusinë dhe u bashkua me Kremlinin duke treguar me gisht SHBA-në dhe NATO-n.

Sipas Li Mingjiang, një profesor i asociuar dhe kryetar i Provostit në Marrëdhëniet Ndërkombëtare në Shkollën e Studimeve Ndërkombëtare S. Rajaratnam të Universitetit Teknologjik Nanyang në Singapor, kishte analistë kryesorë të politikave në Kinë që i kuptonin pasojat negative që pozicioni i Kinës do të kishte në lidhjet e saj evropiane. Por ky vlerësim mund të jetë “nënvlerësuar” nga vendimmarrësit, tha Li.
Llogaritjet në lidhje me rëndësinë gjeopolitike të lidhjeve me Rusinë, si dhe lidhjen e ngushtë midis Xi dhe presidentit rus Vladimir Putin gjithashtu ka të ngjarë të rezultojnë, shtoi ai.

“Është një dilemë vërtet e madhe për Kinën … dhe ata nuk mund të përballonin ndonjë pasojë të madhe negative në partneritetin strategjik Kinë-Rusi. Ky imperativ me të vërtetë mbizotëroi,” tha Li.
Ka pasur njohje të miopisë së Kinës midis studiuesve të kontinentit,

Chen Dingding, drejtor themelues i institutit të mendimit Intellisia në Guangzhou, shkroi në një artikull të bashkëautor në The Diplomat, se rreziqet e luftës në Ukrainë “nuk kuptohen plotësisht në Kinë”, ku zyrtarët dhe akademikët nuk kishin arritur të pranonin ” tronditje” që vdekja dhe shkatërrimi në Ukrainë do t’i sillte evropianëve.

“Afërsia gjeografike dhe emocionale e luftës do të ndryshojë rrënjësisht ndjenjat evropiane ndaj sigurisë së përbashkët, varësive ekonomike dhe sovranitetit kombëtar për vitet në vijim,” shkruan Chen dhe grupi i tij ndërkombëtar i bashkautorëve.

Megjithatë, zërat e fortë brenda shumë vendeve vazhdojnë të mbrojnë një qasje të ekuilibruar ndaj Kinës, sipas d’Hooghe. E ardhmja mund të mos sjellë një shkëputje, tha ajo, por më tepër një rikalibrim brenda Evropës se si të bashkëpunohet me Kinën, duke mbajtur një sy mbi sigurinë dhe ekuilibrin.
“Por tani, dhe kjo është gjithashtu e vërtetë me marrëdhëniet evropiane me Rusinë , konsideratat normative duket se rëndojnë më shumë se interesat ekonomike,” tha ajo./CNN

 

Fraksion.com