Urdhri në zhvillim

Nga George Friedman

Këtë po e shkruaj nga Dubai, në një udhëtim që do ta përshkruaj në kthimin tim në Shtetet e Bashkuara.  Në Izrael u mbajt një samit gjatë fundjavës midis Bahreinit, Egjiptit, Emirateve të Bashkuara Arabe, Marokut, Izraelit dhe Shteteve të Bashkuara. Takimi ishte krijuar për të mbështetur SHBA-në në një kënd. Shtetet e Bashkuara duan të arrijnë një mirëkuptim të ri me Iranin, i ndërtuar përafërsisht në platformën e negociatave që u braktis nga Presidenti Donald Trump në 2018 si e pamjaftueshme në trajtimin e kërcënimit iranian. Izraeli dhe katër vendet arabe, plus disa të tjerë, e kundërshtojnë iniciativën e Biden dhe Sekretari i Shtetit i SHBA Antony Blinken ishte aty për t’i bindur ata. Dukej se nuk funksionoi. Një gazetë në Dubai titullonte se ishte krijuar një front i ri izraelito-arab. Pyetja është bërë shpesh nëse mund të arrihet uniteti mes arabëve dhe Izraelit. Përgjigja duket se është se është e mundur për shkak të frikës nga Irani dhe armiqësisë ndaj planeve amerikane për Iranin. Nuk kam asnjë lidhje me këtë, por të shikosh nga afër është gjithmonë interesante.

Fokusi im mbetet tek Ukraina dhe Rusia dhe ajo që po shfaqet si një përfundim vërtet tragjik. Më shumë bisedime janë planifikuar të mbahen këtë javë në Stamboll. Tragjedia është se zgjidhja që po diskutohet duket se pohon atë që fillimisht kishte qenë rasti. Rusët tani po pretendojnë se qëllimi i tyre i vetëm në luftë ishte të siguronin rajonin lindor të Donbasit, jo të pushtonin Ukrainën. Shkuarja në luftë për këtë do të dukej e kotë, pasi pjesa më e madhe e rajonit të Donbasit ka qenë nën kontrollin informal, por shumë efektiv rus që nga ngjarjet e 2014. Është një rajon i dominuar nga rusët etnikë dhe ndërkohë që Ukraina nuk ishte e kënaqur me pushtimin të territorit ukrainas, vështirë se ishte në gjendje të sfidonte seriozisht Rusinë. Ajo që i bëri të dyshimta pretendimet ruse, natyrisht, ishin kolonat e tankeve që shkonin në jug nga Bjellorusia në drejtim të Kievit, ndër të tjera. Ata dukej se po i bënin luftë Ukrainës në përgjithësi dhe jo thjesht po zyrtarizonin kontrollin e një zone që tashmë e kontrollonin. Ka të ngjarë që kërkesat e tyre do të jenë më ekstreme, duke kërkuar kontrollin e tokës midis Donbasit dhe Krimesë, duke marrë në fakt Ukrainën juglindore. Por siç thashë, ata bënë një luftë të krijuar me ambicie edhe më të gjera.

Ukrainasit duket se janë të përgatitur të diskutojnë dhënien e Donbasit dhe të premtojnë neutralitet ukrainas. Nuk është e qartë se çfarë do të thotë neutralitet në këtë kontekst. Zvicra pretendoi neutralitet gjatë Luftës së Dytë Botërore, që do të thoshte se Gjermania dhe Aleatët përfitonin nga sistemi i saj bankar dhe operonin organizata spiunazhi atje. Ky është një lloj neutraliteti. Një lloj tjetër është ai i Suedisë. Nuk është në NATO dhe ka blerje të kufizuara të pajisjeve ushtarake perëndimore, por askush nuk dyshon se ku qëndron.

Çfarë do të thotë neutraliteti në Ukrainë? Ukraina mund të mos i bashkohet NATO-s dhe mund të kujdeset për të blerë pajisje kineze, por pas ngjarjeve të muajit të kaluar, është e vështirë të imagjinohet se Kievi i beson njësoj Evropës Perëndimore dhe Shteteve të Bashkuara dhe gjithashtu Rusisë. Mund të ketë neutralitet dhe neutralitet formal mbi blerjen e armëve, por inteligjenca ukrainase ka të ngjarë të shkëmbejë informacionin me Perëndimin dhe jo me Rusinë. Si mundet Ukraina të jetë neutrale në një situatë të tillë?

Mënyra e qartë është të errësosh. Realiteti është se Rusia demonstroi se është e paaftë për të kryer operacione në shkallë të gjerë, me shumë fronte dhe për këtë arsye duhet të ndalojë operacionet. Ukrainasit kanë demonstruar aftësinë për të ngritur dhe organizuar popullsinë e tyre për t’i rezistuar dhe me raste mundin Rusinë, por ata nuk mund të vazhdojnë të thithin viktimat që Rusia mund të shkaktojë me peshën e madhe të forcave, sado të paaftë të përpjekjeve luftarake të Rusisë. Në fund, Rusia mund të zëvendësojë gjeneralët e saj, të ritrajnojë oficerët e saj të nivelit të mesëm dhe të disiplinojë dhe motivojë anëtarët e saj. Do të duhen vite, por mund ta bëjë nëse zhvillon një kulturë të re të luftës politike. Ukrainasit nuk mund të mbrohen kundër një force profesionale të armatosur mirë, të mirë-stërvitur derisa ata vetë të riarmatosen dhe të stërvitin një forcë profesionale. Neutraliteti e bën këtë të vështirë nëse neutraliteti nënkupton marrjen e armëve dhe ndoshta trajnimin nga Perëndimi (lexo: vendet e NATO-s) përjashtohet.

Rusia ka dështuar keq në përpjekjen e saj për të pushtuar Ukrainën dhe tani po pretendon se nuk e ka dashur kurrë. Mjaft e drejtë. Ukraina ka arritur t’i rezistojë një force të paaftë. Mjaft e drejtë. Por Ukraina, duke pranuar neutralitetin, duhet të adoptojë neutralitetin suedez – neutralitet formal që mbulon qëllimin e saj real. Dhe kjo e bën çështjen të vështirë.

Është interesante që Turqia po i drejton negociatat. Çfarë bashkëpunimi i rastësishëm ka pasur me Rusinë në Lindjen e Mesme nuk e fsheh mosbesimin historik. Turqia ka nevojë për një Rusi të dobët. Turqia gjithashtu ka një oreks për territorin ukrainas, pasi e ka pushtuar atë në të kaluarën. Turqia është bashkëbiseduesi perfekt. Askush nuk është i sigurt se çfarë dëshiron, dhe kjo mund ta bëjë secilën palë të kujdesshme.

E nisa këtë me negociatat iraniane, një negociatë që ka krijuar atë që dikur do të konsiderohej e pamundur: një front izraelito-arab që përballet me amerikanët për hapjen e tyre ndaj Iranit. Përkuluni prapa dhe imagjinoni sa e çuditshme është kjo. Dhe imagjinoni sa e çuditshme është situata ruso-ukrainase. Tragjedia është se u deshën mijëra të vdekur për të na sjellë në pikën ku filloi gjithçka. Dhe me Iranin, ai na ka çuar në një vend ku Irani nuk mund ta besojë se është: duke kërkuar një shkëputje nga amerikanët ndërsa arabët dhe izraelitët përpiqen të frenojnë amerikanët. Kur mendojmë për Rendin e Ri Botëror, mos kërkoni më tej./GPF

Fraksion.com