Pse Solidariteti i BE-së për migracionin ukrainas mund të mos zgjasë?

Nga Francesco Casarotto 

Shtetet anëtare mund të rishqyrtojnë politikat e tyre nëse lufta zvarritet.

Lufta në Ukrainë ka detyruar shumë banorë të ikin në Evropë. Sipas Komisionerit të Lartë të Kombeve të Bashkuara për Refugjatët, eksodi tashmë ka tejkaluar pragun e 1 milion që nga fillimi i pushtimit, dhe të tjerë janë në rrugë e sipër. Duket se një tjetër krizë refugjatësh është në prag.

E fundit ndodhi në vitin 2015, kur mbërritën emigrantë të panumërt nga Afrika e Veriut dhe Lindja e Mesme. Ai tregoi se sa përçarës mund të jetë presioni migrator në Evropë. Por këtë herë është ndryshe. Praktikisht çdo vend anëtar i BE-së ka shprehur gatishmërinë e tij për të pranuar refugjatët që vijnë nga Ukraina dhe për të treguar solidaritet. Edhe vendet më skeptike ndaj imigracionit si Hungaria kanë mirëpritur refugjatët ukrainas. Çuditërisht, lëvizjet politike që ndërtuan konsensusin e tyre mbi ndjenjat kundër emigrantëve kanë thënë se janë në favor të pranimit të refugjatëve.

Kriza e Refugjatëve në Evropë 2015

Megjithatë, sa më gjatë të zgjasë kriza e refugjatëve, aq më shumë ka të ngjarë që vullneti i mirë të zbehet. Për të shmangur ringjalljen e lëvizjeve nacionaliste euroskeptike që kërcënojnë unitetin e bllokut, shtetet e BE-së do t’i kthehen mospërfilljes së pranimit të refugjatëve.

Rrugët kryesore të migrimit në Evropë janë Mesdheu Perëndimor, Mesdheu Qendror, Mesdheu Lindor, rruga ballkanike dhe kufiri lindor. Në vitin 2015, shumica e emigrantëve erdhën nga rruga ballkanike dhe ajo lindore dhe qendrore e Mesdheut. Në atë kohë, Grupi i Vishegradit – kryesisht Hungaria – refuzoi të autorizonte propozimin e Komisionit të BE-së për krijimin e një programi të detyrueshëm zhvendosjeje për të ndarë barrën midis shteteve anëtare. Anëtarët nuk arritën gjithashtu një konsensus për të reformuar të ashtuquajturin mekanizëm të Dublinit, i cili thotë se shteti i parë në të cilin vjen një emigrant duhet të merret me kërkesën për azil. E thënë thjesht, shtetet që nuk ishin pika e parë e hyrjes nuk donin të mbanin mbi supe barrën e përpunimit të kërkesave për azil. Keqmenaxhimi i të ardhurve, veçanërisht nga Italia dhe Greqia, detyroi disa shtete të BE-së të konsiderojnë pezullimin e marrëveshjes së Shengenit, traktatin që lejon lëvizjen e lirë brenda bllokut. Dhe vendet e vijës së parë si Italia, Greqia dhe Spanja ishin të mbingarkuar nga numri i madh i kërkesave për azil. (Duhet theksuar se raca dhe kultura luajtën një rol në krizë: shumica e emigrantëve ishin arabë ose myslimanë ose të dyja.)

Të gjithë këta faktorë krijuan reagimin nacionalist dhe lëvizjet politike anti-BE që kërcënuan unitetin e Bashkimit Evropian. Presioni politik që ata sollën detyroi shumë qeveri të miratonin politika më kufizuese. Një marrëveshje me Turqinë lehtësoi një pjesë të presionit, por tensionet nuk u larguan kurrë.

Por, ndërsa kriza e Ukrainës detyron miliona të largohen nga vendet e tyre, asnjë nga reagimet e parë në 2015 nuk po ndodh. Polonia ka marrë tashmë rreth 600,000 refugjatë, Hungaria pothuajse 150,000, Sllovakia rreth 90,000 dhe Republika Çeke 30,000. Anëtarët e BE-së kanë arritur tashmë konsensus se cilat politika do të miratojnë. Në fakt, më 3 mars, ministrat e brendshëm të bllokut vendosën të zbatojnë Direktivën e Mbrojtjes së Përkohshme, e cila lejon mbrojtjen e menjëhershme të refugjatëve, duke anashkaluar procedurat standarde të aplikimit për azil për t’u dhënë personave të zhvendosur akses në mbrojtje në Bashkimin Evropian. Lejet e qëndrimit do të jepen për një vit, me mundësi rinovimi edhe për dy të tjera. Refugjatët do të kenë akses në sistemet e mirëqenies, kujdesit shëndetësor, punës dhe arsimit dhe, në kontrast të plotë me problemet që lidhen me negocimin e mekanizmit të Dublinit disa vite më parë, mbrojtja mund të ofrohet nga çdo shtet anëtar.

Destinacionet e refugjatëve ukrainas – 3 mars 2022

Arsyet e dallimeve mes 2015 dhe tani janë të shumta. Së pari, refugjatët ukrainas janë të krishterë. Në vitin 2015, evropianët besonin se emigrantët që vinin nga Afrika e Veriut dhe Lindja e Mesme do të kërcënonin identitetin dhe mënyrën e tyre të jetesës. Shumica e shteteve të BE-së – me përjashtim të Francës dhe Belgjikës – nuk ishin mësuar të kishin pakica të rëndësishme myslimane brenda kufijve të tyre. Për më tepër, sulmet terroriste në Paris sapo kishin ndodhur në vitin 2014, duke shtuar, me të drejtë ose gabim, shqetësimet e evropianëve për sigurinë. Në të kundërt, evropianët ndihen kulturalisht më afër ukrainasve dhe e perceptojnë luftën si diçka shumë më afër tyre që mund të ndikojë në jetën e tyre në mënyra që lufta civile siriane nuk mundi.

Së dyti, shtetet e BE-së besojnë se ndryshe nga konfliktet e zgjatura të Lindjes së Mesme, lufta në Ukrainë do të jetë e përkohshme. Ata janë të gatshëm të pranojnë refugjatë sepse besojnë se do të kthehen në shtëpi në një kohë relativisht të shkurtër.

Së fundmi, shumë shtete të BE-së, veçanërisht Gjermania, po përballen me mungesë të paprecedentë të fuqisë punëtore. Fluksi i emigrantëve në hyrje nga Ukraina mund të shihet si një mënyrë për të mbyllur mungesën e fuqisë punëtore, veçanërisht në sektorët e kujdesit që u prekën ndjeshëm nga pandemia.

Duke e quajtur këtë një përmbysje të plotë të politikës është e parakohshme, dhe ndoshta edhe e gabuar. Edhe gjatë fazave të para të krizës së vitit 2015, shtetet filluan të tregonin mbështetje për pranimin e refugjatëve përpara se të ndryshonin mendje më vonë. Në këtë kuptim, hapja e BE-së ndaj migracionit ukrainas varet kryesisht nga shkalla në të cilën refugjatët bëhen barrë financiare dhe nga qëndrimet e shteteve individuale. Mbrojtja e përkohshme e dhënë deri më tani u jep refugjatëve një sasi të caktuar përfitimesh ekonomike dhe sociale; nëse rinovohen, fondet do të duhet të devijohen nga fusha të tjera si fondet e kohezionit. (Fondet e kohezionit janë fondet që synojnë të nivelizojnë pabarazitë midis rajoneve të ndryshme të BE-së. Paratë e alokuara për refugjatët zakonisht krijojnë pakënaqësi në mesin e popullatës vendase.) Për më tepër, për shkak se refugjatët do të kenë të drejtë për masa të mirëqenies sociale, kostot shtesë mund të rëndojnë disa buxhete, veçanërisht kur deficiti dhe borxhi janë tashmë një problem.

Pra, ndërsa faktorët kulturorë luajnë një rol në pranimin e hershëm të refugjatëve ukrainas, qëndrimi i tyre i vazhdueshëm do të varet nga sa kohë do të zgjasë lufta dhe, nga ana tjetër, nga sa një tendosje financiare u bën ajo vendeve anëtare të BE-së. Kur vjen puna për të nxitur, popullsitë vendase kanë një tendencë për të vënë të drejtat e tyre sociale mbi ato të të tjerëve dhe për të promovuar lëvizjet nacionaliste. Dhe siç e kemi parë më parë, këto lëvizje mund të copëtojnë strukturën e BE-së, kështu që prisni që Brukseli të zbatojë politika më kufizuese përpara se të ndodhë. Në fund të fundit, migrimi nuk është kompetencë thelbësore e BE-së; është kryesisht një çështje anëtarësh. Solidariteti ndoshta do të përkulet për nevojat e brendshme./GPF

Francesco Casarotto është një analist në Geopolitical Futures. Më parë, ai punoi për një agjenci lajmesh të specializuar në financat, ekonominë ndërkombëtare dhe gjeopolitikën dhe ishte një kontribues për disa institute italiane të fokusuara në mbrojtjen dhe politikën e jashtme.

 

Fraksion.com