Evropa dhe kriza e Ukrainës

Nga George Friedman

Javën e kaluar, gjykata më e lartë e Bashkimit Evropian vendosi që Brukseli mund të ndalojë fondet nga shtetet anëtare që shkelin sundimin e ligjit, duke rrëzuar një sfidë ligjore nga Hungaria dhe Polonia. Vendimi i hap rrugën Komisionit Evropian për të vendosur gjoba të caktuara kundër Budapestit dhe Varshavës, duke përfshirë pezullimin e pagesave për të dy vendet nga buxheti i BE-së. Këto pagesa janë në miliarda euro dhe janë të rëndësishme për këto vende për të mbështetur ekonomitë e tyre.

Ajo që është e rëndësishme është se ky vendim, në pritje për më shumë se një vit, u publikua në mes të përballjes me Rusinë për Ukrainën, në një kohë kur Evropa duhet të paraqesë një front të bashkuar. Tashmë, gjykatat dihet ndonjëherë se janë të pavëmendshme ndaj realiteteve jashtë sallës së gjyqit, por jo ndaj realiteteve dërrmuese. Dyshoj se dy ditë pas Pearl Harbor, një gjykatës amerikan do të kishte dënuar një grup marinarësh amerikanë për grindje në gjendje të dehur; do të jepeshin paralajmërime të rrepta dhe marinarët do të ktheheshin në anijen e tyre. Kishte një luftë dhe marinarët do ta luftonin atë.

Polonia dhe Hungaria janë pjesë e linjës që shkon nga Balltiku në Detin e Zi që do të thithte çdo sulm rus në Evropë. Ka të ngjarë të mos ketë një sulm të tillë, por “ka gjasa” nuk është një term shumë i nderuar në historinë e gjeopolitikës. Polonia ruan Rrafshin e Evropës Veriore, rrugën kryesore të pushtimit – në të dy drejtimet. Frika dhe kundërshtimi i Polonisë ndaj Rusisë është ndërtuar në ADN-në e saj. Kohët e fundit ka blerë tanke me vlerë rreth 6 miliardë dollarë nga Shtetet e Bashkuara. Këto tanke do të qëndrojnë midis Bjellorusisë dhe Gjermanisë. Vendimi i Gjykatës Evropiane të Drejtësisë jo vetëm që i jep Brukselit autoritetin ligjor për të devijuar paratë kritike nga Polonia, por gjithashtu i sinjalizon Polonisë se për BE-në është biznes si zakonisht. Polonia mund të përballet me armikun e saj të lashtë, por BE-së i mungon zgjuarsia për të shtyrë vendimin.

Situata në Hungari është e kundërta e Polonisë. Viktor Orban, kryeministri i Hungarisë, vizitoi presidentin rus Vladimir Putin menjëherë pas shpërthimit të krizës në Ukrainë. Ai tha se ishte dakord me kërkesat e Putinit për garanci sigurie dhe u lejua të blinte një pjesë të madhe të gazit natyror rus me një zbritje. Hungaria nuk është aq e rëndësishme nga pikëpamja strategjike sa Polonia, por zhvendosja drejt shtrirjes me Rusinë në këtë kohë nuk është në interesin e atyre që i rezistojnë një sulmi të mundshëm. BE-ja duhet të bëjë atë që mundet për ta nxjerrë Hungarinë nga marrëdhënia ruse dhe në sistemin evropian, por në vend të kësaj ajo zgjodhi këtë moment për të ndëshkuar Budapestin dhe për të kërcënuar se do të shkurtojë fondet. Orban nuk është në pakicë në Hungari me mosbesimin e tij ndaj BE-së, dhe veprimi i bllokut në këtë moment zvogëlon shanset për ta tërhequr Hungarinë përsëri në tufë.

Evropa është një vend i çuditshëm. Nga njëra anë, liderët e lartë evropianë në Gjermani dhe Francë kanë mbajtur anën e Shteteve të Bashkuara në krizë. Të dy vendet janë të vetëdijshme për brishtësinë e frontit lindor të Evropës dhe nevojën për ta ngurtësuar atë. Polonia dhe Hungaria janë anëtarë të NATO-s, dhe si të tilla, Polonia duhet të mbështetet në të gjitha nivelet, ndërsa Hungarisë duhet t’i kujtohen përfitimet e anëtarësimit si dhe detyrimet e saj. Nga ana tjetër, pavarësisht deklaratave të liderëve kryesorë evropianë, politikës dhe mobilizimit të NATO-s, BE-ja duket e pavëmendshme ndaj rreziqeve dhe lejoi që në këtë moment të imponohen veprime serioze kundër dy anëtarëve të rëndësishëm të NATO-s, njëri i përkushtuar për mbrojtjen e Evropës dhe tjetri ka nevojë për bindje.

Siç thashë në fillim, gjykatat shpesh duhet të jenë të pavëmendshme për atë që po ndodh rreth tyre – ose të paktën të pretendojnë të jenë. Por ka edhe raste kur është e pamundur të injorosh atë që po ndodh. Në atë pikë, maturia dhe ndjenja e masës do të diktonin një shtyrje të një vendimi që bie ndesh me nevojat kryesore. Dhe kur gjyqtarët nuk janë në gjendje të kuptojnë realitetin, një gjyqtar në pension fton dikë për drekë. Unë e di që sistemi ligjor i BE-së është aq i pastër sa që nevojat e Evropës nuk u shkojnë kurrë në mendje. Por fakti është se ata nuk janë as aq të pastër dhe as të verbër. Kishte diçka dashakeqe në të vepruarit siç bënin ata kur bënin.

Nuk është çështja nëse veprimet e Rusisë janë reale apo të shtirura. Fakti është se ka një izolim që është shfaqur në Evropë që nga viti 1991, i cili thotë se e vetmja gjë që kërcënon Evropën është frika e ekzagjeruar e amerikanëve dhe se sundimi i ligjit e kapërcen realitetin e tankeve. Ky është një shqetësim për Shtetet e Bashkuara, por një rrezik i thellë për Evropën. Ka rreziqe reale atje (nëse ngritja ushtarake e Rusisë është një apo jo është e parëndësishme), dhe Evropa mund të jetë e verbër ndaj tyre, por nuk mund t’i shmangë ato. Sundimi i ligjit nuk e kalon forcën ushtarake. Kjo e fundit është e njohur mirë në Evropë.

Vendimi për të sunduar kundër Polonisë dhe Hungarisë nuk është strumbullari i historisë. Por ai rrjedh nga një sistem ligji dhe qeverisje që është i verbër me dashje dhe këndshëm ndaj asaj që ekziston./GPF

Fraksion.com