Luftërat dhe dështimet e Amerikës

Nga George Friedman

Gjashtëdhjetë vjet më parë, në vitin 1962, Shtetet e Bashkuara morën vendimin për të shkuar në luftë në Vietnam, duke vendosur për herë të parë në betejë  forca të mëdha tokësore dhe ajrore. Kjo do të thoshte se një pjesë e njerëzve dhe avionëve do të shërbenin atje gjatë viteve në vijim. Ishte një vijë që administrata Kennedy e kuptoi se po kalonte. Ai e shihte përfshirjen e SHBA-së si një veprim të vogël, madje edhe eksperimental. Por kur një komb dërgon ushtarët e tij në luftë, zë vend logjika. Ndërsa njerëzit vdesin, kombi supozon se është për një interes jetik. Udhëheqësit nuk mund ta deklarojnë eksperimentin të dështuar sepse nuk mund të pranojnë se kanë eksperimentuar me jetën e ushtarëve. Vdekja kërkon një arsye të denjë dhe të vërtetosh se vdekja nuk ishte e kotë është e papajtueshme me “prerjen dhe vrapimin”, sipas fjalëve të Lyndon B. Johnson. Ndërhyrja është e vështirë. Tërheqja nën zjarr është agoni.

Për të kuptuar strategjinë amerikane midis 1962 dhe tani, ne duhet të kuptojmë se çfarë po shihte dhe po mendonte John F. Kennedy kur bëri angazhimin e parë të madh. Kennedy u referuaua tek Lufta e Dytë Botërore, dhe ushtarët e lartë gjithashtu. Në Luftën e Dytë Botërore, Amerika e kuptoi armikun e saj. Gjermania drejtohej nga Hitleri, dhe Hitleri dhe vartësit e tij ishin të zgjuar, të pamëshirshëm dhe si ne në atë që luftuan një luftë motorësh dhe industrie. Kuptuam që Hitleri ishte një tiran pa parime. Japonia ishte një perandori e sunduar nga një qeveri brutale dhe, siç e pamë në Kinë, luftëtarë të pamëshirshëm. Ne e dinim gjithashtu se si gjermanët dhe amerikanët, ata po bënin një luftë industriale. Ne e njihnim armikun, nuk e nënvlerësuam kurrë forcën e tij dhe e caktuam kohën që lufta jonë të përkonte me prodhimin industrial. Ne e dinim vlerën e aleatëve, përdorimin e aeroplanmbajtësve dhe tankeve dhe si t’i stërvitnim njerëzit për luftë. Ne e zotëruam këtë dhe më shumë. Dhe ne do të luftonim deri në fund, asnjë çerek nuk kërkua dhe nuk jepej.

Shtetet e Bashkuara tejkaluan Vietnamin e Veriut dhe Viet Kongun në çdo masë që fitoi Luftën e Dytë Botërore. Ne nuk e kuptuam se nuk e kuptonim armikun tonë. Ata nuk ishin industrialë, as nuk ishin të ndarë mes komunistëve dhe një sërë fraksionesh. Është e qartë se antikomunistët në jug e urrenin tiraninë e veriut. Popullsia antikomuniste duhej të mobilizohej dhe të armatosej me pajisjet më të mira dhe flamuri i SHBA-së së bashku me vietnamezët do të valonte mbi Hanoi. Turmat në jug do të rreshtonin rrugët për të mirëpritur amerikanët edhe nëse Shtetet e Bashkuara nuk do të merrnin Hanoi. Qëllimi i inteligjencës është të parashikojë se çfarë do të bëjnë të tjerët, dhe ashtu si CIA nuk arriti të kuptonte pasojat e Gjirit të Derrave, ajo nuk e kuptoi Vietnamin. Ajo, gjithashtu, ishte e mbërthyer në Luftën e Dytë Botërore.

Vietnami nuk ishte SS që luftonte kundër Maquis (luftëtarët e Rezistencës Franceze). Vietnami u nda me traktat, por ishte një vend. Komunistët kishin pushtuar veriun dhe antikomunistët sundonin jugun. Antikomunistët vinin në shumë forma, por e vetmja gjë që ata ndanë me komunistët në veri ishte se ata ishin vietnamezë. Ata nuk u tronditën nga një regjim represiv komunist, sa nga mendimi i një lufte civile vietnameze, që po shisnin amerikanët, pavarësisht nëse e quanin apo jo. Ata nuk donin të luftonin vietnamezët e tjerë. Ajo që ata donin ishte të liheshin vetëm. Vietnamezët nuk i shihnin amerikanët si çlirimtarë dhe mbrojtës. Ata i shihnin ata si çlirues të tmerreve të luftës industriale. Pasi duruan pushtimin dhe shtypjen franceze nga vietnamezët, të cilët francezët i kishin ngritur në sundimtarë kukull, ata nuk do të zgjidhnin mes një imperializmi të ri dhe një diktature komuniste. Kjo nuk do të thoshte se antikomunizmi nuk ishte i pranishëm, as që shumë nuk i shihnin amerikanët si një forcë miqësore. Kjo do të thoshte se pasionet e vietnamezëve ishin të ndara, komplekse dhe të paqëndrueshme.

Amerikanët bënë tre gabime. E para ishte se ata mendonin se, si në Belgjikë, ardhja e tyre në Vietnam do të pritej me gëzim universal. Ata nuk e dinin këtë sepse udhëheqja nuk e dëgjoi inteligjencën.

Së dyti, ata nuk e kuptonin armikun komunist. Komunistët morën shumë nga legjitimiteti i tyre nga dëbimi i francezëve. Komunizmi dhe nacionalizmi i tyre ishin të lidhur. Kjo ishte gjithashtu e vërtetë për komunizmin kinez të Maos dhe fjalimin e Stalinit Mbroni Atdheun. Ka nga ata që luftojnë për besime abstrakte, por shumë të tjerë që luftojnë për atdheun e tyre. Nuk jam i sigurt se sa amerikanë luftuan në Luftën e Dytë Botërore për demokracinë liberale apo Amerikën, por dyshoj se mbrojtja e atdheut pati më shumë jehonë. Vietnami ishte sunduar nga shumë bruta, por komunistët të paktën ishin brutë vietnamezë. Ata ishin të kuptueshëm.

Së fundi, ata e bënë luftën nga pikëpamja e perceptimit, veçanërisht e perceptimit të publikut të SHBA. Në vend që të bënte atë që u bë në Luftën e Dytë Botërore, e cila duhej të bënte të qartë se kjo do të ishte një luftë e gjatë dhe e përgjakshme dhe kështu të lidhte publikun me të vërtetën, qeveria u përpoq të përafronte strategjinë me idenë se fitorja po afrohej dhe viktima do të rënie. Kjo do të thoshte se Ofensiva Tet shkatërroi çdo besim. Shpresojmë se gënjeshtra funksionon më mirë kur realiteti bashkëpunon.

SHBA nuk e kuptoi armikun apo miqtë e saj. U frikësohej më pak komunistëve sesa opinioni publik amerikan. Në luftëra, momenti më i errët mund të jetë pak para suksesit. Mendoni për Betejën e Bulge. Momenti më i errët nuk mund të ishte një moment si ky, sepse pretendimet absurde të suksesit nuk e kishin përgatitur publikun amerikan për të.

Kur mendojmë të mos kuptojmë armikun e dikujt, të krijojmë një luftë për të mos mërzitur të pavërtetat e konfliktit dhe të përpiqemi të mposhtim përmes luftës industriale një armik që po bën një luftë shumë të ndryshme, mund të mendojmë gjithashtu për luftërat në Irak dhe Afganistani. Armiku mund të kishte urryer ose jo qeverinë, por mjaft njerëz i urrenin amerikanët sepse ata nuk ishin irakianë apo afganë. Ideologjia dhe feja luajtën një rol, por nuk ishin çelësi. Një i huaj ishte në shtëpinë e tyre dhe ata duhej ta dëbonin.

Amerikanët duhet të jenë të vetëdijshëm për këtë, sepse revolucioni ynë ishte krijuar për të dëbuar britanikët mendjemëdhenj, me rregullat dhe rregulloret e tyre. Revolucioni ishte i përkushtuar ndaj Deklaratës së Pavarësisë, por armiku i vërtetë ishin britanikët. Ata ishin të huaj në shtëpinë tonë dhe duhej të dëboheshin. Parimi moral është aty, por njerëzit vdesin për dashurinë e tyre.

Ka pak luftëra si Lufta e Parë dhe e Dytë Botërore, falë Zotit. Arsyetimi se si i fituam ato konflikte zakonisht do të sjellë dështim në luftëra të tjera. Rritja e luftërave amerikane pas Luftës së Dytë Botërore dhe rezultatet e tyre të pakënaqshme duhet të jenë një dëshmi për këtë. Të shkosh në luftë dhe të dështosh përfaqëson udhëheqje pa dallim, me besim irracional në forcën e dikujt dhe largim pa mend të motivimit dhe inteligjencës së armikut. Edhe nëse shumë do të na mirëpresin si çlirimtarë, do të jenë këta faktorë që përcaktojnë fatin tonë. Për fat të mirë për Amerikën, ajo është shumë e pasur dhe e fortë për t’u rrëzuar nga dështimi. Por është e rëndësishme të mos e shtyni fatin tuaj.

Luftërat janë të nevojshme dhe do të ndodhin, por ato duhet të fillojnë si Lufta e Dytë Botërore: me frikën dhe frikën ndaj armikut tuaj. Çdo gjë tjetër të bën të shkujdesur. Siç vuri në dukje Tukididi, lufta nuk mund të bëhet nga një qytet i ndarë dhe i frikësuar. Kjo u vërtetua në Vietnam, Irak dhe Afganistan. Pyetja më e rëndësishme nuk u bë kurrë: Si do të përfitonin Shtetet e Bashkuara nga fitorja dhe sa do të kushtonte humbja? Humbja nuk ishte imagjinuar kurrë dhe përfitimi i suksesit ishte jashtëzakonisht i mbivlerësuar. Bota nuk mbaroi, as fuqia amerikane. Por nga frika e pasojave të disfatës, ne e lëmë të pashmangshmen. Sot, SHBA bashkëpunon me Vietnamin kundër Kinës. Ajo që atëherë ishte e paimagjinueshme dhe e padurueshme nuk është as sot. Prandaj, luftërat duhet të jenë të rralla dhe absolutisht të pashmangëshme./GPF

Fraksion.com