Propozimi i Traktatit Rus – Dokumenti që synon NATO-n

Nga George Friedman 

Ne kemi funksionuar me një model të Rusisë. Duke humbur territoret e saj jo-ruse me shpërbërjen e Bashkimit Sovjetik, Rusisë i mungojnë tamponët që e mbronin atë. Imperativi i saj kombëtar është të rikuperojë ato shtete kufitare, qoftë formalisht ose joformalisht. Ato ose mund të pushtohen nga forcat ruse ose, së paku, të qeverisen nga qeveri vendase që përjashtojnë praninë e fuqive perëndimore dhe koordinohen me Moskën. Rusët e arritën këtë në Kaukazin e Jugut përmes diplomacisë dhe vendosjes së paqeruajtësve rusë në rajon. Ata kanë rritur fuqinë e tyre në Azinë Qendrore. Por rajoni kritik për Rusinë është në perëndim, përballë Evropës Perëndimore, Shteteve të Bashkuara dhe NATO-s. Atje, humbja e Bjellorusisë dhe Ukrainës përbënte një problem kritik. Kufiri lindor i Ukrainës është vetëm rreth 300 milje (480 kilometra) nga Moska, dhe Ukraina është aleate me Shtetet e Bashkuara dhe fuqitë evropiane, joformalisht nëse jo si pjesë e NATO-s.

Strategjia e Rusisë deri në këtë pikë kishte qenë shmangia e ndërhyrjes së drejtpërdrejtë ushtarake kundër forcave armiqësore dhe përdorimi i masave hibride për të ndërtuar ndikim dhe për të fituar kontrollin. Kështu ndodhi në Kaukaz. Kjo është gjithashtu ajo që ndodhi në Bjellorusi, ku një zgjedhje e kontestuar e la Presidentin Alexander Lukashenko në një pozitë të dobët dhe Moska përdori fuqinë e saj për të siguruar pozicionin e Lukashenkos dhe për të kontrolluar ngjarjet në Minsk. Rritja e refugjatëve drejt kufirit polak e vuri Poloninë në mbrojtje dhe krijoi një ndjenjë krize në Poloni. Sa i përket Bjellorusisë, ajo ishte thjesht arena e zgjedhur nga Rusia, një satelit i marrë me butësi.

Ndërsa Rusia po rimerrte tamponët e saj, ne e kthyem vëmendjen tonë tek Ukraina, e cila, siç thashë, është tamponi kryesor. Është e gjerë, kërcënon drejtpërdrejt Rusinë, dhe nga Ukraina, Rusia mund të kërcënojë edhe Perëndimin. Në të vërtetë, midis Bjellorusisë në Rrafshin e Evropës Veriore dhe kontrollit të Ukrainës mbi malet Karpate, Rusia jo vetëm që mund të mbrohej, por edhe të kërcënonte një sulm në Evropë nga Balltiku deri në Detin e Zi.

Rusët mobilizuan forcat përgjatë kufijve të Ukrainës – nga lindja, veriu dhe jugu – dhe, pa bërë kërcënime të hapura, krijuan një situatë në të cilën një pushtim i Ukrainës dukej i mundshëm. Unë shkrova javën e kaluar duke dyshuar se rusët do të provonin një pushtim kompleks të një vendi armiqësor, sepse mundësitë e dështimit, edhe kundër rezistencës minimale, ishin reale dhe sepse rusët nuk mund të parashikonin veprimet amerikane. Nëse do të ndërhynte, SHBA-ja ka të ngjarë të ndërhynte në tokë, por gjithashtu posedon arsenale raketash antitank të lëshuara nga ajri ose anijet në Detin Baltik dhe të Zi. Nuk dihet se si do të evoluojë ky konflikt dhe Shtetet e Bashkuara mund të mos zgjedhin një kundërsulm ushtarak. Por Rusia nuk mund ta dinte këtë dhe as nuk mund të rrezikonte të vepronte mbi inteligjencën, gjë që shpesh gabohet.

Që rusët të përfundojnë rindërtimin e Bashkimit Sovjetik, ata duhet së pari të neutralizojnë Shtetet e Bashkuara pa veprime ushtarake. Strategjia më e mirë për këtë është neutralizimi i NATO-s, forcat ushtarake të së cilës janë të kufizuara, por ende të rëndësishme. Më e rëndësishmja, një përgjigje amerikane ndaj Rusisë pa disponueshmërinë e territorit të NATO-s dhe pa mbështetjen politike të aleatëve të NATO-s, do të ndërlikonte dinamikën ushtarake dhe politike të veprimit të SHBA-së. Shtetet e Bashkuara kishin treguar tashmë kujdesin e tyre duke kërcënuar sistemin bankar rus nëse do të kishte një luftë në Ukrainë, në vend që të kërcënonte me veprime ushtarake.

Prandaj, përpara se Rusia të merrte në konsideratë veprimin ushtarak në Ukrainë, ajo duhej të neutralizonte politikisht SHBA-në (tashmë të kujdesshme) dhe çelësi i kësaj ishte paralizimi i NATO-s dhe veçanërisht Gjermanisë. Gjermania e sheh Rusinë si një burim thelbësor energjie, një partner tregtar që mund të rritet në rëndësi dhe një problem që duhet shmangur. Edhe më e rëndësishme për të është Evropa, në të cilën NATO është një element thelbësor – jo aq shumë si një forcë ushtarake, por si një forcë tjetër që mban Evropën të bashkuar. Si fuqia dominuese në Evropë (jashtë Britanisë), Gjermania ka një imperativ kombëtar për të ruajtur pozicionin e saj dominues ekonomik, gjë që i jep asaj ndikim të madh në sjelljen e evropianëve në çështjet ushtarake.

Prandaj, për Gjermaninë, një luftë nuk do t’i përshtatej nevojave të saj. Do të rrezikonte një konflikt që mund të dobësonte rëndë ekonominë e Evropës në një moment delikat. Gjermania e sheh Poloninë si një problem të vështirë pasi është në NATO, por qëndrimi i Polonisë ndaj Rusisë nuk i përshtatet interesave të Gjermanisë. Gjermania sigurisht që do të donte një tampon kundër Rusisë në Bjellorusi dhe Ukrainë, por jo nëse kjo do të thotë kosto masive ekonomike dhe rritje të fuqisë amerikane në Evropë. SHBA dominon NATO-n dhe një konflikt i zgjatur do të maksimizonte konsideratat ushtarake amerikane dhe do të minimizonte shqetësimet ekonomike gjermane. Shkurtimisht, ndërsa mund të ketë një sërë pozicionesh për lëvizjet e Rusisë në Evropë, Gjermania, fuqia kryesore, duhet të shmangë luftën dhe do të paguajë një çmim për këtë. Neutralizimi i Shteteve të Bashkuara nga Rusia çon përmes NATO-s, Evropës dhe veçanërisht Gjermanisë. Nëse ata kanë pikëpamje të ndryshme, një mbrojtje e njëanshme amerikane kundër Rusisë bëhet shumë e rrezikshme.

Kështu, arrijmë te dokumenti i jashtëzakonshëm që Rusia dorëzoi javën e kaluar. Dokumenti synon NATO-n. Klauzola kryesore është neni 5: “Palët do të përmbahen nga vendosja e forcave të tyre të armatosura dhe armatimeve, duke përfshirë në kuadrin e organizatave ndërkombëtare, aleancave ushtarake ose koalicioneve, në zonat ku një dislokim i tillë mund të perceptohet nga Pala tjetër si një kërcënim për sigurinë e saj kombëtare, me përjashtim të një dislokimi të tillë brenda territoreve kombëtare të Palëve.”

Me fjalë të tjera, Rusia po kërkon të drejtën për të kufizuar vendosjen e trupave amerikane në vendet e NATO-s nëse rusët ndihen të kërcënuar nga ai vendosje. Efekti i menjëhershëm do të ishte se, ndërsa Polonia mund të ndërtonte forcën e saj, SHBA-të do të duhej të tërhiqeshin nga Polonia nëse Rusia ndihej e kërcënuar, gjë që ajo thotë se e bën. Sigurisht, nëse Federata Ruse do të riintegronte territoret ish-sovjetike brenda sistemit të saj politik, gjë që mendoj se është një mundësi, atëherë Rusia do të çlirohej nga neni 5.

Ka klauzola të tjera që garantojnë se Shtetet e Bashkuara do ta refuzojnë dokumentin. Prandaj është një pyetje interesante pse rusët e krijuan atë. Mund të jetë projektuar si një platformë negociuese, por është shumë e anuar nga interesi rus për të qenë një platformë e zbatueshme për Uashingtonin. Një mundësi tjetër është që të jetë për konsum të brendshëm rus, duke treguar se Rusia i flet SHBA-së si një e fuqishme e barabartë për t’u respektuar. Ose mund të ndodhë që pas përgjigjes fillestare të amerikanëve ndaj kërcënimeve ruse – që sistemi i tyre bankar do të dëmtohej – rusët e lexonin SHBA-në si të pavullnetshme për t’iu përgjigjur në Ukrainë.

Çelësi nga këndvështrimi im është se askush nuk dëshiron një luftë në Ukrainë, sepse do të ishte e gjatë dhe e përgjakshme, dhe avantazhi gjeografik do t’i shkonte Rusisë. Një propozim në tavolinë, pavarësisht se sa absurditet, mund t’u japë vendeve të kujdesshme një mundësi për të kapitulluar, ndërkohë që duket se preferojnë një kurs diplomatik ndaj përgjigjeve të paarsyeshme ushtarake. Pjesa më e madhe e Evropës nuk është e gatshme të luftojë për pavarësinë e Ukrainës. Shtetet e Bashkuara, të shqetësuara me përhapjen e lirë të fuqisë ruse nëpërmjet forcës ushtarake, mund të zgjedhin një ndërhyrje. Ky propozim mund të shihet në Evropë si një “bazë diskutimi”, duke kufizuar opsionet amerikane.

Një pushtim i Ukrainës do të ishte i mbushur me rreziqe për Rusinë. Dështimi ose rezistenca e zgjatur do ta kthente Rusinë nga një fuqi e rishfaqur në një komb që duhet zbritur. Presidenti rus Vladimir Putin padyshim e di se ky dokument do të refuzohet, por brenda kontekstit të tij, refuzimi do të kthehet në kundëroferta dhe është e mundur që NATO dhe SHBA të japin një terren në këmbim të heqjes së disa prej kërkesave skandaloze ruse. Ose Putini dëshiron që të gjithë ta shohin këtë në terma që nuk përmenden – si ultimatum – dhe të hyjnë në panik.

Në çdo rast, pjesa kryesore e rindërtimit rus – Ukraina – është në tryezë dhe dokumenti i ngatërron plotësisht çështjet, duke kërkuar ndryshime thelbësore në mënyrën se si vepron SHBA-ja, saqë diçka mund të pranohet nën presionin evropian. Putini nuk ka asgjë për të humbur nga ky dokument dhe diçka për të fituar. Unë do të supozoja se përgjigja amerikane do të ishte refuzimi i bisedimeve të bazuara në dokument./GPF

Fraksion.com