Kanadaja, Meksika dhe realiteti i Amerikës

Nga George Friedman

Shtetet e Bashkuara jetojnë në një realitet gjeopolitik thelbësisht unik. Është e vetmja fuqi e madhe që nuk përballet me rrezikun e një lufte tokësore, ndaj nuk ka nevojë për një forcë masive për të mbrojtur atdheun. Në vend të kësaj, ajo mund të përqendrohet në ruajtjen e kontrollit të oqeanit Atlantik dhe Paqësor. Nëse ruan kontrollin e deteve, kërcënimi i vetëm për Shtetet e Bashkuara do të ishin sulmet ajrore dhe raketore. Këto nuk janë kërcënime të parëndësishme, por janë shumë më të menaxhueshme pa pasur nevojë të shqetësohesh për një pushtim nga toka ose deti. Vetë Shtetet e Bashkuara kanë opsione sulmi në të cilat mund të kënaqen – edhe nëse nuk i përdorin gjithmonë me maturi, dhe edhe nëse kjo çon në humbje diku tjetër. SHBA nuk është përballur me një prani të huaj në tokën e saj që nga shekulli i 19-të. Edhe armët bërthamore kundërshtohen nga shkatërrimi i sigurt i ndërsjellë, i cili ka mbrojtur atdheun e SHBA-së për më shumë se gjysmë shekulli.

Kjo gjendje e lumtur është themeli i fuqisë amerikane. Gjatë luftërave më të ashpra, Luftës së Dytë Botërore, ku pjesa më e madhe e Evropës dhe Azisë u copëtua, atdheu amerikan mbeti i paprekur. Ky është një fakt kaq i dukshëm sa priret të neglizhohet.

Po kështu janë edhe arsyet gjeopolitike pas sigurisë amerikane. Çdo sulm ndaj Shteteve të Bashkuara duhet të jetë ose një sulm amfib nga përtej detit ose një sulm tokësor nga Kanadaja ose Meksika. Shtetet e Bashkuara luftuan shumë herë me Meksikën në shekullin e 19-të dhe shumë në fillim të shekullit të 20-të, dhe në vitet 1960, lëvizja e pavarësisë së Quebec nxiti frikën në SHBA se një Quebec i pavarur mund të rreshtohej me Bashkimin Sovjetik. Por sot, asnjë vend nuk mund të sulmojë vetë SHBA-në, pra shtati i parë i sigurisë amerikane.  Shtati i dytë është se asnjë vend nuk dëshiron të bashkohet me fuqitë armiqësore ndaj Shteteve të Bashkuara. Sikur Gjermania të kishte siguruar besnikërinë e saj në Luftën e Dytë Botërore, ose të kishte pasur Bashkimin Sovjetik në Luftën e Ftohtë, ose të kishte pasur Kinën në dekadat e fundit, rreziqet për sigurinë amerikane do të ishin rritur dhe paprekshmëria e SHBA-së ndaj luftës kundër atdheut do të ishte zhdukur. Historia amerikane do të kishte qenë shumë ndryshe, së bashku me historinë e njerëzimit.

Prandaj, në çdo diskutim të strategjisë amerikane dhe të prioriteteve të saj strategjike, çështja më e rëndësishme nuk është Deti i Kinës Jugore apo NATO-ja, por ruajtja e marrëdhënieve me Kanadanë dhe Meksikën. Është e vërtetë që për momentin çdo vend ka një interes mbizotërues për të ruajtur marrëdhëniet e tyre, për arsye që variojnë nga tregtia deri te lidhjet sociale. Është gjithashtu e vërtetë që Shtetet e Bashkuara mund të imponojnë vullnetin e tyre ushtarakisht në secilin vend. Megjithatë, lufta kundër fqinjëve është e rrezikshme dhe rraskapitëse. Amerika është një fuqi globale që ndjek interesat globale dhe stabiliteti i saj i brendshëm do të ishte viktima e parë e një sulmi tokësor kundër Kanadasë ose Meksikës.

Në sipërfaqe, e gjithë kjo linjë arsyetimi tingëllon absurde. Por fakti që duket kështu vjen nga keqkuptimi i amerikanëve se marrëdhënia aktuale me Kanadanë dhe Meksikën është e pandryshueshme dhe për rrjedhojë nuk kërkon kujdes. Por një nga vëzhgimet më të dukshme të historisë është shpejtësia me të cilën shpërbëhet e dukshme e dukshme dhe një normale e re zë vendin e saj. Duke pasur parasysh rëndësinë  e pakalueshme për SHBA-në që asnjë nga fqinjët të mos ndryshojë strategjinë e tij kombëtare, supozimi i rehatshëm i vazhdimësisë është ndoshta elementi më i pamatur i politikës së SHBA-së. Sigurisht, nuk ka asnjë rrezik aktual të një ndryshimi, as ndonjë rrezik në horizont. Por kjo është pikërisht koha kur një fuqi e matur i kushton vëmendje të madhe një çështjeje. Përmbysja e një ndryshimi në politikë është shumë më e vështirë sesa parandalimi i një të tillë.

Ka forca që largojnë SHBA-në nga këto dy vende, vende që nuk janë në gjendje të shkaktojnë një ndërprerje, por që në të ardhmen, kur t’u shtohen çështje të tjera dhe të shfaqen marrëdhënie të reja joshëse, mund të ndryshojnë ekuacionin. Në rastin e Kanadasë, mënyra në të cilën Shtetet e Bashkuara anuluan tubacionin Keystone XL, një projekt që ishte i rëndësishëm për Kanadanë, sinjalizoi një indiferencë të thellë ndaj interesave të Kanadasë. Kishte pak konsultime, asnjë ofertë kompensimi, as ndonjë përpjekje për të krijuar një projekt alternativ. Në vetvete, kjo nuk mjafton për të shkaktuar një shkëputje me Shtetet e Bashkuara, por sigurisht i kujton Kanadasë se Uashingtoni e sheh atë si në varësi të interesave të tij dhe jo si objekt të interesave të tij.

Në rastin e Meksikës, SHBA-të janë të fiksuar pas imigrimit, një çështje që nuk është thelbësore për interesat meksikane. Ka pasur një rritje të emigrantëve në atë kufi, shumica në rrugën e tyre për në Shtetet e Bashkuara, por të gjithë duke krijuar probleme të rëndësishme në rrugën e tyre drejt veriut. Shtetet e Bashkuara e shohin Meksikën si një burim të imigracionit të paligjshëm. Meksika e sheh problemin e imigracionit si origjinën e tij në kufirin jugor të Meksikës me Guatemalën. Prandaj, Meksika ka kërkuar ndihmën amerikane për mbylljen e kufirit të saj jugor, gjë që është refuzuar. Në vend të kësaj, Meksika është demonizuar për emigracionin që SHBA-ja nuk do ta ndalojë. (Nuk kam asnjë interes në pyetjen se cili vend ka të drejtë. Të gjitha çështjet e tilla janë komplekse dhe çdo komb është i sigurt se  kombi tjetër ka faj.)

Për Shtetet e Bashkuara, fiksimi pa tjetërsimin e Kanadasë apo Meksikës është thelbësor për interesin e saj kombëtar, nëse jo politikën e saj kombëtare. Siguria fizike e Shteteve të Bashkuara dhe sistemi i saj tregtar varet nga këto dy vende. Një politikë racionale e vetëdijes ekstreme për proceset e tyre të brendshme dhe një vullnet për të kënaqur nevojat e tyre edhe në disavantazh të Shteteve të Bashkuara është një politikë me kosto të ulët dhe me kthim të lartë. Kur dikush merr një klient për drekë, ai e merr menynë, edhe nëse klienti ka porositur artikujt më të shtrenjtë në meny. Kostoja e drekës është shumë më e ulët se biznesi që do të merrni.

Pjesa më interesante e gjeopolitikës është se gjendja aktuale ndihet e përjetshme. Asgjë në të kaluarën gjeopolitike nuk duhet t’i japë askujt atë besim. Ruajtja e një status quo-je të dobishme kërkon përpjekje, e dhimbshme derisa të merret parasysh alternativa. Por meqenëse besimi është se asgjë nuk do të ndryshojë, atëherë nuk nevojitet asnjë përpjekje. SHBA është një fuqi dominuese globale, sepse atdheu i saj është i sigurt nga sulmet. Atdheu i saj është i sigurt sepse e sigurojnë Kanadaja dhe Meksika. Dështimi për të kuptuar se ato kanë opsione – dhe janë larg ushtrimit të tyre – do të thotë se trajtimi i tyre përcaktohet nga interesat kalimtare të Amerikës. Nga pikëpamja gjeopolitike, kjo është e kuptueshme: Fuqia fshin cenueshmërinë. Nga pikëpamja e politikës, ajo injoron realitetin./GPF

Fraksion.com