Kur je i plagosur dhe të lënë në rrafshnajat e Afganistanit…

Nga George Friedman

 

Mendimet brenda dhe rreth gjeopolitikës

Unë u trondita nga ajo që ndodhi në Afganistan javën e kaluar apo diçka më shumë. Jo sepse nuk e prisja – Presidenti Joe Biden në fakt kishte njoftuar se ushtria do të largohej – por sepse njerëzit dukej se prisnin që tërheqja të ishte disi e rregullt. Talibanët dhe Shtetet e Bashkuara kishin zhvilluar një luftë për 20 vjet. SHBA po largohej në disfatë. Talibanët morën me shpejtësi kontrollin, duke kapur ata që bashkëpunuan me armikun me një gëzim të dukshëm se lufta kishte përfunduar dhe fitorja ishte e tyre. Unë u trondita që njerëzit nuk e kuptuan se kështu duket disfata.

Gjithashtu tronditës ishte vendimi i Amerikës për të shkuar në luftë në varrezat e perandorive, siç ishin vendimet e presidentëve të njëpasnjëshëm për të qëndruar atje për dy dekada. Luftërat nuk janë gjeste. Qëndrimi në një luftë është vendimi më domethënës që një udhëheqës mund të marrë, dhe humbja është një rezultat i tmerrshëm.

Lufta filloi para se të numëroheshin të vdekurit dhe të plagosurit më 11 shtator. Eshtë e jashtëzakonshme që çdokush 25 vjeç ose më i ri është shumë i ri për ta mbajtur mend. Ne të tjerët e mbajmë mend atë ditë. Ishte Pearl Harbour i kohës sonë, një sulm nga një armik që ne nuk menduam se kishte dinakërinë për të kryer një sulm të tillë. Sulmi, i organizuar mirë dhe i konceptuar shkëlqyeshëm, u ekzekutua nga burra që ishin të gatshëm të performonin me qetësi përballë vdekjes së sigurt. Ky lloj vullneti ishte krejtësisht i huaj për ndjenjën tonë të detyrës dhe ngriti pyetjen se si të ndalohen njerëzit që sulmojnë në këtë mënyrë. Burra të tillë, nëse planifikojnë me aq kujdes sa kishin planifikuar 11 Shtatorin, mund të kryenin sulme më të papritura.

Unë njoh shumë që thonë se nuk u tmerruan nga 11 shtatori. Ata gënjejnë veten. Kombi në tërësi ishte i tmerruar dhe ata që nuk ishin në të vërtetë nuk ishin në kontakt me realitetin. Pjesa më e keqe ishte se ne nuk e dinim vërtet se çfarë ishte Al-Kaida, apo sa qeliza të tjera kishte që jetonin mes nesh. Kishim frikë se sulmi tjetër mund të ishte shumë më i keq, duke përdorur armë kimike ose bërthamore. Nëse 11 shtatori mundi të ndodhë, atëherë gjithçka mund të ndodhë.

Kështu filloi lufta në Afganistan: në një valë terrori që mbërtheu vendin. Mbaj mend që shkova në një takim ditën kur linjat ajrore filluan të fluturonin përsëri, ulur dhe dhe duke parë shokët e mi pasagjerë. Ata, si unë, po planifikonin se çfarë mund të bënin nëse dikush ngrihej dhe shkonte drejt kabinës. Në ato ditë të hershme, ne të gjithë po jetonim jetë që nuk mund të mbahej. Ne të gjithë donim të bënim diçka. Meqenëse jemi amerikanë, shkuam në takime.

Njerëzit kërkuan veprime nga presidenti, i cili, me të drejtë ose gabim, ishte fajësuar për dështimin për të mbrojtur vendin. Kështu ai bëri të vetmen gjë për të cilën dikush mund të mendonte: Ai u përpoq të kapte Osama bin Laden, udhëheqësin e al-Kaidës, i cili besohej se ishte në Afganistan. SHBA-të dinin shumë për Afganistanin, pasi kishin punuar me muxhahedinët për të mposhtur sovjetikët. Ai mori gjurmët e Bin Ladenit dhe dërgoi operativë të CIA -s që kishin qenë pjesë e luftës kundër sovjetikëve, disa forcave të operacioneve speciale dhe disa marinsave larg veprimit. Nuk kishte asnjë plan për një luftë, vetëm një sulm për ta marrë atë, të vdekur apo të gjallë.

Operacioni nuk do të funksiononte kurrë. Rrjeti i inteligjencës i Bin Ladenit ishte më i mirë se ai i Uashingtonit. I paralajmëruar për operacionet kundër tij, ai u arratis në Pakistan në Tora Bora. Kjo na tregon dy gjëra. E para ishte se ISI-ja pakistaneze, shërbimi i saj i inteligjencës, ishte i përgatitur për t’i siguruar shenjtëri Bin Ladenit. Dhe kjo na tregon se një pjesë e rëndësishme e qeverisë pakistaneze do të ishte e gatshme të ndikonte në ngjarjet në Afganistan, veçanërisht pasi gjeografia e popullit pashtun u përhap mbi kufirin afgano-pakistanez. Shtetet e Bashkuara ishin aleate me pakistanezët për të krijuar muxhahedinët për të mposhtur sovjetikët. Tani ai grup, ende i lidhur me Pakistanin, po lëvizte kundër Shteteve të Bashkuara. Pavarësisht nëse pakistanezët gënjejnë Shtetet e Bashkuara apo lëvizin në kundërshtim me Shtetet e Bashkuara, aleati i vetëm i mundshëm i Uashingtonit, dhe një kritik në të njëjtën kohë, nuk do të siguronte mbështetjen e tij të plotë.

Gjëja e dytë që na tregon ishte se SHBA, pasi kishte dështuar në misionin e saj kryesor për kapjen e Bin Ladenit, nuk do të bënte gjënë logjike dhe do ta zhvendoste luftën diku tjetër, por do të ndiqte librin e saj të rregullave të “ndërtimit të kombit”. Ajo funksionoi në Gjermani dhe Japoni pas Luftës së Dytë Botërore, menduan udhëheqësit, kështu që do të funksiononte edhe në Afganistan.

Kur SHBA niset në një nga këto misione të reformës morale dhe dështon, logjika është të largohemi. Kur të largohemi, duket sikur Shtetet e Bashkuara u mundën – sepse Shtetet e Bashkuara u mundën. Largimi pas humbjes së gjurmëve të bin Ladenit do të ishte logjike, por atëherë njerëzit do të kërkonin të dinin se si e humbi presidenti, sikur presidentët të ishin më shumë se shikues në një luftë të fshehtë. Sidoqoftë,  duke vendosur distancën e kohës midis dështimit në Tora Bora dhe largimit, aksioni u shndërrua nga një gjueti njerëzore në një luftë transformimi dhe shpengimi – të afganëve.

Media e ka dënuar Biden për paaftësinë e tij të supozuar. E nënkuptuar në këtë është se kishte një mënyrë tjetër për të trajtuar përfundimin e luftës. Gjë është se nuk ka asnjë mënyrë kompetente për t’i dhënë fund një lufte vërtet budallaqe. Vetëm një ditë do ta përfundosh. Në mënyrë ideale, presidenti e bën një sulm të duket si fitore. Kokat që flasin si unë mund të mrekullohen se sa i paaftë është ai, pa thënë se si do ta kishim bërë ndryshe. Në fund, e vetmja mënyrë për të shmangur fiaskën përfundimtare ishte vazhdimi i luftës. Pasi u bë e qartë se po largoheshim, talebanët do të hapnin një ofensivë të gjithanshme. Çfarë tjetër do të bënin ata?

E gjithë strategjia kombëtare ishte që secili president të vazhdonte luftën, kështu që presidenti tjetër duhej të kafshonte plumbin. Pas 20 vitesh, plumbi u kafshua dhe fundi dukej e vetmja mënyrë që mund të ishte. Kaosi i fundit ishte ngulitur fort në sistem. Ne të gjithë besojmë se mund të kishim bërë më mirë.

Gjëja e mahnitshme është se duke e bërë Afganistanin sa më të vështirë për rusët, ne nuk e kuptuam se Afganistani nuk është një vend për të shkatërruar dhe ndërtuar komb. Talibanët besojnë në atë që besojnë dhe janë të gatshëm të vdesin për të. Ata nuk kanë vlerat tona morale, jo sepse nuk i njohin, por sepse i kanë përbuzur. Dhe rrahja e tyre në terrenin e tyre nuk do të ndodhë. Ata jetojnë atje. Ata nuk do të shkojnë askund, as në 20 vjet apo 100. Ne mund të citojmë fatin e grave ose atyre që punuan për ne, por ne e humbëm luftën dhe nuk marrim votë.

Rudyard Kipling do të argëtohej me politikëbërësit amerikanë dhe kritikët e tyre. Ai shkroi një të vërtetë themelore për Afganistanin: “Kur plagosesh dhe lihesh në rrafshnajat e Afganistanit, dhe gratë dalin për të prerë atë që ka mbetur,  më mirë bëj shaka me pushkën tënde, shpërtheje trurin dhe shko drejt zotit tënd si një ushtar. ”

 

Fraksion.com