Çfarë do të thotë të ribashkohesh me Evropën?

Nga George Friedman

Udhëtimi i Presidentit të SHBA Joe Biden në Evropë deri më tani ka përqendruar çështjen e vetme për të cilën pothuajse e gjithë bota pajtohet: Biden nuk është Donald Trump. Në Shtetet e Bashkuara, ata që votuan për Trump – gati gjysma e të gjithë atyre që votuan – e qajnë këtë fakt. Të tjerët e brohorasin. Evropianët që ishin të pranishëm në takimin e G-7 dukej se ishin dakord se kjo ishte një gjë e mrekullueshme. Por sigurisht, shumica e vendeve evropiane nuk janë pjesë e G-7, dhe disa, si Polonia, i tremben Biden. Për shumë vende evropiane, çështja Trump-Biden nuk është çështje. Presidenti rus Vladimir Putin tha se ai me të vërtetë mendonte se Trump ishte shumë më interesant sesa mund të ishte Biden, por ai mendon se Biden do të ishte mirë, nëse ishte i mërzitshëm.

Na pëlqen apo jo, udhëtimi ka të bëjë me masën në të cilën Biden do të ndryshojë politikën e SHBA në Evropë dhe Rusi, që do të thotë se udhëtimi ka të bëjë me Donald Trump. Mënyra se si u vu shumë herë është se SHBA janë përsëri në anën e Evropës, ashtu si kishte qenë që nga Lufta e Dytë Botërore. Problemi me përdorimin e këtij si përkufizim është se është e vështirë të përcaktohet se çfarë do të thotë.

Pas Luftës së Dytë Botërore, Bashkimi Sovjetik u shfaq si një kërcënim për një Evropë që u shkatërrua nga lufta. Ishte urgjente që Shtetet e Bashkuara të ndihmonin në rindërtimin e Evropës në mënyrë që të mund të fusnin forca ushtarake për t’i rezistuar Sovjetikëve dhe për të stabilizuar vende si Franca dhe Italia që kishin parti të fuqishme komuniste. Përfshirja e SHBA kishte shumë më pak të bënte me sentimentalizmin sesa një realitet gjeopolitik që detyroi Evropën Perëndimore dhe Shtetet e Bashkuara në një sistem të gjerë aleancash. Për të gjitha fjalët e virtytit të devotshëm, ishte shumë shpejt për të folur për vlera të përbashkëta me Gjermaninë dhe Italinë, dhe më vonë, kur SHBA kishin nevojë për baza nëndetëse në Spanjë, Uashingtoni e detyroi veten të ishte i sjellshëm me Francisco Franco. Marrëdhënia SHBA-Evropë u ndërtua mbi nevojën, jo mbi vlerat e përbashkëta.

Kjo ndryshoi në 1991. Bashkimi Sovjetik u shemb, dhe bashkë me të edhe qëllimi i NATO-s. Misioni i tij ishte të bllokonte ose të frenonte një sulm sovjetik në Evropën Perëndimore. Evropa dhe Shtetet e Bashkuara krijuan forca ushtarake të përshtatshme për misionin dhe çdo anëtar kishte një zonë të caktuar përgjegjësie. Por sot, nuk ka asnjë Bashkim Sovjetik, një fakt që vendet evropiane e zbuluan relativisht kohët e fundit, duke ulur në mënyrë dramatike forcat e tyre ushtarake në përputhje me rrethanat. Një aleancë ushtarake nuk mund të ekzistojë me të vërtetë pa një ushtri. Pra, nëse rusët përparojnë ndonjëherë drejt perëndimit, Gjermania, për shembull, do të ishte e ngutshme të fuste një forcë të rëndësishme. Shtetet e Bashkuara do të bllokoheshin nga traktati për t’u angazhuar dhe do të duhet të mbanin ngarkesën. Kur Trump sugjeroi tërheqjen e 10,000 trupave nga Evropa, evropianët e panë atë si Sh.B.A  po braktiste angazhimin e saj. Trump kërkoi përpjekje të barabarta nga anëtarët e tjerë.

Divizioni Evropian, 1990

Në fillim të viteve 1990, sigurisht, gjithashtu prezantoi një ndryshim tjetër masiv në sistemin global: traktati i Mastrihtit. Kjo është e rëndësishme për pyetjen e NATO-s sepse një nga forcat shtytëse në krijimin e NATO-s ishte se Evropës i mungonte aftësia ekonomike për të vendosur një forcë efektive ushtarake. Nuk kishte asnjë arsye që Evropa, pasi u rikuperua, nuk mund të mbronte veten. Nuk ishte e paarsyeshme për Evropën që të dëshironte që SHBA të mbanin më shumë përgjegjësi sigurie në vitet e pasluftës, dhe as ishte e paarsyeshme që SHBA ta bënin këtë; i dha asaj aftësinë për të shmangur luftën, duke e mbajtur vendimin larg nga evropianët të cilët kishin qenë sinqerisht të papërgjegjshëm në 1914 dhe 1939. Por çështja tani është se prodhimet e brendshme bruto të Bashkimit Evropian dhe zonës së tregtisë së lirë të Amerikës së Veriut janë afërsisht të barabartë. Në këtë pikë, është e vështirë të shihet se cili është qëllimi i NATO-s, ose çfarë vlere ka për Shtetet e Bashkuara. Fokusi kryesor i Uashingtonit është në Kinë dhe NATO nuk po luan pothuajse asnjë rol në të. Nuk është e paarsyeshme që SHBA të kërkojnë pjesëmarrje ushtarake dhe diplomatike evropiane në këtë konkurs, dhe ka pak arsye për të mbajtur forca të konsiderueshme në Evropë.

Krijimi i BE sinjalizoi gjithashtu atë që kishte qenë prej kohësh e qartë: se Evropa nuk ishte më e varur nga SHBA ekonomikisht. Përveç që ajo ndezi një epokë në të cilën Evropa ndoqi politika ekonomike që sfiduan interesat e SHBA. Ideja që Sh.B.A dhe BE mund të konkurrojnë, ndërsa SH.B.A. mbetën përgjegjëse për sigurinë e Evropës, është dhe ishte e çuditshme. Ishte një marrëveshje e madhe për Evropën, por e vështirë për ShBA-në për ta pranuar.

Eshtë e vështirë, pra, të kuptojmë se çfarë do të thotë për SH.B.A. të ribashkohen me partnerët e saj evropianë. Rrethanat që krijuan atë partneritet janë zhdukur. Dhe duke qenë se Evropianët nuk janë veçanërisht sentimentalë për Sh.B.A, ata kanë një interes në këtë marrëdhënie që ndryshon nga Amerikanet. Ata duan garanci ushtarake amerikane dhe, deri diku, bashkëpunim ekonomik amerikan, ndërsa SH.B.A. dëshiron që Evropa të marrë më shumë përgjegjësi për mbrojtjen e vet.

SH.B.A. dhe Evropa janë, për më tepër, të ndara në çështje themelore, siç janë anëtarët individualë të BE-së. Merrni për shembull tubacionin Nord Stream 2, i cili mbart gazin natyror rus në Evropë. Polonia është tmerruar, Gjermania e etur, Portugalia indiferente. Bashkimi Evropian po dobësohet nën presionin e krizës financiare të vitit 2008 dhe pandemisë COVID-19. Britania është larguar dhe BE po kërcënon të flakë Poloninë dhe Hungarinë, ndërsa BE përpiqet të kuptojë se si të kujdeset për nevojat e vendeve të panumërta me një bankë qendrore.

Ka çështje gjeopolitike mbi të cilat Evropa ose duhet të bëjë një angazhim ose të mohojë përfshirjen. Njëra është Rusia, e cila në të vërtetë është shumë më e dobët sesa e bën vetveten. Edhe kështu, fuqia ushtarake e një vendi është relativ me kundërshtarët e tij. Tani për tani, Evropa nuk mund të mbrojë veten nga shansi i largët por jo zero i Rusisë që të lëvizë shumë më larg në perëndim. Kjo është veçanërisht e rëndësishme tani që Shtetet e Bashkuara janë të përfshira në një konfrontim me Kinën. Evropianët ose duhet të koordinojnë dhe ndajnë rreziqet me aleatin e tyre ose ta bëjnë të qartë se nuk do ta bëjnë këtë.

Evropa ka mundësinë e ribashkimit të aleancës trans-Atlantike me aftësi ushtarake bazuar në fuqinë e saj ekonomike të sotme, jo të 40 viteve më parë. Një aleancë bazohet në rrezik të përbashkët, dhe për të qenë të sigurt se ekzistojnë rreziqe, edhe nëse ato janë më pak ekzistenciale sesa ato të Luftës së Ftohtë. Nëse Evropa zgjedh të mos veprojë, atëherë vendet individuale mund të veprojnë. BE është thjesht një traktat ekonomik, jo një shtet-komb, dhe jo përgjegjës për politikën e mbrojtjes. Por politika ekonomike përcakton aftësitë mbrojtëse dhe nëse struktura irracionale e BE-së që ndan fuqinë ekonomike nga fuqia ushtarake ka ndonjë kuptim para vitit 1991, sigurisht që nuk do të ketë më.

SHBA-të kanë dy zgjedhje nëse Evropa nuk e ndryshon drejtimin e saj. E para është tërheqja nga Evropa, duke e lënë mbrojtjen e Kontinentit në Kontinent ndërsa e kthen vëmendjen te Kina. E dyta është që të injorohet Bashkimi Evropian dhe të merren me shtete individuale evropiane si për mbrojtjen ashtu edhe për çështjet ekonomike, duke anashkaluar në mënyrë efektive BE-në. Për SHBA, të dy strategjitë paraqesin probleme. BE duket ngurruese për të hyrë në veprime të gjera kundër Kinës, duke preferuar veprime më modeste dhe më pak të rrezikshme. Puna me vende të veçanta mund të mos funksionojë dhe mund të ngatërrojë SHBA në politikën brenda-evropiane. Qartësia e misionit të NATO-s në Luftën e Ftohtë nuk ekziston më. Për një çështje qendrore në Shtetet e Bashkuara, kthimi në Evropë sjell kthime minimale.

Në tërësi, një aleancë kuptimplotë do të përfitonte nga Shtetet e Bashkuara, por çështja është nëse evropianët duan një aleancë kuptimplote. Shkuarja në një takim dhe mos ofendimi i mikpritësve nuk përbën kthim në Evropë. Dhe duke qenë se Evropa nuk është e prirur të marrë vendimet e dhimbshme që kërkon një marrëdhënie e modernizuar, është e vështirë të kuptohet se çfarë do të thotë kthim në Evropë, përveç darkës me disa njerëz interesantë. Eshtë 2021 dhe u mbetet evropianëve të kuptojnë se çështja po merr një rol modern nëse duan një aleancë.

Fraksion.com