Raporti: Si rekrutohen vajzat dhe gratë shqiptare që punojnë si prostituta

Premtime të rreme për martesë, punësim, arsimim ose një jetë më të mirë jashtë vendit janë disa nga format që përdorin trafikantët në Shqipëri për të joshur gratë në prostitucion sipas një raporti të kohëve të fundit mbi trafikimin njerëzor në Shqipëri.

Ndërkohë që flitet për trafikimin e grave për qëllime seksuale, raporti, ashtu si dhe të dhëna  nga raporti i fundit i “United Nations Office for Drugs and Crime” vërejnë se “trafikantët përdorin marrëdhënie familjare ose marrëdhënie të tjera për të njohur një viktimë të mundshme ose për t’i kontaktuar ato përmes mediave sociale.”

Në raport vërehet se nuk është e mundur të sigurohet një profil i përgjithësuar i grave të trafikuara për shfrytëzim seksual, por “ato me vështirësi ekonomike, shëndetësore ose familjare janë në rrezik më të madh për tu shënjestruar.”

Viktimat e trafikimit kanë tendencë të jenë nga mosha 18 deri në 25 vjeç, ndërsa në mesin e të miturve, vajzat e moshës 14 deri në 18 vjeç ka më shumë gjasa të jenë në shënjestër prostitucioni dhe vajzat nën 14 vjeç përdoren kryesisht për lypje.

“Viktimat e trafikimit seksual shfrytëzohen në të gjithë Europën. Disa gra, por jo të gjitha, janë të vetëdijshme se do të kërkohet të punojnë në industrinë e seksit, por besojnë se do të fitojnë më shumë para sesa do të bënin në tregtinë e seksit në Shqipëri ose do të kishin më shumë kontroll mbi atë që bëjnë.”,- vërehet mes të tjerash në raport, ndërsa nënvizohet se komunitetet rome dhe egjiptiane janë më të ndjeshëm ndaj punës së detyruar, pasi ka më shumë gjasa të punojnë në ekonominë informale.

Në raport sillet në vëmendje edhe një raport nga Universiteti i Bedfordshire/IOM, ku vërehet se shkaqet, të cilat çojnë në trafikim njerëzor në Shqipëri janë të gjera, të shumëfishta dhe të mbivendosura.

Këto shkaqe përfshijnë varfërinë, faktorë të tjerë ekonomikë, nivelin e ulët të arsimimit, çështje të shëndetit mendor, marrëveshje të martesës së detyruar dhe mundësi të kufizuara për migrim të sigurt dhe ligjor.

Popullsitë etnike rome dhe egjiptiane në Shqipëri identifikohen se përjetojnë nivele disproporcionalisht të larta të varfërisë, strehim të pasigurt, nivele të ulëta të vijimit të shkollës dhe, njëkohësisht, nivele të larta të analfabetizmit.

Kjo i atribuohet një historie stigmatizimi dhe diskriminimi ndaj këtyre komuniteteve, gjë që ka rezultuar në përjetimin e presioneve më të mëdha ekonomike dhe ndjeshmërisë së shtuar ndaj llojeve të ndryshme të shfrytëzimit, përfshirë trafikimin.

Raporti më tej deklaron se “natyra e pabarabartë e roleve dhe marrëdhënieve gjinore ka diskriminuar gratë dhe i ka bërë ato të prekshme nga dhuna”.

“Familjet ushtrojnë autoritet të konsiderueshëm ndaj grave të reja në drejtim të fejesës dhe martesës, duke e bërë të vështirë për gratë të zgjedhin dhe duke bërë që ato “të ngecin” në prostitucion… Në të njëjtën kohë, gratë shpesh kanë mungesë të arsimimit dhe punësimit që do t’u mundësonte atyre të shmangin shfrytëzimin… Këta janë faktorë rreziku në nivelin individual.”, vijohet në raport-studim, ndërsa thuhet edhe se gratë e reja rekrutohen shpesh për trafikim edhe nga anëtarët e familjeve të tyre dhe shpesh i njohin trafikantët.

Probleme të hershme

Sipas disa të dhënave edhe nga Raporti Vjetor 2018, “Të Ndryshëm dhe të Barabartë” vihet në pah se “Në shumicën e rasteve të viktimave të trafikimit, problemet e tyre kanë filluar që në fëmijëri.”

Shumë prej këtyre viktimave vijnë nga marrëdhënie familjare jofunksionale, ku marrëdhëniet midis prindërve me njëri-tjetrin, si dhe marrëdhëniet midis prindërve dhe fëmijëve janë konfliktuale dhe shumë problematike.

Shumica e tyre janë prindër të dhunshëm, neglizhentë, prindër që dëbojnë fëmijët e tyre nga shtëpia dhe në shumicën e rasteve kanë nivel të ulët arsimimi.

“Në një pjesë të konsiderueshme të rasteve (45%), prindërit janë të ndarë ose të divorcuar. Marrëdhëniet konfliktuale si rezultat i jetesës me një njerk i kanë dhënë arsye largimit të viktimave nga shtëpia. Në disa raste kur prindërit e tyre i kanë braktisur, viktimat kanë jetuar me gjyshërit që janë të pafuqishëm për t’u kujdesur për ta. 65% e rasteve vijnë nga familje me të ardhura të ulëta ku njëri nga prindërit ose të dy janë të papunë.”, vijohet më tutje, ndërsa bëhet me dije se madje, në dy raste, anëtarët e familjes, babai ose vëllezërit janë përfshirë në kryerjen e veprimeve kriminale dhe janë dënuar.

Trafikimi nuk ndodh vetëm në kryeqytet apo qytete të mëdha, por sidomos në periferi.

Rekrutim përmes rrethit shoqëror

I njëjti raport vëren se ‘21% e rasteve kanë pasur si mënyrë rekrutimi ndikimin nga rrethi shoqëror për t’u përfshirë në situata të rrezikshme. Të gjitha këto raste ishin të mitur nën moshën 16 vjeç. 31% e rasteve kanë qenë viktima të mashtruara dhe të shfrytëzuara nga persona të njohur, si: i dashuri, bashkëjetuesi ose anëtarët e tjerë të familjes.

Rekrutim përmes rrjeteve sociale

Një mënyrë tjetër është rekrutimi përmes rrjeteve sociale, si: Facebook, Instagram ose Snapchat, etj.

Vajzave iu ofrohet fejesë / martesë, ose premtime për punë dhe një jetë më të mirë. Një nga ofertat e punës është punësimi si balerina në lokale, brenda ose jashtë vendit, kryesisht në vendet kufitare me vendin tonë, siç janë Kosova dhe Maqedonia.

Gjithashtu, një mënyrë tjetër e rekrutimit është përmes njohjes mes telefonit ose njerëzve të tjerë ku trafikantët shkojnë në familjet e vajzave, duke përdorur si justifikim për martesën dhe duke u prezantuar si një dhëndër ose anëtar i familjes.

Sipas disa raporteve nga policia dhe sistemi juridik shqiptar, pothuajse 70% e femrave që punojnë në dhe nga ky vend janë tërhequr në biznes me forcë ose nga mashtrime, përmes martesave “për një jetë më të mirë” jashtë vendit.

Trafikimi i qenieve njerëzore për punë seksuale konsiderohet ende “fitimprurës” në Shqipëri, ndërsa është bërë një nga rrugët e trafikut nga ish vendet e Bashkimit Sovjetik drejt Evropës Perëndimore.

Raporti thekson se sipas shtypit ato mund të ndahen në katër grupe.

Punëtoret e seksit që trafikohen jashtë

Vajzat shqiptare dhe të huaja që trafikohen jashtë vendit shfrytëzohen së pari si punëtore seksi në Shqipëri. Asnjëherë nuk ka pasur përpjekje për të vlerësuar numrin e tyre. Zakonisht shfrytëzimi fillon me përdhunim. Ka artikuj për shtyp që raportojnë abuzim dhe trajtim çnjerëzor të kësaj kategorie.

Prostitutat e rrugës

Punonjësit e seksit komercial që vijnë nga shtresa të ulta socio-ekonomike (kryesisht popullata rome ose komuniteti egjiptian), të njohur ndryshe si “prostituta në rrugë”. Prostitutat e rrugës mund të shihen në Tiranë, duke ofruar shërbime seksuale pranë qendrës së qytetit, në rrugët kryesore dhe në zonën e Parkut Kombëtar të Liqenit. Çmimi i shërbimeve varion nga 500 në 1,500 Lekë (3 € – 12 €). Sipas informacionit nga Shoqata Shqiptare e Lezbikeve dhe Homoseksualëve, ka edhe punonjës seksi meshkuj nga popullata rome ose komuniteti egjiptian, që praktikojnë punë seksuale në rrugë.

Prostitutat ‘high-class’

Punonjëse seksi komercialë të nivelit më të lartë që punojnë në hotele dhe motele të Tiranës dhe qyteteve të tjera të mëdha. Sipas raporteve të shtypit ato janë kryesisht studente. Sipas një artikulli në shtypin shqiptar janë rreth 300 studente në Tiranë, të cilat praktikojnë punë seksuale, ku përfshihen vajzat nga zonat rurale dhe rrethet e tjera të vendosura kohët e fundit në Tiranë dhe  nëqytete të tjera të mëdha, si dhe punëtore seksi të cilat janë kthyer nga jashtë vendit. Çmimet e shërbimit të tyre seksual variojnë nga 30 € deri në disa qindra Euro.

Puna në shtëpi publike

Punëtore seksi në “shtëpi publike”, që janë shpesh apartamente private, që përdoren për punë seksuale komerciale. Ato veprojnë në mënyrë të paligjshme dhe ka artikuj të shpeshtë në media që raportojnë zbulimin e këtyre shtëpive publike nga policia dhe arrestimin e personave të ndryshëm. Çmimet variojnë nga 1,500 (12 €) deri në disa mijëra Lekë.

Për të vlerësuar situatën epidemiologjike midis punëtorëve të seksit në vend është bërë shumë pak, por ajo që mund të themi se mes 24 grave që jetonin me HIV/AIDS në Shqipëri në vitin 2019, 4-5 me siguri ishin infektuar përmes punës së tyre si punëtore seksi.

SI