Dita e Anzakut, Dita Përkujtimore dhe Gjeopolitika e një Miqësie

Nga George Friedman

Në histori dhe në historinë e familjes sime, Dita Përkujtimore dhe Dita e Anzakut janë të lidhura ngushtë. Në Ditën Përkujtimore, e cila vjen muajin tjetër, ne kujtojmë amerikanët që vdiqën në luftë. Në Ditën e Anzakut, e cila ishte më 25 Prill, ne bëjmë po ashtu si Australianët dhe Zelandezët.

Unë do të kujtoj miqtë që kam humbur, pasi gruaja ime, që u rrit australiane, do të kujtojë gjyshin e saj,  i cili kaloi dy vjet në llogoret e Francës në Luftën e Parë Botërore, dhe kushëririn më të ngushtë të nënës së saj, i cili u qëllua gjatë një konflikti fluturimi mbi Francë. Vajza jonë, ndërsa shërbente në Irak, do të shkonte drejt kampeve Australiane për të ndarë filxhanë çaji, vegemite dhe regbi. Kështu që dita ndërthur vendet dhe familjet tona në trishtim, krenari dhe shoqëri të përbashkët.

Për ata që mund të mos e dinë, Anzac është shkurtim i Korpusit të Ushtrisë Australiane dhe Zelandës së Re. Anglezët u shtypën shumë në Luftën e Parë Botërore dhe kërkuan që të ngrihej një forcë për t’u bashkuar me ta. Australianët kishin një këngë (lloj) që thoshte, “Nëse Anglia ka nevojë për një dorë, ja ku është.” Disa vjet më vonë, Shtetet e Bashkuara vendosën të japin një dorë gjithashtu. Që atëherë, Ausët dhe Amerikanët kanë luftuar krah për krah në Luftën e Dytë Botërore, Luftën Koreane, Luftën e Vietnamit, Stuhinë e Shkretëtirës, ​​Afganistanin dhe Irak. Disa nga këto ishin luftëra të dëshpëruara dhe të domosdoshme, të tjerët ishin të pamatur dhe të pakujdesshëm. Në prapavijë, të gjithë e dimë se cila ishte cila.

Dita e Anzakut kujtohet ende për misionin historik që grupit iu dha në Galipoli. Për të thyer bllokimin në Luftën e Parë Botërore, Winston Churchill, zoti i parë i Admiralitetit, vendosi që një sulm i krahut ndaj Turqisë ishte i nevojshëm. Turqia ishte aleate me Gjermaninë dhe rrëzimi i Turqisë do të ndryshonte, në mendjen e Churchillit, dinamikën e luftës. Kurrë nuk do ta dimë nëse do të kishte ndryshuar gjithçka. Churchill parashikoi një sulm amfib mbi Galipoli. Kishte më shumë trupa britanike atje, por trupat Australiane dhe Zelanda e Re ishin një përqindje e madhe e forcës së tyre. Galipoli ishte një katastrofë dhe ata që mendojnë për sulme amfibësh duhet ta studiojnë Galipolin për gjithçka që mund të shkojë keq. Ironia ishte se Anzakët dhe Amerikanët e mbetur ishin më të sigurt në llogoret e Francës. Kaq e keqe ishte Galipoli.

Unë e kam lënë pas dore Zelandën e Re deri në këtë pikë pjesërisht për të irrituar kunatin tim, i cili jeton në Auckland, por edhe si derë për të kuptuar domosdoshmëritë gjeopolitike të Australisë dhe Zelandës së Re. Zelanda e Re morri pjesë në të gjitha luftërat ku Australia mori pjesë, por në mënyrë të pashmangshme me forca më të vogla në përpjesëtim me një vend më të vogël. Me kalimin e kohës, megjithatë, u rrit hezitimi për të marrë pjesë. Zelanda e Re ishte më e kujdesshme ndaj Shteteve të Bashkuara dhe gjithashtu e etur për të treguar pavarësinë e saj. Në vitet 1980, Zelanda e Re njoftoi se nuk do të lejonte që anijet luftarake të SHBA me armë bërthamore të hynin në portet e Zelandës së Re. Wellington e dinte që politika e SHBA ishte të mos tregonte kurrë nëse një anije kishte apo nuk kishte armë bërthamore në bord. Qeveria e Zelandës së Re e bëri këtë për arsye të brendshme politike dhe për shkak se po konkurronte Australinë se cili vend po mbronte më mirë sovranitetin e tij kombëtar. Dhe meqenëse nevoja për armë bërthamore në rajon ishte praktikisht inekzistente, ishte një mënyrë me kosto të ulët për Uellingtonin që të pohonte veten dhe të tregonte se nuk është vetëm nipi i vogël i Australisë.

Sot po shohim një divergjencë tjetër dhe disi më serioze. Australianët janë rreshtuar me Shtetet e Bashkuara mbi Kinën, me të cilën Australia ka marrëdhënie të dobëta. Nga ana tjetër, Zelanda e Re ka miratuar politikën e kundërt duke mbajtur hapur marrëdhënie të ngushta me Pekinin. Kryeministri i saj ka thënë që nëse Australia ndiqte Zelandën e Re edhe ajo do të ishte në gjendje të përfitonte ekonomikisht dhe politikisht nga marrëdhënia.

Për të kuptuar pse kjo është ndoshta më shumë sesa një mosmarrëveshje politike, duhet të kuptojmë pse Anzac ishte i gatshëm t’i jepte dorën Britanisë në Luftën e Parë Botërore. Edhe Australia edhe Zelanda e Re janë vendet eksportuese, Australia e mineraleve dhe ushqimit, Zelanda e Re kryesisht e ushqimit. Por të dy vendet kanë një problem të madh strategjik. Ata nuk kanë aftësinë për të garantuar hyrjen në rrugët e tyre tregtare. Nëse i humbin ato rrugë, ata mund të humbin aftësinë e tyre për të eksportuar. Prandaj, ata duhet të kenë një marrëdhënie me fuqinë kryesore detare. Deri në Luftën e Dytë Botërore, ajo fuqi ishte Britania. Kur filloi lufta, ishin japonezët dhe më pas u bënë me shpejtësi amerikanët. Pas Luftës së Dytë Botërore, Australianët dhe Zelanda e Re u zhvendosën në një marrëdhënie me Shtetet e Bashkuara.

Ishte jetike për të dy vendet që SH.B.A. të shihnin mbrojtjen e korsive të tyre detare – dhe ndoshta territorin e tyre – si në interesin e saj strategjik. Kishte një ndjenjë të madhe që i lidhte ata me Britaninë, dhe megjithëse kjo ndihmon për të shpjeguar pse ata erdhën në ndihmë të Londrës në Luftën e Parë Botërore, ata duhej ta bënin të qartë se kishte shumë në të për Londrën përmes kujdestarisë së saj.

E njëjta gjë ishte e vërtetë me Shtetet e Bashkuara. Sigurimi i Paqësorit ishte i rëndësishëm për interesat strategjikë amerikanë, por mbrojtja e interesave të Australisë dhe Zelandës së Re mund të mos ishte. Pjesëmarrja e Australisë në luftërat e SHBA dhe mbështetja e saj ndaj SHBA kundër Kinës u siguron SH.B.A.-ve përfitime politike dhe ushtarake në një situatë të vështirë dhe krijon një varësi amerikane nga Australia.

Dhe nëse SH.B.A. po mbron Australinë nga ndonjë kërcënim i mundshëm, ajo gjithashtu po mbron Zelandën e Re në mënyrë të pashmangshme. Zelanda e Re nuk duhet të paguajë për këtë sepse Australia e bën. Zelanda e Re mund të mendojë se Kina do të bëhet një fuqi detare dominuese me kalimin e kohës. Por ajo ende do të mbrojë bastet e saj. Për shembull, kohët e fundit ajo zgjodhi të qëndrojë në Five Eyes, një program për ndarjen e inteligjencës, në të cilin ka të ngjarë të kontribuojë më shumë sesa të marrë në këmbim.

Në të vërtetë, historia lidh Pesë Sytë – Shtetet e Bashkuara, Britania, Kanadaja, Australia dhe Zelanda e Re. I lidh ato përmes luftërave, letërsisë, muzikës dhe të gjitha gjërave që na bëjnë ata që jemi. Të gjithë janë të ndryshëm, por të gjithë janë të lidhur. Sidoqoftë, secili ka interesa dhe frikë, dhe ashtu si me një familje të dashur, ata mund të bëhen të mbrapshtë për vullnetin e një të larguari shumë. Çmimi që Australia dhe Zelanda e Re paguan në emër të Britanisë në Galipoli ishte i madh dhe ndërsa Perandoria Britanike ra, ata në vend të kësaj duhet të paguanin SH.B.A. për përfitimet që fituan.

Përfitimet dhe nevojat gjeopolitike janë të gjitha atje, por kujtimet e Ditës së Anzakut dhe Ditës së Përkujtimit janë gjithashtu atje, duke i përzier ato së bashku aq sa bën historia dhe kultura e tyre. Trishtimi i thellë i asaj që humbi përzihet gjithmonë me realitetin e vështirë se si të mbijetosh. Ndjenja është një shtesë e fuqishme e nevojës.

Fraksion.com