“Tërheqja nga Afganistani”; Duke kujtuar al-Kaidën

Nga George Friedman

Shtetet e Bashkuara pushtuan Afganistanin 20 vjet më parë, menjëherë pas sulmit më 11 shtator 2001. Deri në vitin 2008, Presidenti i atëhershëm Barak Obama e bëri atë një çështje për t’u shkëputur nga ajo që është bërë e njohur si ‘Luftërat Përgjithmonë’. Ai dështoi. Pasardhësi i tij, Presidenti Donald Trump, u zotua gjithashtu por dështoi të njëjtën gjë. Presidenti Joe Biden, gjithashtu, ka thënë se SHBA do të tërhiqen, këtë herë deri në përvjetorin e sulmit të 11 shtatorit.

Lufta në Afganistan nuk mund të diskutohet pa diskutuar al-Kaidën, grupin islamik i udhëhequr nga Osama bin Laden, djali i një Jemeni jashtëzakonisht të pasur i cili kishte zhvendosur familjen e tij në Arabinë Saudite. Qëllimi i tij ishte të rikrijonte një halifat islamik. Siç shkrova në “Lufta Sekrete e Amerikës”, strategjia e tij ishte të bashkonte botën islamike kundër armikut të saj të përbashkët, Shteteve të Bashkuara. Për këtë qëllim, ai do të kryente një sulm kundër Shteteve të Bashkuara që gjeneroi shkaqe masive dhe elektrizoi botën. Nëse SHBA mund të sulmohet, kjo do të provonte që SHBA të ishin të prekshme. Nëse Shtetet e Bashkuara nuk pranojnë të përgjigjen, kjo do të dëshmonte se Uashingtoni ishte i dobët ose frikacak, ose kështu shkonte mendimi. Të dy rastet, mendoi bin Laden, do të arrinin të njëjtin fund: unitetin islamik.

Sulmi kundër Shteteve të Bashkuara ishte i thjeshtë por tepër i madh. Avionët e rrëmbyer do të godisnin ikonat amerikane – Qendra Botërore e Tregtisë, Pentagoni dhe Kongresi (ky i fundit dështoi). Bota Islame do t’i njihte mirë këto ndërtesa dhe do të shihte fuqinë e al-Kaidës. Ajo që ishte e jashtëzakonshme ishte planifikimi i hollësishëm, vendosja e operativëve dhe lëvizja e parave, asnjëra prej të cilave nuk u zbulua plotësisht nga inteligjenca amerikane. (Gjithmonë ka nga ata që pretendojnë se parashikuan ngjarje të tilla. Nuk kam ide se çfarë i thanë kujt para sulmit, vetëm atë që ata pretenduan të kishin thënë më pas.) Frika që goditi Shtetet e Bashkuara ishte e dukshme.

Një pjesë e frikës ishte se Uashingtoni nuk e dinte se çfarë po planifikonte më tej al-Kaida dhe çfarë burimesh kishte. Ideja që 11 shtatori ishte shuma totale e aftësive të saj ishte e besueshme, por nuk kishte prova për këtë, dhe publiku amerikan po mendonte për të gjithë skenarët më të keq. Kishte inteligjencë, domosdoshmërisht e pasigurt në natyrë, se al-Kaida kishte fituar një pajisje të vetme të vogël bërthamore. Të gjithë njerëzit e arsyeshëm tallen me mendime të tilla tani, por në ditët pas sulmit, asgjë nuk po hidhej poshtë. Lenini ka thënë se qëllimi i terrorit është të tmerrojë. Vendi ishte i tmerruar, sepse askush prej nesh nuk e dinte se çfarë  vinte më pas.

Inteligjenca amerikane filloi lidhjen e pikave dhe marrjen e inteligjencës nga aleatët dhe vendosi që al-Kaida ishte përgjegjëse për sulmin. Ata gjithashtu përcaktuan që bin Laden dhe celula e tij komanduese ishin të vendosura në Afganistan nën mbrojtjen e udhëheqësit të saj, shefit të Talibanëve, Mullah Mohammad Omar. Dëshira për të goditur gjithçka ishte mbizotëruese, por Presidenti George W. Bush zgjodhi të përqendrohej në vendin që i kishte dhënë strehë al-Kaidës. Kjo ishte zemra rrahje e lëvizjes dhe ajo duhej shkatërruar ose shpërndarë për të parandaluar, për aq sa ishte e mundur, një sulm pasues ndaj SH.B.A.

Objektivi përfundimtar i pushtimit ishte shkatërrimi i komandës së al-Kaidës. “Pushtimi” mund të mos jetë as fjala e duhur; nuk kishte planifikuar asnjë pushtim sepse nuk mund të montohej brenda 30 ditësh. Operacioni primar u krye nga operativët e CIA-s me kontaktet në Afganistan, së bashku me ekipet e operacioneve speciale, të cilët do të kryenin çdo sulm të montuar në al-Kaida. Pushtimi dhe ndryshimi i regjimit ishin të rastësishme.

Pjesa më e madhe e luftimeve ishte menduar të kryhej nga aleatët e SHBA si Aleanca Veriore, e cila vetëm pak kohë më parë kishte zbuluar se ishin aleatë të SH.B.A.-së kur CIA u dorëzoi atyre një ton të holla. Midis këtij grupi kishte nga ata që dinin se ku ishte Bin Laden dhe që pretendonin se ishin të gatshëm ta gjenin dhe t’ia dorëzonin amerikanëve. Bin Laden ishte vendosur në një kompleks shpellash të quajtur Tora Bora afër kufirit me Pakistanin. Aleatët e lokalizuan atë, por thjesht humbën kapjen e tij (nuk është befasi atje). Komanda e Operacioneve Speciale të SH.B.A.-së u zhvendos drejt një pozicioni bllokues midis Tora Bora dhe Pakistanit, por qelia e komandës së al-Kaidës dhe familjet e tyre rrëshqitën përtej kufirit në Pakistan, ku ata dukeshin të mirëpritur.

Operacioni fillestar ishte mbresëlënës për atë që ishte. Megjithëse nuk arriti të kapte armikun, ai e çorganizoi armikun mjaftueshëm për të blerë kohë që inteligjenca amerikane të fitonte një farë qartësie, duke lejuar ngacmime të vazhdueshme të grupit dhe asnjë sulm të mëtejshëm ndaj SH.B.A. Pastaj erdhi mëkati origjinal i operacioneve ushtarake amerikane: zvarriten misionit. Derisa al-Qaida nuk u shfaq në Afganistan, Sh.B.A mund të toleronte Mullah Omar dhe kishte pak interes në vendin e tij. Sh.B.A menduan se do të tërhiqej, pastaj gjuante operativët e ikur të al-Kaidës kudo që ata shkuan në botë. Nuk do të ishte. Ideja që, nga të gjitha vendet që mund të ishte al-Kaida, Afganistani ishte unikisht i rëndësishëm, që kërkonte një forcë shumëdivizionale për të paqësuar, ishte e paqartë. Forca amerikane nuk ishte kurrë aq e madhe apo e përshtatshme për të pushtuar Afganistanin, i cili tashmë kishte thyer Sovjetikët dhe Britanikët. Talibanët nuk pranuan të përfshihen në luftime ballë për ballë, u tërhoqën, u shpërndanë dhe u rigrupuan. Ata luftuan me SHBA-në në një ngërç. Nëse SHBA tërhiqet, ajo ua lë Afganistanve Talibanëve, e njëjta situatë që do të kishte qenë rasti në Dhjetor 2001.

Argumenti kundër tërheqjes është se Afganistani mund të përdoret si bazë për ngritjen e sulmeve terroriste. Kjo është e vërtetë, por kujtojmë që 11 shtatori ishte montuar kryesisht brenda terrorizmit transnacional të SH.B.A. -s është pikërisht kjo – transnacionale – dhe edhe nëse Afganistani do të ishte qendra e saj, SHBA-të thjesht nuk mund ta mbajnë.

Obama, Trump dhe Biden të gjithë arritën në një përfundim të ngjashëm. Kritikët e tyre për këtë çështje ngatërrojnë të dëshirueshmen dhe të mundshmen. Ata shpesh argumentojnë se Afganistani paraqet një rrezik unik. Nuk bën Edhe kështu, asgjë nuk ka mbaruar për sa kohë që diçka është e mundur. Dhe meqenëse pak gjëra janë të pamundura, njerëzit që duan të qëndrojnë kanë tendencë të fitojnë. Por është e rëndësishme të kujtohet se çfarë ndodhi për të kuptuar logjikën që çoi në një luftë që donte të bënte atë që askush, madje as Aleksandri i Madh në kulmin e fuqisë së tij, nuk mund të bënte. Ju mund ta izoloni Afganistanin, por nuk mund t’i impononi vullnetin tuaj./GPF

Fraksion.com