Pikëpamje Strategjike të Kinës

Nga George Friedman

Një nga problemet më të vështira të politikës së jashtme është zhvillimi i një vlerësimi të saktë të synimeve dhe aftësive të një kundërshtari të mundshëm, të cilat shpesh janë realitete të ndara. E diskutova këtë kohët e fundit në një pjesë që vuri në dukje shkallën në të cilën Shtetet e Bashkuara i keqinterpretuan synimet dhe aftësitë e Bashkimit Sovjetik. Sovjetikët ishin përqendruar në rindërtimin pas Luftës së Dytë Botërore, diçka që kërkonte punë me dekada. Një luftë që do të shkatërronte Evropën Perëndimore nuk u dha atyre asnjë stimul për të filluar një luftë. Ndërkohë, Shtetet e Bashkuara ishin të fiksuara me pajisjet e numërimit, duke mos vlerësuar aftësinë e sistemit logjistik sovjetik për të mbështetur një ofensivë masive. Sh.B.A u përqendrua në synimet dhe aftësitë e rastit më të keq. Ato të vërteta ishin shumë të ndryshme.

Kjo ishte pjesërisht për shkak të një llogaritje tjetër të gabuar: nënvlerësimi i aftësive japoneze në Luftën e Dytë Botërore. Uashingtoni e dinte që lufta ishte e mundshme dhe kështu kishte një plan të hartuar për t’iu kundërvënë asaj. Por planifikuesit nënvlerësuan shkallën në të cilën japonezët i kuptuan planet e luftës dhe fleksibilitetin e planifikuesve detarë në rënien e luftimeve me termat amerikanë. Ata gjithashtu nënvlerësuan komandën detare të Japonisë dhe dështuan të kuptojnë veprimet që bënë të mundur transportuesit e avionëve. Ata e kuptuan qëllimin për të luftuar por jo qëllimin për të përcaktuar betejën dhe pajisjet e nevojshme për ta bërë këtë.

Gjatë Luftës së Ftohtë, ShBA ishte në mbrojtje kundër një sulmi rus që nuk erdhi kurrë. Në mënyrë të ngjashme, gjatë Luftës së Dytë Botërore, Uashingtoni e pa Japoninë si plotësisht të varur nga lëndët e para nga jugu dhe mori një shtytje të drejtpërdrejtë drejt jugut. Nuk mund të mendohej se Japonia do të niste një sulm indirekt. Në të dy rastet, ShBA injoroi realitetin. Kufizimet ruse ushtruan kundër luftës ofensive. Kufizimet japoneze luftuan kundër sulmit të drejtpërdrejtë. SHBA kishin burime të mëdha dhe mund të mbijetonin nga keqkuptimet, por qëndrueshmëria e llogaritjeve të gabuara në luftërat e tjera të tilla si Vietnami dhe Iraku tregojnë një problem qendror të planifikimit ushtarak. Nëse SHBA përballet ndonjëherë me Kinën, asgjë nuk është më e rëndësishme për të kuptuar se si Kina e sheh pozicionin e saj strategjik, ose saktësisht se si pozicioni strategjik i Kinës do ta detyrojë atë të veprojë.

Kina ka dy probleme thelbësore: ruajtjen e unitetit dhe parandalimin e paqëndrueshmërisë sociale. Ngjarjet përgjatë kufirit me Tibetin dhe në Xinjiang dhe ngjarje më të vogla në Mongoli të Brendshme duhet të përmbahen. Në të njëjtën kohë, ndarja ekonomike midis Kinës bregdetare dhe asaj perëndimore që nxiti revolucionin e Mao dhe ende nuk është zgjidhur duhet të menaxhohet. Një element i këtij menaxhimi është rritja ekonomike. Vitet e para ishin shpërthyese që kur zhvillimi u mat nga katastrofa ekonomike e Maos. Prej rreth mesit të viteve 2000, rritja është rritur, por kjo ka çuar në tensione në elitën ekonomike kineze. Fokusi kryesor strategjik i Kinës është i brendshëm.

Kina ka tendencën të përqendrohet përbrenda, por ajo që e ndërlikon këtë është se konsumi i brendshëm nuk mund të ruajë ende rritjen ekonomike dhe se qasja në tregjet globale është një domosdoshmëri strategjike. Kina varet nga hyrja në korsitë detare të lidhura me portet e saj lindore. Idetë për transportin tokësor në Evropë, Iniciativa e Brezit dhe Rrugës shumë e lajmëruar, nuk janë pjekur ende si një alternativë.

Aksesi në oqeanet globale është ende themeli i strategjisë së Pekinit, ashtu si aksesi i Japonisë në lëndët e para. Të dy problemet strategjike kanë gjëra të përbashkëta të rëndësishme. Kina duhet të rrisë fuqinë e saj detare, e cila, cilado qoftë qëllimi i Pekinit, i bën fuqitë e tjera të Paqësorit, siç janë SHBA-të jashtëzakonisht të shqetësuara. Elementi më i rëndësishëm i kësaj është sistemi i gjerë i aleancës amerikane i vendeve zyrtarisht dhe joformalisht armiqësore ndaj Kinës: Japonia, Koreja e Jugut, Tajvani, Filipinet, Indonezia, Vietnami, Singapori, Australia dhe India. Ajo përbën një aleancë masive strategjike por gjithashtu një aleancë shumë të rëndësishme ekonomike që përfshin partnerët kryesorë tregtarë kinezë.

Kjo krijon një shtrirje të gjatë të pikave të çokollatave (pikave mbytëse) që mund të bllokojnë hyrjen e Kinës në oqeane dhe kështu të dëmtojnë zhvillimin e brendshëm ekonomik dhe potencialisht të gjenerojnë trazira sociale. Shtetet e Bashkuara nuk e kanë bllokuar hyrjen e Kinës dhe as nuk e kanë kërcënuar atë. Por Kina duhet të marrë parasysh atë që është e mundur dhe aftësia që kanë SHBA është një kërcënim i thellë për Kinën. Nga pikëpamja e SHBA, lëvizja drejt lindjes nga linja Aleutian-Malacca do t’i jepte Kinës hyrjen në Paqësor, e cila do të kërcënonte interesat themelore të SHBA. ShBA nuk mund ta braktisë aleancën. Kina nuk mund ta pranojë kërcënimin.

Kina nuk mund të përballojë që të angazhojë forcat e SHBA direkt. Flota e vet detare është e paprovuar në luftë dhe ka ushtruar vetëm në operacionet e flotës-kundërflotë. Kina mund të mposhtë flotën e SHBA, por nuk mund të jetë e sigurt se do ta bënte, dhe disfata do të ishte katastrofike për regjimin. Përveç kësaj, SHBA ka burime dhe aftësi të mëdha. Duke parë strategjinë e luftimeve të SHBA në të kaluarën, humbja fillestare mund të gjenerojë një kundërsulm masiv. Pra, nëse SHBA duket se synon të bllokojë portet kineze, rreziku i luftës është shumë i madh.

Por Kina gjithashtu duhet t’i shohë SHBA si urrejtëse ndaj luftës dhe paraqitja e Kinezëve mund të jetë e mjaftueshme që SHBA të refuzojë një konflikt më të madh dhe të tërheqë forcat në bllokadë. Një strategji dytësore kineze, pra, mund të jetë demonstrimi i oreksit për luftime në një zonë që nuk është kritike për Shtetet e Bashkuara dhe mund të mos shkaktojë një përgjigje. Ideja është trazuar rreth asaj që Kina mund të pushtojë Tajvanin. Kjo do të ishte ushtarakisht dhe politikisht e mençur. Operacionet amfibë janë komplekse dhe fitohen ose humbin nga përpjekjet e mëdha logjistike. Përforcimi dhe furnizimi do të ishin të prekshëm nga raketat anti-anije amerikane, nëndetëset dhe fuqia ajrore. Kinezët duhet të supozojnë se çdo pushtim ka të ngjarë të mposhtet.

Edhe kështu, Kina duhet të demonstrojë vullnetin dhe aftësinë e saj ushtarake pa rrezikuar humbjen. Me fjalë të tjera, ajo duhet të sulmojë një objektiv me pak vlerë dhe të supozojë se SHBA nuk do të rrezikonte luftime në një vend ku forcat kineze janë përqendruar. Por kjo strategji ka edhe dy probleme. Së pari, SHBA do të njohë hilen dhe mund të zgjedhë të angazhohet për të parandaluar luftime më të mëdha. Edhe nëse Uashingtoni do të dëshironte të binte, aleatët e tij mund të ngrenë mjaft ferr që ai mund të mos jetë në gjendje. Ky problem hyn në problemin e dytë: Anëtarët e aleancës janë gjithashtu fuqi jetike tregtare. Një nga paradokset e pozicionit kinez është se ato që paraqesin rrezikun më të madh strategjik janë gjithashtu elemente thelbësore të ekonomisë kineze. Marrja e një ishulli në afërsi të Tajvanit mund të shkaktojë një përgjigje të SHBA, por kjo do të bindte anëtarët e aleancës për rrezikun kinez dhe do t’i detyronte ata, me mbështetjen e SHBA, të ndërmarrin veprime ekonomike.

Kina duhet të ruajë rritjen ekonomike për të ruajtur stabilitetin. Nuk mund të ndërmarrë veprime që do ta vështirësonin këtë. As nuk mund të tolerojë mundësinë e veprimeve detare të SHBA që do të gjymton ekonominë kineze. Situata aktuale ekonomike e Kinës është e kënaqshme. Sigurisht, një luftë nuk do ta përmirësonte atë. Po rrezikon një veprim të ShBA-së që gjithashtu do ta gjymtonte atë. Zgjidhja kryesore kineze është të kërkosh një marrëveshje me Shtetet e Bashkuara për çështje të pazgjidhura ekonomike, duke qenë të vetëdijshëm për faktin se SHBA nuk ka oreks për luftë dhe do të fillojë vetëm nën presion të konsiderueshëm nga Kina. Kina duhet të dobësojë aleancën anti-Kinë duke e bërë të qartë se nuk ka ndërmend të zhvillojë luftë dhe se do të rreshtojë ekonominë e saj me të tjerët. Me fjalë të tjera, Kina duhet të refuzojë luftën dhe të bëjë paqe ekonomike dhe politike – pa u dukur se po e bën këtë me detyrim.

Kina është një fuqi e madhe. Por të gjitha fuqitë e mëdha kanë dobësi, kështu që konkurrentët e tyre duhet t’i kuptojnë këto dobësi. Frika dhe maturia i bëjnë fuqitë të përqendrohen në forcën dhe të lënë pas dore dobësitë, dhe duke vepruar kështu priren të zmadhojnë fuqinë e një konkurrenti. Nevojitet një analizë e saktë dhe e pandjeshme për të shmangur mbivlerësimin dhe nënvlerësimin dhe kështu llogaritje të gabuar./GPF

 

Fraksion.com