Intervista: Stoltenberg diskuton marrëdhëniet transatlantike dhe iniciativën NATO 2030 në “Bisedimet në GS”

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg theksoi rëndësinë e lidhjes së fortë transatlantike midis Amerikës së Veriut dhe Evropës në një seri diskutimesh në internet “Bisedat në GS” me John Waldron, President dhe Zyrtar Kryesor i Grupit Goldman Sachs.

Z. Stoltenberg theksoi se ndërsa ka dallime midis aleatëve të NATO-s, ata gjithmonë kanë qenë në gjendje të bashkohen rreth detyrës kryesore të NATO-s për të siguruar dhe mbrojtur njëri-tjetrin. Misioni i NATO-s nuk është të provokojë konflikt, vuri në dukje ai, por të ruajë paqen dhe të parandalojë luftën.

Sekretari i Përgjithshëm vuri në dukje se pandemia e vazhdueshme ka treguar aftësinë e NATO-s për të përshtatur dhe ruajtur gatishmërinë operacionale. Përshtatshmëria dhe ndryshimi janë një pjesë integrale e iniciativës NATO 2030 për të forcuar Aleancën për të ardhmen. “Ideja kryesore me NATO 2030 është që të kemi një axhendë ambicioze me perspektivë për këtë Aleancë që siguron që ne të vazhdojmë të përshtatemi,” tha Sekretari i Përgjithshëm.

Gjatë diskutimit, Z. Stoltenberg përshkroi gjithashtu përdorimin nga ana e Rusisë të mjeteve të ndryshme si sulmet kibernetike dhe dezinformimin në mediat sociale për të ndërhyrë në demokracitë aleate dhe proceset politike. Ai theksoi rëndësinë e mediave të lira dhe të pavarura në sigurimin e fakteve dhe luftimin e dezinformimit.

Sekretari i Përgjithshëm foli gjithashtu për rolin e NATO-s në trajtimin e implikimeve të sigurisë së ndryshimit të klimës. Duke e quajtur ndryshimin e klimës “një shumëzues të krizës”, ai theksoi implikimet që mund të ketë në disponueshmërinë e burimeve, migrimin dhe në fund të fundit, sigurinë e Aleancës. Sekretari i Përgjithshëm vuri në dukje se NATO mund të luajë rolin e saj në adresimin e ndryshimit të klimës duke vlerësuar lidhjen midis ndryshimit të klimës dhe sigurisë, duke përshtatur operacionet dhe misionet dhe duke ulur emetimin e karbonit.

Intervistë me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s Jens Stoltenberg në ngjarjen Goldman Sachs “Bisedimet në GS”

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg, para se të shërbente në rolin e tij aktual, ishte i Dërguari Special i KB për Ndryshimet Klimatike dhe gjithashtu shërbeu si Kryeministër i Norvegjisë. 

Ju keni kaluar  nga Kryeministri i një vendi të rëndësishëm, në drejtimin e një organizate të rëndësishme globale padyshim, siç është NATO. Si ka ndikuar kjo  tek ju, duke ardhur nga Norvegjiam në mënyrën se si keni menduar. E dinit se do të uleshit në postin tuaj aktual?

Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s Jens Stoltenberg:  Para së gjithash, më pëlqen që ju thoni se Norvegjia është një vend i rëndësishëm. Ne e konsiderojmë veten tonë si një vend shumë të rëndësishëm, por ne jemi pesë milion njerëz. NATO përfaqëson afër një miliard njerëz, kështu që kur bëhet fjalë për numrat, të paktën, është shumë më e madhe. Unë mendoj se gjëja më e rëndësishme që unë sjell nga politika norvegjeze është rëndësia e kompromisit, për të kuptuar se kur ka pikëpamje të ndryshme, interesa të ndryshëm, detyra kryesore e një lideri politik është të gjejë një mënyrë për të pajtuar pikëpamjet e ndryshme dhe për të krijuar një lloj të unitetit, kështu që ne si vend mund të ecim përpara në Norvegji.

Por kjo është edhe më shumë në NATO sepse, në politikën kombëtare, një shumicë gjithmonë mund të votojë përmes një projektligji ose legjislacioni në parlament, në Shtetet e Bashkuara, në Norvegji dhe në parlamentet e tjera demokratike, ndërsa në NATO na duhet konsensusi, na duhet të gjithë të bien dakord. Pra, nevoja për të parë bukurinë dhe forcën e kompromisit është edhe më e madhe dhe më e rëndësishme në NATO. Pra, kjo ka qenë ndoshta përvoja më e rëndësishme që unë sjell nga politika kombëtare në NATO dhe në politikën ndërkombëtare.

Si përpiqeni të ekuilibroni 30 vendet aleate, pasi ju i dini dëshirat e tyre individuale me Aleancën , por dhe më gjerë? Si mendoni për çdo tension, çdo depërtim që keni atje, i cili besoj se ju e dini, është  një sfidë e pozicionit tuaj.

Unë mendoj se së pari, është të pranosh që kur je 30 kombe të ndryshme, siç jemi ne në NATO, nga të dy anët e Atlantikut, me gjeografi të ndryshme, histori të ndryshme, parti të ndryshme politike në qeveri, do të ketë ndryshime.

Pra, nuk duhet të na zërë paniku kur shohim ndryshime midis aleatëve të NATO-s.

Ne kemi parë, natyrisht, që gjatë viteve të fundit kemi pasur disa periudha sfiduese dhe kemi pasur gjithashtu mosmarrëveshje midis aleatëve gjatë viteve të fundit, në NATO, por ne gjithashtu mund të kthehemi prapa, deri te Kriza e Suezit në 1956, ose kur Franca vendosi në 1966 në fakt të linte bashkëpunimin ushtarak në NATO, ose luftën e Vietnamit ose luftën e Irakut në 2003 që ndau Aleatët e NATO-s.

Por bukuria, apo forca e NATO-s është se pavarësisht nga këto ndryshime, ne gjithmonë kemi qenë në gjendje të bashkohemi rreth detyrës sonë kryesore. Dhe detyra jonë kryesore është të sigurojmë dhe mbrojmë njëri-tjetrin. Nëse një Aleat sulmohet, kjo do të konsiderohet si një sulm ndaj gjithë Aleancës. Dhe arsyeja pse ky angazhim është kaq i rëndësishëm është që duke përcjellë atë mesazh te ndonjë kundërshtar i mundshëm, ne parandalojmë luftën, ruajmë paqen. Qëllimi i NATO-s nuk është të provokojë konflikt por të parandalojë konfliktin duke pasur këtë klauzolë të mbrojtjes kolektive.

Pra, besoj se keni biseduar me Presidentin Biden vetëm disa ditë pasi ai mori detyrën dhe një nga gjërat që diskutuat ishte prania e vazhdueshme e trupave në Afganistan. Eshtë padyshim një çështje e rëndësishme. Çfarë mendoni për të ardhmen e trupave të NATO-s në atë rajon?

Pra, unë kam biseduar me Presidentin Biden dy herë dhe po pres me padurim ta mirëpres atë në Bruksel, në Samitin e NATO-s, sa më shpejt që të jetë e mundur të mblidhet. Tani është pak e vështirë për shkak të pandemisë. Por në të dy ato biseda, prania e NATO-s në Afganistan ka qenë një temë kryesore.

Eshtë e rëndësishme sepse ne kemi qenë atje për 20 vjet. Ne shkuam në Afganistan si përgjigje ndaj sulmeve të 11 shtatorit. Ne shkuam atje për të parandaluar që Afganistani të bëhet përsëri një strehë e sigurt për terroristët ndërkombëtarë, një vend ku ata mund të planifikojnë, organizojnë, financojnë sulmet ndaj Shteteve të Bashkuara dhe vendeve të tjera Aleate të NATO-s. Por asnjë Aleat nuk do të donte të qëndronte atje më gjatë sesa ishte e nevojshme dhe për këtë arsye Shtetet e Bashkuara dhe të gjithë Aleatët e tjerë të NATO-s, ne mbështesim fuqimisht bisedimet e paqes të cilat tani po zhvillohen në Doha.

Këto bisedime janë të vështira, janë të brishta, nuk ka asnjë garanci për sukses, por ato janë rruga e vetme drejt paqes dhe hera e parë që në të vërtetë Talibanët dhe qeveria ulen së bashku dhe përpiqen të gjejnë një rrugë përpara për një zgjidhje paqësore të negociuar. Pra, ne i mbështesim ata.

Ekziston një marrëveshje midis Talibanëve dhe Shteteve të Bashkuara që të gjitha trupat ndërkombëtare, gjithashtu trupat e NATO-s, duhet të jenë jashtë Afganistanit deri më 1 maj. Talibanët duhet të negociojnë me mirëbesim, ata duhet të zvogëlojnë dhunën, ne shohim shumë vrasje në shënjestër dhe ata duhet të prishin të gjitha lidhjet me terroristët ndërkombëtarë. Ne do të koordinojmë, do të vlerësojmë situatën së bashku dhe pastaj do të marrim një vendim së bashku.

Le të  flasim për pandeminë e cila padyshim, ju e dini, për momentin është një lloj paramendimi si një kërcënim kolektiv, në të gjithë botën, dhe sigurisht që ka një ndikim të vërtetë në mënyrën se si ne ‘ të gjithë po lundrojmë’,  politika, fakti që ne nuk jemi fizikisht së bashku, është gjithashtu një shembull,  por gjithashtu sfidat me të cilat përballemi. Ju keni deklaruar që detyra kryesore e NATO-s është të sigurohet që kriza shëndetësore të mos bëhet një krizë sigurie. Si e ka realizuar NATO  këtë detyrë tani dhe a ka ndonjë ndryshim sot përkundrejt asaj që do të kishit bërë në fillim të pandemisë?

Epo sigurisht që ne kemi adaptuar disa nga aktivitetet tona, gjithashtu në këto Seli, njerëzit punojnë nga shtëpia ashtu siç bëjnë në shumicën e vendeve nëpër botë. Ne kemi zvogëluar, ndryshuar, formatin e disa prej ushtrimeve tona dhe ka shumë më pak udhëtime. Por mesazhi kryesor është se gatishmëria e forcave tona, vendosja në Afganistan ose Irak, Kosovë dhe vende të tjera, ato kanë vazhduar. Ne kemi grupe të mëdha beteje në pjesën lindore të Aleancës, gati për luftime. Ato janë plotësisht funksionale. Pra, me disa rregullime të vogla në mënyrën se si ne kryejmë detyrën tonë dhe kryejmë aktivitetet tona, NATO ka ruajtur atë që ne e quajmë gatishmërinë e saj operacionale. Dhe kjo është një gjë e mirë. NATO është një Aleancë ushtarake, natyrisht që ne duhet të jemi në gjendje të funksionojmë edhe gjatë ose në mes të një pandemie.

Pra, përveç pandemisë dhe kërcënimeve të tjera globale, ju jeni përqendruar  tek Rusia, dhe sigurisht që keni qenë i përqendruar  tek Rusia, për një kohë të gjatë. Ndoshta thjesht  ju flisni për kërcënimin që shihni se Rusia po paraqet ndaj demokracive në të gjithë botën. Si është përqendruar  NATO në përmbushjen e këtyre sfidave?

Bashkimi Sovjetik dhe Pakti i Varshavës, kjo ishte arsyeja kryesore e ekzistencës së NATO-s për dekada. Rusia është shumë e ndryshme nga Bashkimi Sovjetik dhe, për disa vjet pas përfundimit të Luftës së Ftohtë, ne kemi zhvilluar një partneritet gjithnjë e më të ngushtë me Rusinë. Në të vërtetë kishte disa njerëz që flisnin për mundësinë e anëtarësimit të Rusisë në NATO sepse ne kishim të gjithë anëtarët … Pakti i Varshavës – ishin tetë anëtarë të Traktatit të Varshavës, Bashkimit Sovjetik, Polonisë, Gjermanisë Lindore, Rumanisë dhe këtyre qendrore dhe lindore Vendet evropiane. Nga ato tetë vende, shtatë janë sot anëtare të NATO-s. Dhe i teti, Bashkimi Sovjetik, nuk ekziston. Por tre ish republika në Bashkimin Sovjetik, vendet Balltike, janë anëtare të NATO-s. Kështu që sigurisht nuk ishte e pamundur të imagjinohet se Rusia mund të anëtarësohet gjithashtu në NATO.

Ky nuk është më rasti. Dhe gjërat me të vërtetë kanë ndryshuar dhe veçanërisht në 2014, kur Rusia përdori forcën ushtarake për të aneksuar një pjesë të një vendi tjetër, Krimenë në Ukrainë. Dhe ne shohim një Rusi më pohuese. Ne e shohim Rusinë që investon shumë në aftësi të reja ushtarake, armë të reja bërthamore, sisteme të reja të avancuara të shpërndarjes dhe natyrisht kjo është edhe arsyeja pse NATO ka zbatuar përforcimin më të madh për mbrojtjen tonë kolektive që nga fundi i Luftës së Ftohtë, me grupe beteje të gatshme pjesa lindore e Aleancës – nuk e kishim më parë, e kemi tani, gatishmëri më të lartë të forcave tona, rritje të shpenzimeve të mbrojtjes – pas viteve të shkurtimit të shpenzimeve të mbrojtjes, të gjithë Aleatët kanë filluar të rrisin shpenzimet e mbrojtjes, dhe gjithashtu kanë ndryshuar komandën tonë strukturoi dhe zbatoi ndryshime vërtet të mëdha të kësaj Aleance që nga viti 2014.

Por atëherë, kjo nuk ka të bëjë vetëm me ushtrinë. Sepse ajo që shohim është se Rusia po përdor një gamë të gjerë mjetesh. Mjetet ushtarake, siç kanë bërë për shembull në Siri ose në Libi ose kundër Ukrainës, por ata përdorin mjete ekonomike dhe përdorin mjete kibernetike dhe politike dhe përpiqen të përzihen në proceset tona të brendshme politike. Ne e kemi parë atë në Shtetet e Bashkuara. Ne e kemi parë atë në vendet e tjera evropiane. Ne kemi parë shumë raporte në lidhje me sulmet kibernetike.

Pra, ne kemi nevojë, në një farë mënyre, të zhvillojmë gjithë këtë gamë të mjeteve të ndryshme për t’iu përgjigjur një Rusie më këmbëngulëse, përfshirë faktin që ata po përdorin propagandën dhe dezinformimin për të minuar besimin në institucionet tona demokratike. Mediat sociale, dezinformimi. Dhe për NATO-n sigurisht që është një udhë tjetër, është një sfidë tjetër. NATO ka një rol për të luajtur. Ne i kundërvihemi këtij informacioni kur shohim, sigurojmë fakte, përpiqemi të rikthehemi.

Por unë mendoj në të vërtetë që kur shohim dezinformim, kur shohim përdorimin e mediave sociale për të minuar besimin, unë mendoj se mjeti më i mirë dhe më i rëndësishëm që kemi është një shtyp i lirë dhe i pavarur, gazetarët që bëjnë pyetjet e vështira, duke kontrolluar burimet e tyre dhe duke u siguruar që ne nuk jemi viktima të fushatave të organizuara dezinformuese nga, për shembull, nga Rusia ose të tjerët.

Le të flasim për Kinën, ju e dini, madhësinë, forcën ushtarake, pamjen ekonomike, dini arritjet e tyre në teknologji. Si mendoni se NATO duhet t’i drejtohet Kinës dhe si mendoni se do t’i drejtohet Kinës?

Kina nuk është një kundërshtare dhe ngritja e Kinës përfaqëson gjithashtu shumë mundësi, për ekonomitë tona, tregjet, për të punuar së bashku me Kinën në çështje si ndryshimi i klimës. Dhe ne duhet t’i shfrytëzojmë këto mundësi dhe të punojmë me Kinën në shumë fusha të ndryshme. Por ngritja e Kinës përfaqëson gjithashtu disa sfida serioze. Kina është një regjim autoritar, ata nuk ndajnë vlerat tona, ata nuk pretendojnë se ndajnë vlerat tona demokratike. Ata besojnë në një grup tjetër parimesh dhe vlerash dhe do të jetë hera e parë në të vërtetë në shekuj që ekonomia më e madhe në botë nuk ndan vlerat tona demokratike liberale. Dhe kjo bën diçka me ekuilibrin midis fuqive të ndryshme, dhe ju i dini këto shifra më mirë se unë, por bazuar në fuqinë blerëse, Kina tashmë ka ekonominë më të madhe dhe në vlerën e tregut, së shpejti do të ketë ekonominë më të madhe në botë . Dhe kjo e bën diçka, ajo me të vërtetë ndikon në fuqinë, ekuilibrin global të fuqisë.

Dhe përsëri për mua, ky është vetëm një argument në favor të NATO-s sepse, po, Kina do të ketë ekonominë më të madhe, por ata nuk kanë miq dhe aleatë si NATO. Dhe së bashku, Aleatët e NATO-s janë 50% e PBB-së botërore dhe 50% e fuqisë ushtarake të botës. Kështu që po, SH.B.A. janë të mëdha, por së bashku me Mbretërinë e Bashkuar, Francën, Gjermaninë, Norvegjinë dhe shumë vende të tjera, Italinë, Spanjën dhe të gjithë Aleatët e tjerë të NATO-s, ne jemi në gjendje të trajtojmë dhe trajtojmë çdo kërcënim.

Ju përmendët ndryshimin e klimës,  për të cilin keni ndjenja të forta, pasi   dhe jeni marë me të në karrierën tuaj të përqendruar mbi të si çështje sigurie. Ju flisni për ndryshimin e klimës nga ajo perspektivë? Në kuptimin e mënyrës se si kjo e formon të menduarit e NATO-s, si përgjigje, për ta trajtuar atë si çështje sigurie?.

NATO është një Aleancë ushtarake. Në të vërtetë, NATO është një Aleancë ushtarake dhe politike, por përgjegjësia jonë kryesore është të ruajmë paqen, të sigurojmë siguri dhe të ruajmë angazhimin e fortë për të siguruar  dhe mbrojtur njëri-tjetrin. Prandaj, disa njerëz pyesin, a ka rëndësi edhe ndryshimi i klimës për NATO-n dhe përgjigjja është po, sepse ndryshimi i klimës ka rëndësi për sigurinë.

Ndryshimi i klimës, ngrohja globale, është ajo që ne e quajmë një shumëzues i krizës. Kjo do të rrisë konkurrencën për burime të pakta – për ujë, për tokë. Kjo do t’i detyrojë njerëzit të lëvizin – migrimi. Dhe ne kemi parë tashmë një analizë në lidhje me konfliktin në rajonin e Sahelit në Siri është pjesërisht i nxitur nga ndryshimi i klimës.

Unë nuk jam duke thënë se ndryshimi i klimës është e vetmja arsye për kriza dhe konflikte, por ajo mund të përkeqësojë dhe ushqejë dhe shumëfishojë pasojat e konflikteve të ndryshme, në shumë vende në botë.

Pra, NATO, meqenëse jemi të shqetësuar për sigurinë, ne duhet të kuptojmë të gjithë faktorët që ndikojnë në sigurinë tonë dhe ndryshimi i klimës ndikon në sigurinë tonë, është një shumëzues i krizës dhe për këtë arsye gjëja e parë që NATO duhet të bëjë, dhe ne po fillojmë ta bëjmë atë, është të kemi kuptimin më të mirë të mundshëm të lidhjes midis ndryshimit të klimës, ngrohjes globale dhe kërcënimeve dhe konflikteve të sigurisë. Pra, kjo është gjëja e parë – analiza, kuptimi. Por kjo është një parakusht për çdo përgjigje është të kuptosh një problem.

Gjëja e dytë që duhet të bëjmë është se ne duhet të përshtatim mënyrën e kryerjes së misioneve tona, operacionet, si e bëjmë punën tonë, sepse duhet të kuptojmë se ushtria, ata veprojnë, të paktën kryesisht, atje në natyrë. Dhe kur kemi mot më të egër, më të lagësht dhe me erë, kjo do të ndikojë në mënyrën se si mund të veprojmë.

Shkrirja e akullit, akulli polar, po hap rrugë të reja detare por edhe mundësi të reja për operacione ushtarake në Veri, për mirë apo për keq. Pra, kjo do të ndikojë në gjithçka, nga investimet në infrastrukturën ushtarake te uniformat, pajisjet e ushtrisë sonë të ushtarëve tanë, ku të veprojmë, si të veprojmë dhe kështu që ne duhet të zbatojmë përshtatjen e nevojshme të strukturës sonë ushtarake, infrastrukturës, operacioneve, misioneve, të shkaktuara nga ngrohja globale.

Dhe gjëja e tretë që unë mendoj se NATO mund të bëjë është që ne të mund të përpiqemi të ulim emetimet. Ne duhet, sigurisht, nuk mund të jemi përgjegjësi kryesor, i pari në thirrjen për uljen e emetimeve, por NATO dhe forcat tona ushtarake, ata mund të luajnë rolin e tyre. Sepse sot, operacionet ushtarake normalisht konsumojnë jashtëzakonisht shumë energji dhe varen shumë nga lëndët djegëse fosile.

Pra, të gjitha këto janë detyra ku NATO tani po rritet, duke u përpjekur të bëjë më shumë, sepse ne duhet të luajmë rolin tonë në adresimin e ndryshimeve klimatike, por gjithashtu të kuptojmë se kjo ka implikime të vërteta të sigurisë dhe për këtë arsye ndryshimet klimatike kanë rëndësi për NATO-n.

Ju keni njoftuar një iniciativë që e keni quajtur NATO 2030. Çfarë po përpiqeni të arrini me të  dhe çfarë mund të presim se del nga kjo nismë dhe si e formëson ajo të ardhmen e NATO-, ndërsa shkon përpara.

Pra, pjesërisht, ne kemi biseduar shumë për NATO 2030 pa e quajtur atë NATO 2030 në bisedën tonë sot, sepse ideja kryesore me NATO 2030 është që të kemi një axhendë ambicioze me vështrim përpara për këtë Aleancë që sigurohet që ne të vazhdojmë të përshtatemi, sepse ne jemi Aleanca më e suksesshme në histori, sepse kemi ndryshuar vazhdimisht. Ndrysho, ndrysho, ndrysho. Dhe kjo nuk është kurrë e lehtë, shpesh është pak e dhimbshme, por nëse NATO do të vazhdojë të jetë një Aleancë e suksesshme, ne duhet të vazhdojmë të përshtatemi dhe të ndryshojmë ndërsa bota po ndryshon./Intervista përgatitur në shqip nga Msc. Mimoza Golikja

 

Fraksion.com