Spekulime për Kinën dhe Kubën

Nga George Friedman 

Nga pikëpamja ushtarake, Kina është në një pozitë të vështirë. Eshtë një fuqi tregtare dhe ka nevojë për hyrje në oqeanet globale. Portet e saj të rëndësishme janë në bregdetin e saj lindor. Frika e saj themelore është se Shtetet e Bashkuara ose një fuqi tjetër e aftë do të bllokojnë këto porte, duke i bërë të pamundura importet dhe eksportet dhe duke dëmtuar rëndë ekonominë e tyre. Shtetet e Bashkuara kanë fuqinë detare dhe ajrore për të ndërhyrë në porte dhe mbështeten nga një koalicion i gjerë: Japonia, Koreja e Jugut, Tajvani, Filipinet, Indonezia, Singapori dhe Australia. Tani, nuk ka një organizatë të vetme, siç ishte me NATO-n dhe Sovjetikët, dhe secili anëtar i koalicionit ka marrëdhënie ekonomike me Kinën dhe Shtetet e Bashkuara, kështu që mënyra se si ata do të silleshin në një krizë është e paparashikueshme.

Akoma, aksesi detar është thelbësor për Kinën dhe vetëm mundësia e përçarjes është problemi kryesor i vendit. Për çështje me interes themelor kombëtar, asgjë nuk është më e frikshme sesa pasiguria, madje edhe me mundësinë e zgjidhjeve të tilla si iniciativa e Rripit dhe Rrugës (BRI, ose B&R ose OBOR) . Kina ka nevojë për siguri dhe ka projektuar një vetëbesim që nuk mund të ketë përballë një bote në të cilën SHBA janë një kundërshtar i mundshëm. Shtoji kësaj faktin se ndërsa produkti i brendshëm bruto i Kinës është i barabartë me gati 15 trilion dollarë, kombet me të cilat përballet kanë një PBB totale prej rreth 33 trilionë dollarë. Vini re gjithashtu se Kina nuk ka asnjë aleat zyrtar dhe asnjë në këtë arkipelag de facto të kontrollit. SHBA ka marrëdhënie të ngushta me shumicën dhe marrëdhënie të arsyeshme me të gjithë.

Bazat dhe Instalimet Detare të Sh.B.A.

Kërcënimi kinez është se mund të thyejë arkipelagun ose nga presioni ekonomik, i cili nuk ka funksionuar deri më tani, ose nga sulmi ushtarak, me gjasë një pushtim i Tajvanit. Por lufta amfibike është e vështirë në epokën e raketave anti-anije dhe nëndetëseve. Vala e parë mund të ulet në Tajvan, por pjesa thelbësore e luftës amfibë është logjistika – furnizimi masiv dhe i vazhdueshëm i forcave që kanë zbarkuar dhe janë të përfshirë në luftime. Kina nuk mund të supozojë se Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj nuk do të kërkojnë të ndalojnë furnizimin, as që ato të dështojnë. Nisja e një sulmi të dështuar amfib do të kishte pasoja masive politike negative për Kinën në rajon, dhe ndoshta për regjimin në vend. Problemi i fillimit të një lufte është se Kina mund të humbasë. Një humbje do ta linte Kinën në një pozitë më të keqe sesa ishte më parë. Problemi kryesor, nga hyrja në port deri në pushtimin e Tajvanit, është se Kina nuk mund të parashikojë se çfarë mund të bëjnë SHBA dhe aleatët e saj dhe nuk ka asnjë levë me të cilën të kontrollojë sjelljen e tyre.

Bashkimi Sovjetik ishte në një pozicion të ngjashëm me SHBA dhe NATO. Bashkimi Sovjetik ishte më pak i varur nga tregtia se sa Kina, dhe kishte më shumë përvojë në luftë. Por problemi i tij themelor ishte se nuk mund të kontrollonte dhe për këtë arsye nuk mund të parashikonte veprimet amerikane dhe të NATO-s. Për shembull, vendosja e raketave bërthamore amerikane në Turqi përfaqësonte një kërcënim për atdheun Sovjetik që nuk mund të përputhej. Sovjetikët kishin nevojë për të çuar në vend aftësitë e tyre bërthamore. Por në fund parandalimi nuk ishte i mjaftueshëm. Sovjetikët duhej të vinin në rrezik interesat themelore ekonomike amerikane.

Shtetet e Bashkuara janë gjithashtu një fuqi tregtare, dhe dy nga portet e tyre më të rëndësishëm ishin dhe janë New Orleans dhe Houston. Ata janë të dy në Gjirin e Meksikës dhe kërkojnë hyrje në ngushticat midis Kubës dhe Key West, dhe Kubës dhe Gadishullit të Jukatanit. Nëndetëset dhe avionët mund të mbyllnin të dy ngushticat dhe nëse Sovjetikët kontrollonin qëndrueshmërinë e New Orleans dhe Houston, ata do të kishin një levë politike me të cilën do të menaxhonin Shtetet e Bashkuara. Duke vendosur armë bërthamore në Kubë, ato mund të garantojnë paprekshmërinë e Kubës dhe vlerën e saj si bazë për kontrollimin e hyrjes në Gjirin e Meksikës. Kjo do t’u jepte atyre një fuqi të konsiderueshme negociuese, për të mos përmendur barazinë, pasi SH.B.A. kontrolluan Bosporus dhe ngushticat daneze, duke kontrolluar lëvizjen detare Sovjetike. Sovjetikët nuk kishin ndërmend luftën bërthamore, por nga Kuba ata mund të paralelizonin strategjinë detare të SHBA. Qëllimi ishte barazi në nivele të shumëfishta. Sikur SHBA të mos kishte zbuluar vendosjet bërthamore me kohë, mund të kishte funksionuar.

Kina ka një problem të ngjashëm me atë që kishin Sovjetikët – jo identik, por mjaft i ngjashëm për t’u menduar mirë. Ajo duhet të kufizojë veprimet e SHBA kundër tregtisë së saj detare në detet e Kinës Jugore dhe Lindore. Kina nuk ka ndërmend një luftë të madhe që mund ta humbasë. Ka nevojë për një levë për të mbajtur SHBA nga një sërë veprimesh që Kina nuk mund të tolerojë.

Kuba ka qenë një sfidë për Shtetet e Bashkuara që nga fillimi, kur Spanja e kontrollonte atë. Kuba mban çelësin e dy porteve jetësore Amerikane, ashtu si SH.B.A. mbanin çelësin e porteve Sovjetike dhe tani për Kinezët. Përpjekja Sovjetike për të marrë kontrollin ishte të përdorte Kubën fillimisht si një bazë bërthamore dhe më pas si një pajisje negociimi mbi hyrjen detare në Gji. Frenimi do të mbronte vetëm pasuritë ruse. Ndërhyrja do të kishte qenë çelësi.

Kinezët nuk kanë nevojë për Kubën për të ruajtur parandalimin bërthamor. Atyre u duhen mjetet që të përputhen me ndalimin e SHBA të porteve kineze për t’i detyruar SH.B.A.-të në një mirëkuptim politik. Ata nuk kanë fuqinë të shkatërrojnë arkipelagun në lindjen e tyre politikisht ose ekonomikisht. Rreziku i luftës është shumë i madh. Ata nuk mund të kontrollojnë SHBA nga ujërat e tyre bregdetare. Ata kanë nevojë për një kërcënim të besueshëm me të cilin mund të negociojnë.

Siç kemi shkruar, ekonomia e Kubës është në trazira. Ka shumë nevojë për një aleat ekonomik. Kina tashmë zotëron sistemin e telekomunikacionit të Kubës dhe ka qenë aktive në të gjithë Karaibet. Kostoja e grumbullimit të Kubës është e vogël, dhe elita në Kubë, që lëkundet, do ta mirëpriste atë. Kur shqyrtojmë logjikën gjeopolitike, shohim që Kina duhet të marrë një levë me të cilën të menaxhojë Sh.B.A. dhe nuk do ta gjejë atë levë në Paqësorin Perëndimor. Ka nevojë për një levë që kërcënon SH.B.A. pasi që SHBA kërcënojnë Kinën. Duhet të jetë një kërcënim pranë Sh.B.A., dhe një që përfshin aksesin detar në glob. E vetmja pikë nga e cila mund të arrihet kjo pa vendosur një flotë të madhe larg Long Beach do të ishte Kuba.

Nëse SHBA do të përgjigjej ushtarakisht, kostoja për Kinën do të ishte më pak se dështimi në Azi. Sh.B.A mund të dështojë gjithashtu të zhvendosë forcat kineze në Kubë, të armatosura me raketa dhe nëndetëse anti-ajrore dhe anti-anije. Çështja do të ishte parandalimi i një sulmi paraprak të SH.B.A.-së, por ndërsa kjo ishte e dukshme kundër armëve bërthamore dhe ishte e pranuar, lloji i armëve të nevojshme për Kinën do ta bënte parablerjen edhe më të vështirë dhe politikisht më komplekse.

Ky opsion strategjik është spekulim i pastër. Nuk e di nëse kinezët e kanë menduar apo nëse do ta konsideronin atë si shumë të rrezikshëm. Unë personalisht mendoj se nuk ka gjasa që ata nuk e kanë konsideruar këtë dhe mendoj se ata e konsiderojnë situatën e tyre aktuale si më të rrezikshme sesa një gamë më radikale. Ajo që është e qartë është se kërcënimi aktual për portet e Kinës është i papranueshëm për kinezët dhe përfshirja në luftë amfibësh në brigjet e tyre është edhe më e rrezikshme. Unë mendoj se kinezët duan një zgjidhje politike, por në rrethanat aktuale do të kërkonte një zgjidhje ekonomike që ekonomia e Kinës nuk mund ta qëndronte. Një lëvizje e Kubës nuk do të përfshinte konflikt nëse SH.B.A. nuk e zgjedhin atë dhe SH.B.A. mund të mos e zgjedhin atë. Por kjo do të detyronte SHBA në një pozicion ku veprimi kundër hyrjes kineze në oqeane do të çonte në një kërcënim për hyrjen e SHBA. Sh.B.A mund të provojë një veprim ushtarak kundër Kinës në Kubë, por ashtu si me Tajvanin, ajo mund të dështojë.

Nga pikëpamja kineze, kjo do të krijonte një zgjidhje të qëndrueshme. Nga pikëpamja amerikane, ajo do të godiste nervat fillestarë dhe do të kërkonte besim se Kina nuk do të kërcënonte në të ardhmen transportin nga  New Orleans dhe dhe nga Houston, pavarësisht nga përgjigja e SHBA. Sh.B.A do të pranonte një rrezik masiv me të cilin nuk u përball më parë. Kjo është e vështirë.

Përsëri, dua të theksoj se nuk kam prova se ky është plani i Kinës, dhe as nuk kam ndonjë provë se ky është një shqetësim i rëndësishëm i Sh.B.A. Unë thjesht po spekuloj se si mund të evoluojë situata aktuale në Detin e Kinës Jugore. Ky nuk është një parashikim, as nuk është diçka që unë shoh në tryezë. Por është një skenar intrigues i mundshëm./GPF

 

Fraksion.com