Në monarkitë arabe sundimi absolut mund të tkurret

Nga Hilal Khashan

Tetë monarkitë e botës arabe janë ndër monarkitë e fundit absolute të mbetura në Tokë. Në disa mënyra, ato kanë rezultuar çuditërisht të qëndrueshme. Krahasuar me republikat arabe, Jordania, Maroku dhe gjashtë vendet e Këshillit të Bashkëpunimit të Gjirit (Arabia Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe, Omani, Katari, Bahreini dhe Kuvajti) shpëtuan nga kryengritjet e Pranverës Arabe relativisht të padepërtueshme. Por disa nga mbretëritë arabe po përballen gjithashtu me sfida të reja që kërcënojnë t’i japin fund dekadave të sundimit monarkial.

Roli i Ndikimit

Në vitin 2010, shitësi rrugor tunizian Mohamad Bouazizi u vetëvra pasi një oficer policie e sulmoi atë për parkimin e karrocës së tij të prodhimeve në një vend të paautorizuar. Kjo ngjarje ishte katalizatori për protestat e Pranverës Arabe që u përhapën në pjesë të mëdha të Lindjes së Mesme. Përkundër faktit se protestuesit po kërkonin reforma demokratike, shkëndija për lëvizjen ishin në të vërtetë kushtet e tmerrshme ekonomike të rajonit. Në Tunizi dhe Egjipt, sindikatat e organizuara të punës kryesuan demonstratat dhe mobilizuan publikun. Në Siri, kryengritja shpërtheu në jugperëndim, një bastion mbështetjeje për regjimin e Asadit, ku përkeqësimi i ekonomisë uli shpenzimet e mirëqenies shtetërore dhe tjetërsoi popullsinë.

Të ardhurat për frymë – 2018

Sidoqoftë, vendet e Këshillit të Bashkëpunimit të Gjirit arritën ta përballojnë stuhinë e Pranverës Arabe shumë më mirë. Kjo për shkak se ekonomitë e tyre më rentike garantuan që qytetarët e tyre gëzonin të ardhura për frymë shumë më të mëdha se ato në vendet e kryengritjeve arabe. Katari mburret me të ardhura për kokë banori prej 69,000 dollarë; Emiratet e Bashkuara Arabe janë 43,000 dollarë. Edhe të ardhurat e Omanit prej 16,500 dollarë për frymë janë shumë më të larta se ato të Egjiptit (2,500 dollarë) ose Tunizisë (3,450 dollarë). Fill pasi kryengritja në Egjipt filloi në janar 2011, mbreti Saudit Abdullah shpenzoi 37 miliardë dollarë në ushtri, personel të shërbimit civil dhe fondacione fetare për të ruajtur besnikërinë ndaj familjes mbretërore. Emiratet e Bashkuara Arabe shpenzojnë më shumë se 15 përqind të buxhetit të saj federal në mbështetjen financiare dhe sociale për popullatën lokale.

Ndryshimet kozmetike

Grupet e opozitës në vendet arabe njohin legjitimitetin e monarkëve – me përjashtim të atyre në Arabinë Saudite dhe Bahrein – dhe priren të bëjnë presion vetëm për reforma politike. Në përgjithësi, megjithatë, monarkitë arabe kanë rezistuar duke bërë ndryshime të tilla, nga frika se mund të krijojnë një sistem politik të përgjegjshëm dhe transparent. Në vend të kësaj, ata kanë zbatuar ndryshime kozmetike që synojnë të qetësojnë opozitën, të shmangin kritikat nga organizatat ndërkombëtare dhe të heqin vendet perëndimore nga shpina. Për shembull, në vitin 1926, Ibn Saud themeloi Këshillin Konsultativ, një organ legjislativ që këshillon mbretin për çështje kritike. Sidoqoftë, pasi u formua Kabineti Saudit në 1953, Këshilli Konsultativ u bë kryesisht i pakuptimtë. Mbreti Fahd e riaktivizoi atë në 2000 por nuk i dha asnjë fuqi ekzekutive ose legjislative.

Monarkitë Absolute në Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut

Monarkët shkarkojnë parlamentet dhe kabinetet sipas dëshirës, ​​dhe në këtë drejtim, monarkitë arabe ndryshojnë pak nga homologët e tyre të republikës arabe. Pavarësisht nga pretendimet për të bërë përparim në pjesëmarrjen politike dhe përfshirjen sociale, rezultatet e indeksit demokratik të monarkive janë edhe më të këqija se ato të republikave Arabe. Në Indeksin e Demokracisë të Njësisë së Inteligjencës Ekonomist me bazë në MB, Arabia Saudite renditej 159 nga 167 vende, ndërsa Bahreini hyri në 149 dhe Emiratet e Bashkuara Arabe në 145. Sipas indeksit, Kuvajti dhe Jordania janë vendet më pak autoritare midis kolegëve të tyre, të lidhur në vendin e 114-të.

Vazhdimësia kulturore dhe fetare

Dështimi i reformave politike mund të shpjegohet pjesërisht nga faktorë kulturorë dhe fetarë. Si një fe që beson në sovranitetin e Zotit dhe kërkon bindje ndaj Allahut, Profetit Muhamed dhe halifit, Islami është i papajtueshëm me demokracinë. Parimet e republikanizmit – liria, virtyti qytetar dhe sundimi i ligjit – prandaj nuk rezonojnë me disa publikë dhe sundimtarë arabë.

Në gjysmën e dytë të shekullit të 19-të, reformatori fetar egjiptian Mohammad Abdu u lut për ngritjen e një despoti të ndriçuar që mund të përhapte drejtësi në shoqëritë arabo-islamike, por ai e imagjinonte shtetin e tij ideal në kontekstin e një kalifati, jo një republike .

Në vitin 1919, Komisioni King-Crane vizitoi Sirinë e Madhe dhe arriti në përfundimin se njerëzit e saj dëshironin të krijonin një mbretëri arabe nën udhëheqjen e Faysal, birit të Sharif Hussein të Hejaz, i cili filloi rebelimin arab 1916 kundër osmanëve dhe kërkoi ringjalljen e kalifatit nën një mbret arab. Në vitin 1920, Faysal e shpalli veten kryetar të Mbretërisë Arabe Siriane para se Francezët të mposhtnin ushtrinë e tij në Betejën e Maysalun, duke shkatërruar ambiciet e tij perandorake dhe duke imponuar sisteme republikane artificiale.

Në Marok, mbreti luan një rol fetar që shtrin legjitimitetin në pozicionin e tij politik sovran. Dinastia Alaouite që ka sunduar vendin që nga viti 1666 ndjek origjinën e saj tek Imam Ali bin Abi Talib, halifi i katërt Rashidun i cili kryesoi komunitetin Islam midis 656 dhe 661. Kështu, publiku nuk është revoltuar kundër monarkisë, pavarësisht niveleve të larta të Marokut në varfëri, regjistri i dobët i të drejtave të njeriut dhe persekutimi i aktivistëve politikë.

Në të vërtetë, prestigji dhe autoriteti fetar i familjes mbretërore e kanë mbrojtur atë deri tani nga kryengritjet e mundshme. Tekstet mësimore pohojnë cilësitë e rralla dhe madhështinë e monarkut dhe festojnë kontributet e themeluesve të shtetit. Komandat e mbretit vijnë me shenjtëri hyjnore. Ai siguron zhurmë për subjektet e tij dhe fal keqbërësit. Në 2005, ai fali më shumë se 7,000 të burgosur në ditën e rrethprerjes mbretërore të Princit të Kurorës Moulay Hassan.

Vendet e GCC kanë rrënjë më të thella politike në pushtet sesa republikat Arabe, të gjitha këto janë krijime të pas Luftës së Parë Botërore. Shteti i parë saudit, dinastia al-Busaid e Omanit, Shtëpia e Sabahut e Kuvajtit, al-Khalifa e Bahreinit dhe familja al-Nahyan e Abu Dhabi të gjithë vendosën sundimin e tyre midis 1744 dhe 1764. Rritja e Al-Thani në Katar shkon prapa në 1847. Të gjitha ata kërkuan mbrojtjen britanike për të konsoliduar pushtetin e tyre.

Duke treguar çarje

Sidoqoftë, sistemet monarkike po tregojnë çarje në tre vende arabe: Jordania, Bahreini dhe Arabia Saudite. Në Jordan, Beduinët – baza tradicionale e mbështetjes së Hashemitëve – kanë filluar t’i kthejnë shpinën regjimit. Drejtimi i ardhshëm i konfliktit Izraelo-Palestinez do të përcaktojë nëse vendi mund të mbijetojë në gjendjen e tij aktuale.

Në Bahrein, shtypja e shumicës Shiite dhe refuzimi i monarkisë për të zbatuar reforma të barabarta e ka bërë situatën të paqëndrueshme. Në vitin 2011, autoritetet, të ndihmuar nga trupat Saudite dhe Emirate, shtypën një kryengritje Shiite dhe vranë dhjetëra protestues. Gjykatat e Bahreinit nxjerrin në mënyrë rutinore dënime të ashpra me burg për klerikët Shiitë që kritikojnë qeverinë. Për më tepër, vendi është shumë i varur nga Arabia Saudite për ndihmë financiare dhe mbështetje të sigurisë.

Në Arabinë Saudite, qeveria përballet me një numër sfidash serioze. Ajo ka shtrënguar të gjitha lëvizjet e reformave që nga themelimi i vendit në 1932, pavarësisht nëse ata ishin besnikë ndaj al-Saud-it apo mbështetësve të një monarkie kushtetuese. Pakica Shiite ka qenë prej kohësh një shqetësim. Pavarësisht nga një kryengritje në 1979 në Qatif në Provincën Lindore, grupi është përjashtuar nga zyra publike.

Një grup që ka qenë veçanërisht shqetësues për sauditët është fondamentalistët islamikë. Në vitin 1979, Salafistët Vehabistë, të zemëruar nga ajo që ata e konsideruan devijimin e mbretërve Sauditë nga rruga e Islamit të pastër, kapën Xhaminë e Madhe të Mekës. Në vitin 1990, mbërritja e qindra mijëra trupave amerikane në Arabinë Saudite për të dëbuar ushtrinë Irakiene nga Kuvajti zemëroi shumë Sauditë të cilët i urrenin pranisë së “pabesëve” në tokat e tyre. Sauditë të tjerë panë në të një mundësi për të kryer ndryshime politike, megjithëse grupet e opozitës me qendër në Londër të tilla si Komiteti për Mbrojtjen e të Drejtave të Legjitimuara dhe Lëvizja për Reformën Islamike në Arabi dështuan të tërheqin një ndjekës në shtëpi.

Pushtimi amerikan i Irakut në 2003 lëshoi ​​një valë të sulmeve të al-Kaidës që iu deshën forcave të sigurisë tre vjet për t’u nënshtruar. Regjimi më pas nisi një fushatë të pamëshirshme kundër aktivistëve dhe klerikëve të të drejtave civile, paqësore dhe radikale.

Kohezioni i Arabisë Saudite mbështetet në tre faktorë: institucioni fetar, dispozitat gjithëpërfshirëse të mirëqenies dhe uniteti i familjes mbretërore. Por të tre këto shtylla tani janë nën kërcënim. Princi i kurorës Mohammad bin Salman dobësoi institucionin fetar dhe i dha fund autonomisë së tij. Zvogëlimi i të ardhurave nga nafta kufizoi subvencionet, bëri të domosdoshme vendosjen e taksave dhe tarifave dhe uli ndjeshëm aftësinë e shtetit për të ofruar shërbime të mirëqenies dhe Vizioni i famshëm 2030 nuk ka gjasa të japë premtimin e tij për të zvogëluar varësinë e mbretërisë nga qiratë e naftës. Salman shkatërroi unitetin e mbretërve sauditë, duke ndaluar qindra princër dhe biznesmenë me ndikim në 2017./GPF

 

Fraksion.com