Kinë, Ultra-Kompetencë dhe Coronavirus

Nga George Friedman

Revolucioni komunist solli në pushtet Mao Zedong. Ai krijoi një shtet të bazuar në ideologji, besimin se ajo që do të dilte nga revolucioni i gjatë do të ishte një komb i bazuar në komunizëm, dhe se me atë Kina do të përjetonte një prosperitet dhe bashkësi që nuk e kishte pasur kurrë. Por çmimi që duhej të paguhej për të arritur atë qëllim do të ishte shtypja dhe vuajtja e pamëshirshme. Kjo ishte krijuar si për të ndërtuar komunizmin ashtu edhe për të dëbuar zakonet antikomuniste që ishin inatosur në popullin kinez. Mao ishte profeti i këtij transformimi të gjendjes njerëzore, dhe Partia Komuniste do të ishte instrumenti i tij. Por duke qenë se zakone të këqija duhej të gjendeshin në Partinë Komuniste, si dhe midis punëtorëve dhe fshatarëve, vetë partia duhej të pastrohej periodikisht dhe pamëshirshëm.

Kina përjetoi fushata të shumta për pastrimin, secila më intensive, dhe këto e mbijetuan vetë Maon. Kinezët i duruan ato për dy arsye. Së pari, ata, ose të paktën fëmijët e tyre, do të hynin në botën e re. Së dyti, aparatet komuniste kineze dhe forcat që mobilizuan ishin të pamëshirshme dhe të fuqishme. Ato nuk mund të mposhteshin.

Pas vdekjes së Mao pati një luftë politike dhe u shfaq Deng Xiaoping. Ai ishte një armik i Maoizmit kur Maoism ishte zhdukur, dhe ai mori një qasje të ndryshme për të ardhmen e Kinës. Do të ishte një shtet i porositur ende nga Partia Komuniste, por skajet e tij nuk do të ishin mijëvjeçare. Qëllimi i tij ishte thjesht prosperiteti, i arritur duke fuqizuar sipërmarrësit të bëhen të pasur. Ata do të bëhen të pasur sepse ata do të ishin të lirë të përdorin kompetencën e tyre, dhe kompetenca e tyre do të skadonte popullin kinez. Ai i dha popullit kinez jo vetëm të shpresojë në një të ardhme të vërtetë, por edhe mundësinë për të shfrytëzuar talentin e tyre. Partia Komuniste ishte akoma atje, duke garantuar stabilitet dhe duke praktikuar një korrupsion sistematik, në të cilin partia dhe anëtarët e saj të vjetër përfituan në mënyrë disproporcionale, por ishte një çmim i vogël për të paguar një regjim kompetent.

Kriza globale financiare e vitit 2008 ngriti çështjen e kompetencës së partisë. Kina kishte ndërtuar pasurinë e saj në eksporte, dhe në vitin 2008 u kontraktua  oreksi për mallrat kineze në të gjithë botën. Ekonomia kineze mund ta duronte këtë, por sistemi financiar ishte i destabilizuar. Ekonomia e Kinës ekzistonte në borxhin e bankës dhe dështimi i eksporteve bëri presion të madh për bankat. Kompetenca e shtetit nuk u sigurua më.

Zgjidhja u shfaq gjatë dekadës së kaluar të një Kine të fuqishme që kërkonte ekuilibër ekonomik. Zgjidhja duhej të rritej fuqia e shtetit, të rrënjosej korrupsioni (ose të paktën korrupsioni i paanshëm) dhe të krijohej një diktator, pretendimi i të cilit për legjitimitet ishte njohja e tij se si të ishte kompetent në qeverisje, ekonomi dhe politikë të jashtme. Publiku kinez në përgjithësi ishte shumë më i interesuar për prosperitetin sesa për lirinë abstrakte, dhe Xi Jinping erdhi në pushtet duke premtuar se do të ndërthurë fuqinë e shtetit me dëshirën për rritje ekonomike, dhe për të rritur fuqinë kineze.

Xi ka pasur një kohë të vështirë. Ai nuk ka arritur të stabilizojë sa duhet sistemin bankar; ai nuk ka arritur të menaxhojë klientin më të madh të Kinës, Shtetet e Bashkuara, ashtu si vepruan paraardhësit e tij; veprimet e tij në Xinjiang i kushtuan Kinës një pjesë të respektit ndërkombëtar që dëshironte; dhe Hong Kong u ngrit kundër vullnetit të tij. Kompetenca është një ideologji e vështirë. Sukseset dhe dështimet e tij janë shumë më të dukshme se në ideologjitë e tjera. Udhëheqësi kompetent duhet të tregojë kompetencën e tij për të gjitha gjërat, sepse nëse nuk është kompetent, dhe nuk ka vizione për një të ardhme të ribërë të të gjitha gjërave, atëherë ai është vetëm një server tjetër, duke bërë fjalime.

Problemi me qeveritë e bazuara në kompetenca është se publiku shpesh pret që kompetenca të prodhojë mrekulli, dhe kur zhgënjehet, publiku mund të bëhet i lig. Rasti i koronavirusit është një shembull. Xi dhe stafi i tij dinë aq pak nga epidemiologjia sa unë, dhe madje edhe epidemiologët kapen në befasi për sëmundjet e reja. Dhe kur sëmundjet janë të reja, sjellja e tyre është e paparashikueshme. Virusi i ri mund të jetë po aq vdekjeprurës sa ftohja e zakonshme, ose mund të përputhet me Vdekjen e Zezë. Vetë risia e sëmundjes krijon një nga dy përgjigjet. Njëra është paniku. Tjetra është shpërndarja.

Për një politikan kompetent, ekzistojnë tre rreziqe. Së pari, duke mos vërejtur në kohën e duhur ekzistencën e një sëmundjeje të re në mes të punës së përditshme. Së dyti, urdhërimi i masave që zemërojnë publikun, mbase pa nevojë. Dhe e treta, duke mos arritur të urdhërojë masa për të kufizuar një sëmundje që rezulton të jetë jashtëzakonisht serioze. Duke u nisur nga pika e injorancës, dhe duke dëgjuar shumë pretendime për shumë lëndë nga ekspertë, tendenca është që të shmanget reagimi i tepërt, për të cilin ai rrallë falënderohet, por do të mbështetet nëse ai bën lëvizjen e gabuar.

Xi është president sepse ai e ka shitur veten si ultra-kompetent. Ngjarje të tilla si shpërthimi i koronavirusit kërkojnë ultra-kompetencë të gjallë. Ndërsa sëmundja e vogël tregon se është më vdekjeprurëse, dhe rastësia e hapjes është zhvendosur, politikani ultra-kompetent ka si qëllim kryesor ruajtjen e reputacionit të tij. Hapi i parë është të injoroni ngjarjen. Hapi i dytë është të themi se është nën kontroll. Hapi i tretë është tju mbyllësh gojën atyre që thonë se nuk është nën kontroll. Udhëheqësi ultra-kompetent nuk ka një hap të katërt. Sëmundja do të marrë kursin e vet, duke praktikuar stilin e vet të kompetencës.

Doktori i cili ishte një nga të parët që dha alarmin për virusin vdiq prej tij. Nuk është një rezultat i paarsyeshëm kur mendon për të, por lind teoria që ai nuk u dëgjua nga Xi (hapi i tretë) me qëllim që të fshihej e vërteta. Nëse ai heshti nga ndonjë gjë tjetër përveç sëmundjes, nuk do të funksiononte sidoqoftë. Frika se sëmundja godet tek ne duhet të fajësohe dikush. Askush nuk do të guxonte ta fajësonte Mao, i cili do të ishte përgjigjur se sëmundja ishte një mësim i dobishëm në rrugën e komunizmit. Por politikani ultra-kompetent nuk e ka atë “mbyllje”.

Duhet të mbahet mend se Xi ka krijuar një sens të fuqishëm si të gjithëditurisë, ashtu edhe të kompetencës. Performanca e tij ka qenë shumë më pak mbresëlënëse. Duke pasur parasysh gjendjen e ekonomisë para koronavirusit, dhe marrëdhënien e tij me klientin më të madh të Kinës, ai kishte probleme. Por ai mund t’i mbulonte dështimet me një  gjuhë bombastike dhe iluzion. Sëmundja nuk e lejon këtë. Detyra e Xi është të menaxhojë me kompetencë Kinën, dhe administrimi i një sëmundjeje të re është i vështirë. Ende nuk është e qartë – për mua, të paktën – çfarë lloj sëmundje është  në shkallën e ftohjes ose Vdekja e Zezë, por injoranca ka krijuar një lloj karantine globale në Kinë, megjithëse transportuesit ende lundrojnë.

Pra, pyetja është nëse Xi mund të ruajë reputacionin e tij si udhëheqës ultra-kompetent pas luftërave tregtare me Shtetet e Bashkuara, kampet Uguriane në Xinxiang, trazirat në Hong Kong dhe tani koronavirusin, dhe çfarë do të ndodhë në Kinë nëse ai nuk mund. Nuk është aq shumë se sa sëmundja shfaqet aq vdekjeprurëse sa mënyra se si është trajtuar. Dhe paradoksalisht, duket se është paaftësia e Xi për të trajtuar diçka që për natyrën e tij nuk mund të trajtohet, ndërsa nuk ka arritur të kontrollojë gjërat që mund të trajtohen, që përbën rrezik ekstrem për të. Politika në Kinë është po aq e keqe sa politika kudo. Eshtë thjesht më shumë pikëpamje. Por publikut i duhet dikush që të fajësohet për këtë krizë, dhe një drejtues që jeton me pretendimin e kompetencës është një objektiv i mundshëm.

Fraksion.com