Nga George Friedman

Në fund të kësaj jave, Mbretëria e Bashkuar, ekonomia e dytë më e madhe në Evropë, do të dalë nga Bashkimi Evropian. Ndërkohë, Polonia është nën sulm intensiv nga blloku për shkeljen e rregullave të BE-së duke u përpjekur të kufizojë pavarësinë e gjyqtarëve polakë; Hungaria gjithashtu është nën sulm për gjoja shkelje të sundimit të ligjit; dhe një nga partitë më të mëdha në Itali ka lodhur me idenë e futjes së një monedhe paralele që do t’i lejonte vendit të administrojë borxhin e brendshëm pa marrë parasysh rregulloret dhe dëshirat e BE-së.

Parimi themeltar i BE-së ishte bashkimi i kombeve deri tani ndërluftuese në një bllok të vetëm, i ndërtuar rreth parimeve të përbashkëta ekonomike dhe politike dhe një identitet të përbashkët evropian. Supozimi, duke pasur parasysh historinë e Evropës, të linte mënjanë dallimet, ishte një nevojë e vetëkuptueshme për të gjitha vendet evropiane. Por siç e shohim në rastin e Italisë, nuk është e qartë se ekziston një interes i përbashkët ekonomik evropian. Duke pasur parasysh tensionet me Poloninë dhe Hungarinë, është gjithashtu e paqartë nëse ekziston një interes i përbashkët politik. Dhe vendimi i Britanisë për ta lënë gjithashtu shtron pyetje nëse këto interesa të përbashkëta vazhdojnë dhe nëse identiteti kombëtar mund të përfshihet nën një identitet evropian. Tensionet brenda BE nuk reflektojnë mosmarrëveshje margjinale; ato paraqesin pyetje themelore nëse interesat dhe identitetet kombëtare mund të pajtohen me interesat evropiane të përcaktuara dobët. BE, pra, po shkon drejt një krize ekzistenciale. Mund të mbijetojë, por vetëm si një koalicion i kombeve që përfaqësojnë një pjesë të Evropës.

Vetë-përcaktimi ose asgjë

Çështja themelore është identiteti dhe sovraniteti kombëtar. SHBA, Italia, Polonia dhe Hungaria janë të gjitha kombet evropiane, por ato kanë histori të ndryshme dhe për këtë arsye ndjeshmëri të ndryshme. Çfarë do të thotë të jesh italian nuk është e njëjtë me atë që do të thotë të jesh britanik. Ata nga ana e tyre kanë një sens tjetër të vetvetes nga gjermanët ose rumunët. Prandaj, shtrohet pyetja: Cili është kjo ndjeshmëri evropiane? Supozimi i zakonshëm është se është demokraci liberale. Problemi është se ekzistojnë shumë lloje të demokracisë liberale dhe, për më tepër, parimi themelor që qëndron pas demokracisë liberale është vetëvendosja kombëtare – ideja që kombi duhet të zgjedhë qeverinë dhe që qeveria t’i përgjigjet askujt tjetër përveç kombit. Nëse hidhni idenë e vetëvendosjes kombëtare nga demokracia liberale, ju nënvlerësoni parimin themelor të demokracisë liberale dhe, bashkë me të, edhe identitetin evropian. Demokracia liberale është vetëvendosje kombëtare ose nuk është asgjë.

Qeveritë në SHBA, Itali, Poloni dhe Hungari janë zgjedhur të gjitha. Disa politikanë të humbur në zgjedhje kanë bërë pretendimin se këto zgjedhje ishin rezultat i mashtrimit ose manipulimit të paligjshëm të opinionit publik, siç ishte rasti me votën e Brexit. Por fakti është që ata prej nesh që i njohin këto vende e dinë që pikëpamjet që qeveritë kanë nuk janë të huaja për vendet. Polonia dhe Hungaria kanë kuptimin e tyre se si duhet të duket pushteti shtetëror; Italia ka një histori të gjatë të qeverisë komplekse dhe të fragmentuar që ka nevojë të kontrollojë ekonominë e saj; dhe pjesët përbërëse të Mbretërisë së Bashkuar kanë identitete kombëtare që janë shumë të ndryshme nga ato të vendeve të tjera.

Kombet e Evropës janë të gjitha të ndryshme, dhe ndërsa historia bëri që secili të adoptojë pamjet e vlerave liberale përtej vetëvendosjes kombëtare, ata kurrë nuk hoqën dorë nga identitetet e tyre sepse nuk mundën. Ato janë ato që historia i bëri ato, dhe ndërsa pushtimi gjerman ose sovjetik i formoi ato, disa dekada tmerri – dhe adoptimi i idesë se vetëvendosja kombëtare duhet të përcaktohet përmes zgjedhjeve – nuk ishte e mjaftueshme për t’i bërë ata të braktisnin kush ishin . Franca ishte Franca para se të zhvillonte zgjedhjet e saj të para. Me fjalë të tjera, identiteti kombëtar mund të ekzistojë para dhe jashtë demokracisë liberale për disa vende. Ky nuk është rasti për Shtetet e Bashkuara; vetë identiteti i saj që nga themelimi ishte liberal demokratik. Sidoqoftë, identiteti gjerman ka ndryshuar në mënyrë dramatike gjatë dekadave, dhe gjermanët ishin akoma gjermanë pavarësisht nga ndryshimet. Hitleri përfaqësoi vullnetin kombëtar pasi ai braktisi zgjedhjet.

Kjo na çon në vendet ekstreme, për të cilat nuk kemi nevojë të shkojmë, por gjithashtu thekson se identiteti kombëtar dhe vetëvendosja kombëtare mund të shprehen në mënyra që janë besnike ndaj vullnetit kombëtar, por shkelin metodologjinë liberale demokratike në kombet me themelet e lashta dhe komplekse.

Iluzioni i identitetit evropian

Nëse ideja e identitetit kombëtar është kaq e ndërlikuar, atëherë si mund ta përcaktojmë identitetin evropian? Identiteti evropian që traktati i Mastrihtit ishte i mishëruar ishte një pamje e një momenti unik në historinë evropiane në të cilën po mbaronin okupimi anglo-amerikan i Evropës Perëndimore dhe pushtimi Sovjetik i Evropës Lindore. Demokracia liberale që u imponua në qytetet e shkatërruara të Gjermanisë dukej se ishte pjesë e identitetit gjerman, pavarësisht historisë. Polakët dhe Hungarezët dëshironin të ishin Evropianë, dhe demokracia liberale që doli nga Lufta e Dytë Botërore ishte modeli i tyre, ashtu siç ishte për Italinë.

Por unë do të argumentoja se identiteti evropian ishte një iluzion ndaj të cilit Evropa u ngjit, nga frika se e vetmja alternative ishte kthimi në të kaluarën e vet të përgjakshme. Pasi ra Muri i Berlinit, më në fund u duk se ishte një Evropë dhe të gjithë do të mblidheshin në të. Problemi, siç e thashë, është se historitë e Italisë, Gjermanisë, Britanisë, Polonisë dhe Hungarisë ishin të gjitha në mënyrë ekstreme të ndryshme. Në atë moment, të gjithë dëshironin të njëjtën gjë, por ndërsa momenti kaloi, secili vend kujtoi atë që ishte, dhe ata tani janë – pa turpin që do të sillte në 1991 – duke e ringjallur atë. Shpikja evropiane e liberalizmit teknokratik ishte e huaj për ta dhe e drejta e vetëvendosjes kombëtare ishte një realitet empirik dhe një parim moral.

Dhe kështu ata fillojnë të shkojnë vetë, me zyrtarët e BE-së  me kërcënimet dhe dënimet për zhgënjimin se burokracia e BE-së jo vetëm që nuk është më autoritare, por edhe nuk është më e frikshme. Ekonomia britanike u rrit në janar, një tregues që katastrofa Bruksel  nuk kishte dëshiruar për UK-në, mund të vizitojë Londrën, apo Italinë, nëse duhet të vendosë të shkojë vetë me monedhën e saj. Dhe sigurisht, as Polonia dhe Hungaria, pasi i mbijetuan Stalinit dhe Hitlerit, nuk ka gjasa të jenë të detyruar të nënshtrohen nga subvencione gjithnjë e më të vogla të BE-së. Dobësimi i BE-së ka zvogëluar aftësinë e saj për të paguar konformitetin.

Dikur Evropa kishte një ide të mrekullueshme, një zonë të tregtisë së lirë të quajtur Komuniteti Ekonomik Evropian, fokusi kryesor i së cilës ishte tregtia, jo shpikja e identiteteve. Ajo u zëvendësua nga Bashkimi Evropian, por BE tani mund të shikojë një shembull tjetër, zonën tregtare të Amerikës së Veriut, e cila ka një produkt bruto pak më të madh se BE. Të dy janë thelbësisht të ndryshëm; blloku i Amerikës së Veriut nuk pretendon se përfaqëson një identitet të Amerikës së Veriut, anëtarët e tij ndonjëherë nuk i pëlqejnë njëri-tjetrit intensivisht, dhe ata nuk ka një sekretariat për të diktuar se si duhet të jetojnë. Por, atëherë, Amerikanët e Veriut nuk jetuan përmes asaj që jetuan evropianët dhe ata nuk po përpiqen të shtypin se kush ishin dhe, natyrisht, akoma janë.

Fraksion.com