Si u inskenua nga Sigurimi “Komploti çam” dhe helmimi i gjeneral Hilmi Seitit që s’pranoi të ishte “Kreu i grupit”

Publikohen disa dokumente arkivore dhe dëshmi të dhëna nga disa ish-funksionarë të lartë të organeve të “Diktaturës së Proletariatit”, si ish-nënkryetari i Gjykatës së Lartë, nënkolonel Mustafa Qilimi, lidhur me disa ngjarje dhe fakte të panjohura nga historia e shumëpërfolur e ndodhur në vitet 1960-1961, me të ashtuquajturin “Komploti i grupit çam”, ku ministri i Punëve të Brendëshme Kadri Hazbiu, me mbështetjen dhe miratimin e Enver Hoxhës, arrestuan një grup të madh shtetasish prej 38 personash me origjinë nga Çamëria, ku pjesa më e madhe e tyre ishin në funksione të larta, si: Teme Sejko, Kundëradmiriali i Flotës Luftarake Detare, Tahir Demi, kryetari i Komitetit Ekzekutiv të Elbasanit, Taho Sejko, shefi i redaksisë së Ekonomisë në gazetën, “Zëri i Popullit”, Avdyl Resuli, nënkolonel dhe Shef i Degës Ushtarake të Rekrutimit të Tiranës, etj., duke i akuzuar ata se: “në bashkëpunim me Asfalinë greke, UDB-në jugosllave dhe Flotën e VI-të amerikane në Mesdhe, do tentonin përmbysjen e pushtetit popullor në Shqipëri”, etj.

“U hap në Tiranë gjyqi kundër një grupi të pandehurish për krime kundër shtetit që ka patur për qëllim rrëzimin e pushtetit popullor me anën e një komploti të koordinuar midis monarko-fashistëve grekë, revizionistëve jugosllavë dhe Flotës së 6-të Amerikane”. “Armiqtë e popullit në bangon e të akuzuarit”. Ishin këto disa nga titujt e mëdhenj që zunë faqet e para të gazetave kryesore të Tiranës, si “Zëri i Popullit” e ”Bashkimi” dhe disa organeve të tjera të shtypit të 16 majit të vitit 1961. Po çfarë ishte ky gjyq, kush ishin të pandehurit që ishin nxjerrë në bangon e të akuzuarëve dhe çfarë funksionesh e postesh kishin pasur ata deri në atë kohë në administratën e lartë të regjimit komunist të Tiranës? Kush ishin krerët e atij “komploti”, cilat ishin lidhjet e tyre me “zbulimet e huaja”, si do të realizoheshin synimet e tyre dhe çfarë qëllimesh kishin ata? Si u zbulua “komploti” dhe krerët e tij, e çfarë i shkruante Ministri i Brendshëm, Kadri Hazbiu, Sekretarit të Parë të Komitetit Qëndror të PPSh-së, Enver Hoxhës, lidhur me veprimtarinë e atij grupi? Si u zhvillua gjyqi kundër “komplotistëve çamë”, çfarë deponuan ata gjatë seancave dhe çfarë dënimesh morën ata e pasuesit e tyre? Çfarë jehone pati ai gjyq në Shqipëri dhe jashtë saj e përse sovjetikët kërkuan që të sillnin në Tiranë një grup ekspertësh për të verifikuar ato çka u thanë aty? Përse në vitin 1982 kur Enver Hoxha godi në mbledhjen e Pleniumit të Komitetit Qëndror, Ministrin e Mbrojtjes, Kadri Hazbiun, e akuzoi atë duke i thënë se: ai, së bashku me Mehmet Shehun e Beqir Ballukun, i kishin sajuar legjendën e Grupit të Teme Sejkos, me qëllim që udhëheqja e lartë shqiptare dhe vetë Enver Hoxha, të kujtonin se mund t’ju vinte ndonjë sulm eventual nga amerikanët dhe në këtë kuadër, udhëheqja e lartë shqiptare, të vendoste për mbajtjen e sovjetikëve në Shqipëri, duke mos i larguar ata nga baza e Pash-Alimanit?! Lidhur me këto dhe të tjera ngjarje dhe fakte të bazuara mbi dëshmi dhe dokumenta arkivore, do të publikohen eskluzivisht nga Memorie.al në disa numra radhazi, duke filluar nga ky shkrim.

Gjeneral-major Hilmi Seiti viktima e parë e “Komplotit”
Ishte 28 maji i vitit 1960, kur gjeneral-major Hilmi Seiti, Kryetar i Degës së Punëve të Brendshme të Qarkut të Shkodrës, ngjiste me nxitim shkallët e Ministrisë së Punëve të Brendëshme, pas një telefonate urgjente që i kishin bërë eprorët e tij nga Tirana. Në zyrën e Ministrit të Brendshëm, gjeneral–leitnant Kadri Hazbiut, përveç, zëvëndësit të tij, gjeneral-major, Halim Xhelos, Drejtorit të Drejtorisë së Kundër-Zbulimit të Ushtrisë në Ministrinë e Mbrojtjes Popullore (apo siç njihej ndryshe si: shefi i Sigurimit të Ushtrisë), ndodhej dhe Rita Marko, një nga bashkëpunëtorët më të ngushtë të Enver Hoxhës, në funksionin e Sekretarit të Komitetit Qëndror të PPSH-së (që në vitet 1956-1966), të cilët prisnin ardhjen e gjeneralit me origjinë nga Çamëria që shërbente në Qarkun e Shkodrës që në fillimin e viteve ’50-të.

Pasi gjeneral Hilmi Seiti u takua me tre të pranishmit në atë zyrë, ministri Hazbiu e ftoi atë pranë tij në tryezën e madhe të punës dhe i vuri përpara disa materiale që i nxori në atë moment nga kasaforta e tij e instaluar në mur. Pasi ju hodhi një sy materialeve të hapura mbi tryezë, gjeneral Seiti tepër i nervozuar, goditi me grusht mbi tavolinë dhe në mënyrë demonstrative doli nga zyra e ministrit për në koridorin e gjatë, duke i lënë ata të tre të habitur që shikonin në sy njëri-tjetrin. Në atë moment, sekretari i Komitetit Qëndror, Rita Marko, u çua i pari dhe telefonoi një numër sekret që i përkiste Vilës 31, në Bllokun e udhëheqjes së lartë të PPSH-së. Pak minuta pas asaj telefonate në sheshin para ministrisë së Brendëshme, ndaloi “Zim”-i i Enver Hoxhës, ku nga dera e pasme e tij pak e hapur, dikush ju drejtua Hilmi Seitit, duke i thënë: “Shoku gjeneral, ju kërkon Komandanti në zyrë”. Gjeneral Seiti zuri vend pranë personit që i foli dhe makina u zhduk me të shpejtë në drejtim të Komitetit Qëndror. Nuk dihet me saktësi nëse gjeneral Seiti u takua vërtet me Enver Hoxhën apo ndonjë nga të dërguarit e tij (thuhet se Enveri delegoi përsëri Rita Markon), dhe gjithashtu se çfarë bisede u bë në mes tij dhe Kryetarit të Degës së Brendshme të Shkodrës, gjeneral-major Hilmi Seitit…?! Ajo gjë, pra ai takim ka mbetur një enigmë që nuk u zbardh kurrë?! Po çfarë kishte ndodhur dhe përse u thirr urgjent gjeneral Seiti në zyrën e ministit Kadri Hazbiu?! Çfarë materiali ju vu atij përpara në tryezë nga Ministri i Brendshëm dhe përse ai doli i nervozuar nga zyra e tij?!

Oferta ndaj gjeneral Seitit, si “Koka e grupit çam”
Atë fund maji të vitit 1960-të, teksa ngjiste shkallët e ministrisë për në zyrën e ministrit të Punëve të Brendëshme, gjeneral-leitnant, Kadri Hazbiut, gjeneral-major Hilmi Seitit nuk i kishte shkuar kurrë në mend, se aty, ai do të gjente “Planin operativ të Ministrisë së Punëve të Brendëshme, për goditjen e një komploti i cili kishte për qëllim që: në bashkëpunim me Asfalinë Greke, UDB-në Jugosllave dhe Flotën e 6-të Amerikane në Mesdhe, të rrëzonin pushtetin popullor në Shqipëri dhe do të instalonin aty kapitalizmin”?! Dhe më e papritura, ishte që, Hilmi Seiti, do të ishte “Koka e atij komploti” armiqësor?!

“Ti duhet ta pranosh këtë, është për interesat e larta të Partisë e atdheut, për këtë është në dijeni edhe Komandanti. Na duhet kjo për të demaskuar revizionistët sovjetikë dhe ata jugosllavë…”, thuhet t’i ketë thënë Kadri Hazbiu në zyrën e tij gjeneral Seitit, i cili doli i nervozuar prej andej duke i thënë Hazbiut: “Shoku ministër, unë do të bisedoj vetë me Komandantin”.

Pas refuzimit që gjeneral Seiti i bëri “ofertës” që ai të pranonte lojën që po bëhej, që ai të ishte “Koka e Komplotit” të ideuar nga Hazbiu e vartësit e tij, ata i lanë tre ditë kohë që ai “të reflektonte” dhe t’ju kthente përgjigje. Pasi skadoi “ultimatumi” që i ishte lënë gjeneral Seitit që ai të mendohej dhe të pranonte detyrën që i kishte ngarkuar Partia për “interesat e larta të atdheut”, ditën e katërt, më 2 qershor 1960, dërgohet për ta biseduar edhe njëherë atë çështje në Shkodër, Drejtori i Drejtorisë së Sigurimit të Ushtrisë, gjeneral-major, Halim Xhelo. Po atë ditë që gjeneral Xhelo udhëtonte drejt Shkodrës, bashkëshortja e gjeneral Seitit, udhëtonte drejt Tiranës, pasi ishte njoftuar nga Ministria e Brendëshme, që të paraqitej në Tiranë për një “problem pune”. E gjitha kjo ishte një “kombinacion” apo “legjendim” (siç thuhej në zhargonin e Sigurimit të Shtetit), pasi gjeneral Seiti duke mos pasur bashkëshorten në shtëpi, ishte i detyruar që ta thërriste për drekë mikun dhe kolegun e tij nga Tirana, në një nga restorantet e qytetit të Shkodrës nën sytë e mjaft klientëve të tjerë?! Dhe ashtu siç ishte parashikuar, atë ditë dy gjeneralët kanë ndenjur bashkë më shumë se tre orë në sallën kryesore te “Kafja e madhe”, duke biseduar lidhur me problemin për të cilin ishte thirrur gjeneral Seiti në zyrën e ministrit, Hazbiu. Pasi gjeneral Xhelo nuk arriti dot ta bindëte mikun dhe kolegun e tij, Seitin dhe të merrte një përgjigje pozitive prej tij, pra që ai të pranonte se ishte “Koka e komplotit”, ai u nda me të dhe morri rrugën e kthimit për në Tiranë pa e përmbushur detyrën që i ishte ngarkuar.

(Të gjitha këto sa më sipër, nga disa burime të besueshme, thuhet se i ka dëshmuar vetë gjeneral-major Halim Xhelo, pak kohë para se ai të ndërronte jetë në burgun e Burrelit, nga fundi i vitit 1974, ku vunate dënimin pas letrës anonime që i kishte bërë Enver Hoxhës në vitin 1966. Dhe gjithashtu thuhet se Halim Xhelo nuk ka varur vetën siç në qeli siç është thënë në versionin zyrtar, por atë e helmuan, pikërisht se filloj të “fliste” duke dekonspiruar disa sekrete shtetërore, siç ishte pikërisht ajo që kishte të bënte me gjeneral-major Hilmi Seitin dhe gjithë “Komplotin çam”!)

Po çfarë ndodhi me gjeneral Hilmi Seitin pas ndarjes me mikun e kolegun e tij, gjeneral-major Halim Xhelon? Gjeneral Seiti shkoi në Komitetin e Partisë së rrethit të Shkodrës ku pritej të fillonte mbledhja e Pleniumit, ku si i deleguar nga Komiteti Qëndror i PPSH-së, ishte Rita Marko. Dhe në një nga pushimet në mes seancave, ai u ul për një kafe me “shokun Rita” (thuhet në zyrën e Sekretarit të Parë të Shkodrës Sul Baholli), ku pas kafes ai nuk e ndeju veten mirë?! Pak minuta më pas në të gjithë Shkodrën u hap lajmi se Drejtori i Drejtorisë së Puneve të Brendëshme të Shkodrës, gjeneral-major Hilmi Seiti, kishte vdekur papritur në një nga zyrat e Komitetit të Partisë së Shkodrës pas kafes që kishte pirë me shokun Rita Marko.

Lidhur me vdekjen e gjeneral Seitit, që nga ajo kohë dhe më pas ka pasur disa versione të thënë diku hapur dhe diku nën zë, por që të gjitha konkludonin në një pikë, atë të helmimit. Por pas viteve ’90-të kjo është thënë hapur dhe publikisht në shtyp nga ish nënkryetari i Gjykatës së Lartë, kolonel Mustafa Qilimi, i cili vite më parë na ka dëshmuar: ”Unë e kisha shumë shok Hilmiun dhe sapo mora vesh lajmin, mbërrita menjëherë në Shkodër ku të parin takova vëllain e Hilmiut, i cili më tha: ‘Na e vranë Hilmiun’. Unë hyra në sallën e autopsisë në momentin që mjekët po i hapnin kapakun e kokës dhe më ra të fikët, e mjekët më nxorrën jashtë. Atë ditë mësova nga Dr. Lito, se Hilmiu kishte pasur prapa koke, në enët e gjakut, një fshikëz të vogël, e cila po të plasi sjell vdekjen. Dhe ajo plaste vetëm me ndonjë stimulim nga jashtë, me anë të ndonjë helmi”.

Ndërsa këtë pohim të mjekut të famshëm, Dr. Litos (që ia tha në mirbesim mikut të tij), nënkolonel Mustfa Qilimi do ta mbante për vete për vite me rradhë, të nesërmen e asaj dite ai asistoi dhe morri pjesë në varrimin madhështor që u organizua nga Ministria e Brendëshme në qytetin e Shkodrës, ku trupi i gjeneral Seitit u përcoll për në banesën e fundit me shtrat topi të mbuluar me kurora të shumta dhe me truprojen e nderit, ku fjalën kryesore e mbajti, vetë ministri i Punëve të Brendëshme, Kadri Hazbiu.

“Gabimi” që u bë me Hilmi Seitin, nuk duhej përsëritur më dhe atë që nuk pranoi ai, tashmë duhet ta pranonte me çdo kusht, një tjetër ushtarak i lartë po me gradën e gjeneralit dhe me origjinë nga Çamëria, i cili ishte, Teme Sejko, Kundër-admirali i Flotës Luftarake Detare, që ishte diplomuar në akademitë ushtarake të Bashkimit Sovjetik. Ky ishte urdhëri i prerë i Kadri Hazbiut i miratuar nga Enver Hoxha në vilën e tij në Dajt, por ndryshe nga sa u veprua me gjeneralin Hilmi Seti, Teme Sejko duhet të arrestohej dhe atë gjë ai duhet ta pranonte në qelitë e Sigurimit të Shtetit. Lidhur me këtë, veç të tjerash na njohin disa dokumente arkivore me procesin hetimor ndaj tij dhe të ashtuquajturit “Grupi komploti çam” që Memori.al po publikon duke filluar nga ky shkrim.

Relacion i Ministrisë së Punëve të Brendshme

ARKIVI I MINISTRISË SË PUNËVE TË BRENDËSHME
DREJTORIA E SIGURIMIT TË SHTETIT. DEGA E PARE
DOSJA 278 TEPER SEKRET C2 TIRANË 24.3.1961

TITULLI I DOSJES “Mbi veprimtarinë e organizatës armiqësore të kryesuar nga Teme Sejko dhe Tahir Demi”. Sasia e fletëve 22
Në gjashtëmujorin e dytë të vitit 1960 u arrestuan një grup me element armiqësor të vënë në shërbim të zbulimit të huaj, që përbëhej prej 38 vetësh midis të cilëve 20 anëtarë partie. Elementët kryesorë që kanë drejtuar këtë veprimtari janë Teme Sejkua, Taho Sejko, Tahi Demi e Avdyl Resuli. Me përjashtim të 9 personave të gjithë të tjerët janë nga krahina e Çamërisë. Nga të lart përmendurit 24 prej të cilëve dhe më kryesorët janë pjesëmarrës të luftës nacionalçlirimtare, ndërsa 9 vetë kanë qenë me organizatën e Ballit. Ndër elementët kryesorë të grupit Taho Sejko, Abdyl Resuli, Sami Murati dhe Rexhep Plaku që gjatë luftës nacional-çlirimtare kanë qenë të lidhur me radhët greke dhe si të tillë janë përpjekur të pengojnë politikën e Partisë në lidhje me luftën Nacional-Çlirimtare. Duke pasur funksione të rëndësishme gjatë Luftës Nacional-Çlirimtare, në krahinën e Konispolit Teme Sejkua, Sami Murati, Abdyl Resuli, Resho Plaku, në bashkëpunim me Haki Rushiti u vunë në opozicion me vendimet e partisë dhe udhëzimet e Komitetit Qëndror të Gjirokastrës, propagandonin elementin çam dhe sidomos në formacionet partizane të krahinës së Konispolit idenë e shkëputjes nga drejtimi i Qarkorit Komunist të Partisë për Gjirokastrën, pengonin vendosjen të kuadrove në terren dhe në batalionin “Çamëria” dhe merreshin me intriga e konflikte të paqenë, pengonin hedhjen e forcave partizane në luftë kundër pushtuesit brenda dhe jashtë krahinave të tyre.