Obama, Trump dhe Luftërat e Besueshmërisë

Nga George Friedman 

 

Shtetet e Bashkuara janë në procesin e ndryshimit të një dimensioni thelbësor të doktrinës së tyre strategjike. Në të kaluarën, SHBA iu drejtua përdorimit të forcës për të adresuar kërcënimet ndërkombëtare. Barack Obama ishte presidenti i parë që argumentoi se përdorimi i forcës, veçanërisht në Lindjen e Mesme, ishte i kushtueshëm dhe joefektiv dhe se mjetet e tjera duhej të përdoren për të ushtruar politikën e jashtme. Ai e zhvilloi fushatën e tij të parë për president mbi këtë bazë. Ai ishte vetëm pjesërisht i aftë të zhvendoste drejtimin e strategjisë amerikane. Donald Trump ka zgjatur politikën e Obamës dhe e ka aplikuar atë në mënyrë më konsistente duke refuzuar të godasë në Iran për shkak të krizës së Gjirit Persik dhe sulmit të objekteve të naftës Saudite dhe, së fundmi, duke u tërhequr nga kufiri Siri-Turqi.

Ndryshimi i strategjisë ishte diçka që parashikova në librin tim të vitit 2011, “Dekada tjetër”. Argumenti themelor ishte se Shtetet e Bashkuara janë tani një fuqi globale pa asnjë sfidues global, vetëm ato rajonalë të madhësive të ndryshme. Të kesh një doktrinë strategjike për t’iu përgjigjur sfidave me forcën ushtarake do të linte vendimin se kur do të shkonte në luftë kundër kundërshtarit. John F. Kennedy dikur tha: “Lëreni secilin komb, qoftë ai të na dëshirojë mirë, qoftë i sëmurë, se ne do të paguajmë çdo çmim, do të bartim çdo ngarkesë, do të plotësojmë çdo vështirësi, do të mbështesim çdo mik, do të kundërshtojmë çdo armik, në mënyrë që të sigurojë mbijetesën dhe suksesin e lirisë. ”Kjo doktrinë kishte kuptim në trajtimin e Bashkimit Sovjetik, por në një botë më pak të rregullt, ajo lexon si një kontroll të zbrazët mbi fuqinë ushtarake amerikane dhe një ftesë për kombet e tjera për të tërhequr SHBA në luftime me dëshirën e tyre . Unë arsyetova që një politikë e jashtme më me nuanca të dilte në vitet 2010, një politikë që do ta detyronte SHBA të bëhej më e disiplinuar dhe selektive në kryerjen e forcave amerikane të luftimit.

Në 74 vitet që mbaroi Lufta e Dytë Botërore, SH.B.A. ka kaluar rreth 28 vjet, afërsisht 38 përqind e kohës, e angazhuar në luftime në shkallë të gjerë, të nivelit të ndarjes, duke lënë mbi 90,000 personel ushtarak amerikan. Kjo përfshin Luftën Koreane, Luftën e Vietnamit, Luftën në Afganistan dhe Luftën në Irak, dhe ka pasur vendosje të tjera në konflikte më të vogla. Gati tre dekada për një periudhë 74-vjeçare është një kohë befasuese për çdo komb të jetë në luftë, veçanërisht fuqia kryesore globale.

Me përjashtim të Operacionit Desert Storm, Shtetet e Bashkuara nuk kanë fituar asnjë nga këto luftëra. Koreja përfundoi në një armëpushim, me të dy palët në afërsisht në të njëjtën pikë si kur filluan. Vietnami përfundoi me flamurin e armikut që fluturonte mbi Saigon. Afganistani, Iraku dhe luftërat e ndërlidhura nuk përfunduan në humbje të plotë, por ato nuk kanë përfunduar me fitore. Duke pasur parasysh që Shtetet e Bashkuara shtypën  si Japoninë dhe, me ndihmën e Aleatëve, Gjermaninë në Luftën e Dytë Botërore dhe doli me fuqi ushtarake dërrmuese, tempo e shtuar e operacioneve ushtarake amerikane që nga viti 1945, e kombinuar me rezultate vazhdimisht të pakënaqshme, duhet të analizohet për të kuptuar shfaqjen e doktrinës Obama-Trump.

Një shpjegim që duhet të shpërndahet është se publiku amerikan nuk ka durimin të lejojë që lufta të zhvillohet në një përfundim të kënaqshëm. Nuk kishte asnjë lëvizje anti-luftë të ndonjë rëndësie gjatë luftës në Kore. Kishte një lëvizje kundër luftës mbi Vietnamin, por konflikti vazhdoi për shtatë vjet, dhe publiku votoi dërrmuese për pro-luftës Richard Nixon dhe kundër anti-luftës George McG, qeverisë në 1972. Ka pasur kundërshtim ndaj Luftës në Irak, por ajo ishte vetëm një arsye periferike për tërheqjen e SHBA atje, pas nëntë viteve të luftës.

Lufta e Dytë Botërore u zhvillua në shkallë të ndryshme. Ishte një luftë totale, ajo që nuk mund të humbiste. Humbja do të paraqiste rreziqe themelore për Shtetet e Bashkuara, kështu që të gjitha burimet e nevojshme iu kushtuan përpjekjes së luftës. Ishte fokusi qendror i shoqërisë në tërësi. Duke sjellë burime të mëdha për të mbajtur, përfshirë bomba atomike në përfundimin e saj, Shtetet e Bashkuara dolën nga lufta fitimtare.

Asnjë prej konflikteve të tjera nuk ishte luftëra totale që përfshinin kërcënime ekzistenciale për Shtetet e Bashkuara. Gjatë Luftës së Ftohtë, ndërhyrjet në Kore dhe Vietnam ishin rezultat i interesave indirekte të SHBA. Nga këndvështrimi i administratës Truman, Koreja ishte jashtë interesave thelbësore të SHBA. ShBA nuk kishte asnjë traktat me interes strategjik në Vietnamin e Jugut. Në të dy rastet, përfitimet e përfshirjes në konflikt ishin indirekte.

Strategjia amerikane në Luftën e Ftohtë ishte kontrolli. ShBA nuk kishte ndërmend të pushtonin Bashkimin Sovjetik, ose më vonë Kinën, por ajo kundërshtoi zgjerimin e saj. ShBA u përfshi si në Kore ashtu edhe në Vietnam për të mbrojtur besueshmërinë e doktrinës së kontrollit, nga frika se mungesa e angazhimit amerikan në këto konflikte do të interpretohej nga Sovjetikët dhe Kinezët si mungesë e angazhimit ndaj doktrinës. Edhe më e rëndësishmja, SHBA kishte frikë se qëndrimi jashtë këtyre luftërave do të çonte aleatët e tij për të nxjerrë përfundimin se garancitë amerikane ishin të urryera dhe se struktura e aleancës e nevojshme për strategjinë e kontrollit do të rrëzohej.

SHBA u angazhua në dy luftërat, pra, jo nga domosdoshmëria strategjike, por për të demonstruar besueshmërinë amerikane. Prandaj nuk mund të luftoheshin si luftëra totale. Sasia e përpjekjeve të kërkuara për të treguar një gatishmëri për t’u angazhuar ishte shumë më pak sesa përpjekja e nevojshme për të shtypur me forcë forcat e armikut. Ishte e domosdoshme të demonstrohej vullneti amerikan për arsye globale, por e pamatur për të kushtuar forcën e nevojshme për të fituar luftën. Ishte gjithashtu e pamundur të tërhiqej nga lufta, pasi braktisja e një konflikti do të ishte e njëjtë me refuzimin e angazhimit. Luftërat po luftoheshin për të treguar se SHBA ishte e gatshme të luftonte luftëra dhe nuk u shfaq asnjë strategji koherente apo madje as përcaktim i qartë i asaj që donte të thoshte fitorja ose si ta arrinte atë. Në një mënyrë të çuditshme, kjo kishte kuptim. Ruajtja e besimit të Gjermanisë Perëndimore, Turqisë, Japonisë dhe të gjithë aleatëve të tjerë të SHBA ishte me një rëndësi të madhe strategjike, dhe Koreja dhe Vietnami i Jugut ishin të nevojshme për të mbajtur aleancën së bashku. Mbi 90,000  vetë vdiqën në luftëra që ishin gjeste, megjithatë sa më shumë do të kishin vdekur nëse nuk bëheshin gjestet? Kjo ishte logjika, por e vërteta është se askush nuk e parashikonte gjatësinë e angazhimit dhe sasinë e gjakderdhjes në asnjë luftë. Luftërat lu zhvilluan për të siguruar aleatët nuk kanë asnjë bazë strategjike mbi të cilën mund të llogariten gjëra të tilla.

Ajo që do t’i quajmë luftërat antihihiste u përshtatën ndryshe, por patën rezultate të ngjashme. Pas 11 shtatorit, qëllimi i Sh.B.A ishte të shkatërrojë xhihadistët islamikë dhe qeveritë që u dhanë strehë dhe të imponojnë qeveri të prirura në mënyrë të favorshme ndaj Shteteve të Bashkuara. Problemi ishte se terroristët janë të lëvizshëm. Al-Kaida ishte një forcë globale, e rrallë dhe e aftë. Mund të ekzistonte kudo, përfshirë territorin armiqësor, dhe anëtarët e saj ishin të aftë dhe të vështirë për tu lokalizuar, duke i bërë ata operatorë të shkëlqyeshëm të fshehtë, siç shihet në 11 shtatorit.

Për të çmontuar organizatën, supozohej se Sh.B.A duhej të mohonte mitizimin e al-Kaidës për operacionet e saj dhe të kishte bashkëpunimin e vendeve në rajon, duke siguruar që ata do t’i rezistonin al-Kaidës dhe do të siguronin inteligjencë. Pushtimi i Afganistanit ishte krijuar për të zhvendosur Talibanët dhe për të detyruar al-Kaidën të shpërndahej. Talibanët u tërhoqën, u shpërndanë dhe u reformuan. Al-Kaida ishte ndërtuar për të qenë e lëvizshme. Kjo vendosi një premium në marrjen e të tjerëve për të mbështetur përpjekjen amerikane, një detyrë e vështirë, pasi tërheqja e SHBA nga Libani dhe Somalia bëri që ata të ndjehen se SH.B.A. nuk do t’i mbështeste ata.

Në Irak, kishte shumë fillesa pas pushtimit të SHBA, por besueshmëria ishte e rëndësishme. Në fund, problemi ishte që al-Kaida nuk u shkatërrua kur duhej të mobilizohej. Për më tepër, pushtimi i një vendi që është armiqësor ndaj ndërhyrjeve të huaja është i pamundur. Edhe nazistët nuk mundën të mposhtnin partizanët rusë dhe jugosllavë dhe ata ishin shumë më pak të butë se sa ishte Sh.B.A.

Besueshmëria demonstruese ishte pjesë e asaj që motivoi luftërat xhihadiste, ashtu si motivoi përfshirjen e SHBA në luftërat në Kore dhe Vietnam. Problemi me luftërat e krijuara për të demonstruar SH.B.A., megjithatë, është se ato janë pothuajse sipas përcaktimit pa fund. Por nëse Sh.B.A do të udhëheqë një koalicion, besueshmëria është një pasuri kritike, edhe nëse mundësia e suksesit në luftë është e pasigurt.

Prandaj ekziston një dilemë e natyrshme. Në Luftën e Dytë Botërore, lufta u përafrua me strategjinë amerikane. Në luftërat që janë zhvilluar që atëherë, konfliktet nuk janë përafruar me strategjinë e Sh.B.A. Si rezultat, ngërçi ose humbja nuk minoi interesat themelore të SH.B.A. Konfliktet krijuan vakuume në rajone ku SH.B.A kishte interesa, por të gjitha forcat ishin të përkushtuara për ato që unë do të pagëzoj  si luftëra të besueshmërisë. Këto ishin luftëra që nuk duhej të fitoheshin, por  vetëm të luftoheshin. Duke pasur parasysh gjerësinë e fuqisë amerikane, dhe mungesën e sfiduesve që mund të thithin Sh.B.A. ashtu siç u zhyt në Luftën e Dytë Botërore (përfshirë Kinën dhe Rusinë), ndërtimi i koalicionit dhe administrimi bëhet një qëllim në vetvete. Dhe kjo e lë Sh.B.A-në vazhdimisht jashtë bilancit, pasi në afat të gjatë ajo minon koalicionet sidoqoftë. Prandaj ishte e pashmangshme që SH.B.A. të zvogëlonte në mënyrë të konsiderueshme përfshirjen e saj ushtarake dhe t’i kushtonte burime përmirësimit të forcës, sesa vendosjes së vazhdueshme.

 

Fraksion.com