AktualitetBota+Të fundit

Gensheri në Pragë – një thriller politik gjerman në tre akte

Ndriçim i dobët, cilësi e dobët e tonit, një fjali jo e plotë. Janë sekonda që përshpejtojnë historinë. Fjalimi i Gensherit nga ballkoni në Pragë ishte një pikë kulmore historike dhe personale.

Verë 1989. Gjermanolindorët i kthejnë shpinën shtetit të tyre dhe kërkojnë mbrojtje në ambasadat e Bonit në Hungari, Poloni, Çekosllovaki si dhe në Përfaqësinë e Përhershme (StäV) në Berlinin Lindor. Fillimisht janë disa, pastaj bëhen qindra dhe në fund mijëra, që përpiqen të kalojnë në Republikën Federale. Sipas interpretimit gjermanoperëndimor një akt i ligjshëm, sepse në bazë të kushtetutës ata janë gjermanë. Në Hungari qeverisin socialistë të reformuar, vendi ndodhet para kolapsit ekonomik. Qeveria e Budapestit po merr një kurs të ri. Pasoja: Kufiri hungarez-austriak ruhet vetëm me gjysmë zemre.

Më 11 shtator, dhjetëra mijëra qytetarë të RDGJ-së e ndryshojnë perden e hekurt, dikur e pakapërcyeshme. Rojet kufitare të Hungarisë tolerojnë, ata vetëm bëjnë sehir. Erich Honecker dhe qeveria e tij janë të tmerruar. Edhe pushtetarët në Çekosllovaki mendojnë dhe veprojnë sipas ligjit të vjetër. Si për udhëheqjen e RDGJ-së ashtu edhe për qeveritarët e Pragës, zaptimet eambasadave janë të paligjshme. Konsensusi brenda perandorisë së Moskës po shkërmoqet. Askush nuk i parashikon pasojat e protestave në fund të verës së vitit 1989. Por njeri duket se i ka marrë me mend: Hans-Dietrich Gensher, Ministri i Jashtëm gjerman.

New York, Akti i parë, 27 shtator 1989

Asambleja e Përgjithshme e OKB-së. Një mundësi ideale për Ministrin e Jashtëm që të bisedojë me homologët e tij nga Bashkimi Sovjetik, RDGJ dhe Çekosllovakia për situatën gjithnjë e më dramatike në ambasada. Më 8 shtator 117 qytetarë të RDGJ u larguan nga Përfaqësia e Përhershme e Republikës Federale Gjermane në Berlinin Lindor (StäV). Atyre nuk iu premtua dalja nga vendi, vetëm se nuk do të ndëshkoheshin dhe do të ktheheshin në vendin e punës.

Që atëherë Përfaqësia e Përhershme e RFGJ mbetet e mbyllur. Si rezultat: presioni ndaj ambasadave në Varshavë, Budapest dhe Pragë rritet. Dhe RDGJ nuk pret asgjë më pak nga qeveria e Bonit, sesa t’i mbyllë ambasadat në këto vende, për të dhënë një sinjal kundër atyre që duan të largohen. Përgjegjës për përfaqësitë e huaja është Gensher – “Genshman”, siç thirrej Ministri i Jashtëm gjerman nga njerëzit. Ai e refuzon kategorikisht mbylljen dhe urdhëron pranimin, akomodimin dhe kujdesin për qytetarët e RDGJ-së. Mijëra vetë kanë mbërritur ndërkohë në tri ambasadat.

Më 27 Shtator, e mërkurë, Genscher është për darkë me homologun e tij nga Berlini Lindor, Oskar Fischer. Ai i bën atij dy sugjerime: që zyrtarët e RDGJ të lëshojnë lejet e udhëtimit dhe t’i vulosin pasaportat në ambasada. Opsioni dy: Qytetarët e Gjermanisë Lindore të udhëtojnë për në Perëndim me trena përmes territorit të Gjermanisë Lindore. Fischer thotë se do ta informojë në fundjavë Honeckerin. Shumë vonë, thotë Genscher.

28 shtator

Balkon-Galerie Hans-Dietrich Genscher in der Deutschen Botschaft in Prag 2009 (picture alliance/dpa/R. Hirschberger)

Një ditë më vonë Genscher dhe Fischer telefonojnë përsëri. Në ndërtesat e ambasadave, veçanërisht në Pragë, kushtet higjienike po bëheshin të padurueshme. Fischer premton që t’i përcjellë propozimet e Gensherit në Berlinin Lindor. Edhe Ministri i Jashtëm i Çekosllovakisë Johanes kontaktohet nga Gensheri në New York. Por ai mbetet i paqartë.

Pasdite Gensher kërkon një bisedë personale me Eduard Shevarnazen, Ministrin e Jashtëm Sovjetik. Merr përgjigjen, ai mund të vijë në Ambasadën Sovjetike. Por Genscher nuk ka makinë në dispozicion. Një makinë e policisë së Nju Jorkut e çon pastaj gjermanin me drita blu dhe sirenë tek Shevarnaze. Pasi mbërrin atje, Genscher përshkruan kushtet kaotike në ambasada. Shevarnaze pyet: “A ka edhe fëmijë?” Genscher: “Shumë”. Sovjetiku i përgjigjet: “Unë do t’ju ndihmoj”.

Po atë mbrëmje Gensher siguron mbështetjen e ministrit të Jashtëm amerikan dhe francez, Baker dhe Dumas.

29 shtator

Gensher është rrugës për në aeroport, kur merr një telefonatë nga Ministria e jashtme e RDGJ. Ditën tjetër do të gjente një informacion të rëndësishëm për të në Përfaqësinë e Përhershme të RDGJ në Bon.

30 shtator

Në Zyrën e Kancelarit në Bonn Gensher dhe Rudolf Seiters, Ministri i Brendshëm gjerman, mësojnë se Berlini Lindor ka zgjedhur opsionin e dytë: udhëtimin me tren nga RDGJ. “Refugjatët nuk ju besojnë”, i thotë ai përfaqësuesit të përhershëm të Berlinit Lindor në Bon, Horst Neubauer. Gensher dhe Seiters duan ta shoqërojnë udhëtimin. Njeriu i Berlinit Lindor në Bon duhet të pyesë edhe një herë qeverinë e tij. Pak më vonë kërkesa miratohet.

Pak para nisjes të Genscherit dhe Seiters, në drejtim të Pragës Neubauer lajmërohet edhe një herë, duke tërhequr premtimin e Berlinit Lindor. Gensher dhe Seiters nuk lejohen të udhëtojnë. Tensioni rritet.

Bildergalerie - 30 Jahre Genscher in Prag | Prag 1989 - DDR-Flüchtlinge vor Prager Botschaft der Bundesrepublik (picture-alliance/ZB/CTK)30 vite Genscher në Pragë – Refugjatë të RDGJ-së para ambasadës së Republikës Federale në Pragë. Më 30 shtator erdhi lajmi, se ata mund të hyjnë në perëndim

Pallati Lobkovic, Akti i dytë: Showdown në orën 18.58

Kur arrin në ambasadën e Bonit në Pragë, Gensher lidhet përsëri me Neubauer. Ai qëndron te kundërshtimi i Berlinit Lindor. Vetëm dy zyrtarë gjermanoperëndimorë lejohen ta shoqërojnë trenin.

Në orën 18:58 Gensher del në ballkonin e ambasadës dhe flet ndoshta gjysmëfjalinë më të famshme të historisë së re gjermane: “Të dashur bashkatdhetarë, ne kemi ardhur për t’ju thënë se largimi juaj sot …” Pjesa tjetër mbytet nga brohoritjet.

Në orën 19:30 largohen të parët nga ambasada në pallatin historik Lobkovic. Vetëm tri minuta më parë agjensia shtetërore e lajmeve e RDGJ, ADN, kishte shpërndarë një deklaratë të Ministrisë së Jashtme të Berlinit Lindor. Ajo kishte urdhëruar që personat, që qëndronin në mënyrë të paligjshme në ambasadat e Republikës Federale të Gjermanisë, të largoheshin nga vendi për arsye humanitare.

Në orën 20:50 treni i parë largohet nga Praga në drejtim të Dresdenit. I ndjekur nga katër trena të tjerë në interval dyorësh, stacioni final është Hof-i në Bavari.

Stacioni hekurudhor Hof, binari 8, Akti i tretë, 1 tetor

Është ora 6:14, kur arrijnë 1.200 gjermanolindorët e parë në qytetin kufitar Hof mes Bavarisë dhe Saksonisë, ndër ta ka edhe shumë fëmijë. Rreth 6.000 njerëz arrijnë këtu me 1 tetor. Të gjithë vijnë pa pasaporta. Ato iu ishin marrë në tren nga policët e RDGj-së. Ndihmës dhe gazetarë të panumërt i presin.

Gjashtë javë me vonë bie Muri. “Orët në ambasadën gjermane në Pragë”, ka treguar më vonë Hans-Dietrich Gensher, “kanë qenë më emocionueset e jetës time … na rrënqethej mishi.”/DW

 

Fraksion.com