SHBA, Kina dhe Japonia: Strategjia e Madhe

Xi Jinping nuk ka arritur të menaxhojë marrëdhëniet e vendit me partnerin e saj më të rëndësishëm tregtar.

Nga George Friedman 

 

Kur Presidenti Kinez Xi Jinping erdhi në pushtet në Kinë, ai u pa si një udhëheqës vendimtar që mund të mbizotërojë institucionet kineze dhe të drejtojë Kinën në një pozitë madhështie. Fuqia e tij e madhe u solidarizua me heqjen e kufijve të mandatit presidencial, ndërsa spastrimet antikorrupsion të nisura me urdhër të tij kanë riformuar Partinë Komuniste.

Nga këndvështrimi im, megjithatë, vendosja e një diktature në Kinë ishte një shenjë shqetësimi dhe pasigurie brenda Komitetit Qendror të Partisë Komuniste. Diktatorët zakonisht nuk lindin për të kryesuar suksesin. Ata shfaqen në kohë telashe, duke marrë ose duke u dhënë fuqi që u lejojnë atyre të imponojnë vullnetin e tyre për t’u marrë me vendosmëri me problemet e një vendi. Pse Komiteti Qendror do të lejojë që zyra e presidentit të ndryshojë kaq thellësisht nëse gjërat do të shkonin mirë? “Nëse nuk është prishur, mos e rregulloni atë”, siç thotë thënia. Kina mund të mos jetë thyer ende, por ajo ishte në rrezik për t’u thyer, dhe emërimi i Xi ishte një shenjë e dobësisë dhe jo e forcës.
Problemet Ekonomike të Kinës

Një varg problemesh domethënëse, nëse jo ende ekzistenciale, janë shfaqur që nga koha kur Xi mori detyrën. Më të rëndësishmet janë ekonomike. Që prej vitit 2008, ekonomia kineze po mundohej, dhe detyra e parë e Xi ishte të përpiqej ta stabilizonte atë. Kishte shumë dimensione për problemet ekonomike të Kinës, por thelbi ishte që Kina ishte shumë e varur nga eksportet. Shumë vende eksportuese mund të paraqiten për një kohë të jenë të fuqishme, duke u futur në sistemin global me produkte me çmim për të shitur. Problemi, megjithatë, është se ata janë plotësisht të varur nga klientët dhe konkurrentët e tyre për të mbijetuar. Në vitin 2008, oreksi i klientëve të Kinës për eksporte u kontraktua në mënyrë dramatike dhe u ngritën konkurrencë të cilët mund të nënvizojnë kinezët.

Xi u ble për t’u marrë me këtë problem, dhe ai hartoi dy strategji. E para ishte rritja e konsumit të brendshëm. Sidoqoftë, shumica e Kinës është shumë e varfër për të zëvendësuar kërkesën amerikane dhe evropiane, dhe përpjekjet për të financuar konsumin e brendshëm çuan në një krizë të rëndë financiare. Strategjia e dytë ishte kalimi nga mallrat me çmim të ulët në artikujt e teknologjisë së lartë. Garimi me Evropën, Shtetet e Bashkuara, Japoninë, Korenë e Jugut dhe ekonomi të tjera të vendosura mirë të teknologjisë së lartë u tregua e vështirë. Dobësia e strategjisë së Kinës bëri që vendi të përpiqet të shfaqet më i fuqishëm sesa ishte. Filloi Nisma Rrip dhe Rrugë, e cila ofroi para për një mori vendesh për projekte të ndryshme infrastrukturore në përpjekje për të pohuar veten si një fuqi globale. Hasshtë bërë shumë më pak domethënëse sesa ishte. Dyshimi u ngrit nga synimet e Kinës, duke penguar më tej përpjekjet për të garuar në projekte të teknologjisë së lartë, siç ilustron çështja Huawei.

Më e rëndësishmja, Xi ishte përgjegjëse për administrimin e marrëdhënieve të Kinës me klientin e saj më të madh të eksportit, Shtetet e Bashkuara. Nën administratat e kaluara të Sh.B.A-së, Shtetet e Bashkuara kërkuan që Kina të hapte ekonominë e saj ndaj mallrave amerikane dhe manipulimit të monedhës fundore, por presidentët e mëparshëm kinezë kanë arritur të shmangin kërkesa të tilla. Fakti ishte, Kina nuk mund të lejonte të hapte ekonominë e saj, pasi tregu i saj i brendshëm nuk mund të mbështeste as prodhimin kinez dhe konkurrencën e huaj. Dhe nevoja për të mbajtur eksportet në nivele të larta do të thoshte që Kina duhej të menaxhonte monedhën e saj në një farë mënyre. Takimet me Shtetet e Bashkuara u mbajtën, darkat u konsumuan, bënë dolli dhe amerikanët shkuan në shtëpi me duar të zbrazëta.

Xi vizitoi Presidentin e SHBA Donald Trump menjëherë pasi Trump mori detyrën dhe dukej se kishte lënë me përshtypjen se strategjitë e mëparshme për të menaxhuar Shtetet e Bashkuara ishin të mjaftueshme. Supozimi i tij ishte i gabuar. Shtetet e Bashkuara vendosën tarifa për të detyruar Kinën të ndryshojë sjelljen e saj, por Kina nuk ishte në gjendje ta bënte këtë. Prapëseprapë, tarifat dëmtojnë Kinën shumë më tepër sesa tarifat kineze reciproke dëmtojnë Kinën e Sh.B.A-së derivoi 4 përqind të produktit të saj të brendshëm bruto nga eksportet në SHBA, ndërsa SH.B.A. derivonte vetëm rreth 0.6 përqind të PBB-së së saj nga eksportet në Kinë.

Dështimi i Xi

Menaxhimi i SH.B.A. marrëdhëniet tregtare ishin përgjegjësia e Xi-së. Dështimi i tij në këtë drejtim ishte rrënjosur në strategjinë e tij për të portretizuar ushtrinë kineze si një kërcënim të rëndësishëm për Shtetet e Bashkuara, në mënyrë që të kompensojë dobësinë kineze në fusha të tjera. Forca ushtarake kineze nuk është e parëndësishme, por kinezët e tepruan shumë. Ata besuan se kjo do të detyronte SH.B.A. të tërhiqej, por strategji të tilla kanë efektin e kundërt në Shtetet e Bashkuara. Ai frikësohet, duke kujtuar rastet e mëparshme kur ai nënvlerësoi kundërshtarët e tij. Rezultati është se SH.B.A. tenton të mbivlerësojë kundërshtarët e saj dhe, në vend që të kërkojë strehim, lëviz për të rritur në mënyrë dramatike fuqinë e saj ushtarake mbi armiqtë që tashmë nuk janë  në ndeshje. Në hapësirë, në det dhe gjetkë,  ushtria  e SH.B.A mbivlerësoi kërcënimin kinez. Kina e gjeti veten në një garë armësh ekonomia e saj nuk mund ta mbështeste, duke luftuar të nisë dy transportues aeroplanësh dhe t’i hipte ato si një ndryshim në bilancin e fuqisë.

SHBA u përgjigj në nivele të shumta. Ajo lundroi në mënyrë agresive në Detin e Kinës së Jugut për të demonstruar dobësinë kineze. Ajo zhvilloi një bashkëpunim më të thellë me Australinë dhe Japoninë dhe madje edhe Indinë dhe Vietnamin për të kundërshtuar ndikimin kinez. Ajo u angazhua në operacione inteligjente intensive kundër shtetasve kinezë që veprojnë në Shtetet e Bashkuara dhe ngriti pengesa për kompanitë e teknologjisë kineze që shesin mallra në të gjithë botën.

Kjo padyshim nuk ishte ajo që e priste Xi. Qëllimi i tij ishte të poziciononte Kinën si një fuqi masive evaziane, dhe megjithatë, unë kam gjetur vende si Kazakistani që kundërshtojnë investimet kineze. Ai humbi një pjesë të kontrollit që Kina kishte shijuar më parë dhe e la ekonominë kineze më të dobët se sa kishte qenë më parë.

Pastaj, shpërtheu protesta në Hong Kong. Fillimisht, çështja qendrore ishte një projekt-ligj që do të lejonte banorët e Hong Kongut të ekstradohen në kontinent. Kina, natyrisht, mund të shkatërrojë protestat me forcë, por ajo nuk e ka bërë këtë sepse ka frikë se çfarë do të bënte një gjakderdhje në marrëdhëniet e saj të prishura ekonomike jashtë shtetit. Në mënyrë të qartë ka inteligjencë të mjaftueshme për demonstruesit që të jenë në gjendje të arrestojnë liderët dhe të prishin protestat. Por Xi ka vendosur të lejojë që demonstratat të digjen. Kjo ishte një llogaritje tjetër e gabuar. Trazirat kanë zgjatur shumë më gjatë sesa pritej, dhe përqendrimi i saj kryesor është zhvendosur nga një projektligj ekstradimi në autonominë e Hong Kongut në përgjithësi.

Tani, ka pyetje të rënda në lidhje me kompetencën e Xi. Sigurisht, shumë nga gjërat që po shkojnë keq në orën e tij nuk mund të kontrollohen ose të fillojnë shumë përpara se të merrte detyrën. Por ai u soll si një diktator virtual për të menaxhuar problemet e vendit. Tani, marrëdhëniet tregtare me SH.B.A. janë në  tension, iniciativat ushtarake kanë gjeneruar numërues të konsiderueshëm, programe vitrine si BRI kanë avulluar dhe Hong Kong është në revoltë.

Eshtë e vështirë të imagjinohet që, duke pasur parasysh performancën e tij, pozicioni i Xi është aq i sigurt sa duket. Xi është jashtëzakonisht i fuqishëm akoma. Ai kontrollon Ushtrinë Çlirimtare të Popullit dhe shërbimet e inteligjencës dhe sigurisë. Por në fund të fundit, burimi i fuqisë në Kinë është Komiteti Qendror i Partisë Komuniste të Kinës. Ai mund të hidhte forcat e tij kundër saj, por kjo do ta zhytte Kinën në kaos dhe do ta linte Xi ndoshta më pak të fuqishëm se më parë. Unë nuk kam asnjë provë për një revoltë anti-Xi, pasi prova të tilla nuk do të ishin të dukshme. Por është e pakonceptueshme për mua që brenda Komitetit Qendror, i cili e bëri atë udhëheqësin më të fuqishëm që nga Deng Xiaoping, nuk ka fraksione që e shohin Xi si një dështim. Kina nuk është një demokraci, por ajo ka një strukturë fuqie që krijoi Xi. Kjo strukturë e fuqisë gjithashtu ka aftësinë, për mendimin tim, ta zhvarrosë atë.

Për këtë fraksion nocional, qëllimi është të arrihet një marrëveshje me SH.B.A. mbi tregtinë që është mjaft e favorshme për Kinën, t’i japë fund demonstratave të Hong Kongut dhe të ndalojë ndjekjen e strategjive kontradiktore si hipotezimin e forcës ushtarake të Kinës ndërsa përpiqesh të shesësh pajisje të teknologjisë së lartë në vendet e kujdesshme të Kinës. Me fjalë të tjera, ata duan që Xi të zgjidhë problemet e ngutshme të vendit dhe të ndalojë krijimin e tyre të reja përmes pozicionimit dhe përpjekjes për ta bërë Kinën të duket se është ajo që nuk është: një fuqi globale.

Diktatorët duhet të përqendrohen në çështjet kryesore të vendit të tyre, dhe që nga fillimi, Xi ka qenë i shpërndarë. Në shumë mënyra, kjo shpërndarje pasqyron gjendjen e Kinës, me arritje serioze, ambicie të mëdha dhe burime të kufizuara. Nuk e di se çfarë mban e ardhmja e Xi-së, por pyes veten se si do të ndikojë në të Kinën./GPF

 

Fraksion.com

 

Fraksion.com